Sự chuyển hướng tích cực của dòng tiền

Cuộc chơi có tổng bằng không

Trong bất cứ trò chơi nào mang tính cá cược, luôn có một bên thắng và một bên thua. Lập luận của lý thuyết trò chơi cho rằng nếu nhà đầu tư này thắng thì sẽ được bù đắp bằng sự thua lỗ của nhà đầu tư khác và ngược lại, do đó nó có tổng bằng không “ Zero sum game”. Chẳng hạn như thị trường giao dịch vàng là một hình thức trò chơi có tổng bằng không.

Thị trường chứng khoán không giống như thị trường vàng. Vì nó luôn luôn chuyển động và chức năng của thị trường chứng khoán là một trung gian huy động vốn cho nền kinh tế chứ không như thỏi vàng, nằm im bất động. Theo lẽ đó, khi doanh nghiệp huy động được nguồn vốn góp của nhà đầu tư sẽ có thêm nguồn lực để phát triển. Đến khi doanh nghiệp hoạt động kinh doanh hiệu quả sẽ chi trả lại cho các nhà đầu tư một suất sinh lời hợp lý để tái đầu tư.

Nhà đầu tư sẽ có kẻ thắng, người thua khi mua bán cổ phiếu được bù trừ qua lại. Nhưng vì doanh nghiệp nhờ vào nguồn vốn đó để kinh doanh và tăng trưởng nên thị trường chứng khoán không thể có tổng bằng không. Thị trường chỉ có tổng bằng không khi mà doanh nghiệp không làm gì cả, không lợi nhuận, không cổ tức…

Thế nhưng, có vẻ như thị trường chứng khoán Việt Nam lại đang trong trạng thái có tổng bằng không trong thời gian gần đây. Chỉ số Vn index hầu như không tăng trưởng mà chỉ xập xình tăng đó rồi giảm đó. Dòng tiền vào thị trường do đó hầu như cũng không tăng lên đáng kể.

Dòng vốn của bản thân thị trường đã không tự mình sinh sôi theo sự phát triển của doanh nghiêp. Mà thay vào đó, nằm kẹt ở đâu đó vào các khu vực cổ phiếu có hoạt động kinh doanh kém, giá trị thì ngày càng sụt giảm. Vốn góp của cổ đông vào doanh nghiệp không những không sinh sôi mà dần dần mất đi. Cuộc chơi không cân bằng về lợi ích mang tên “game phát hành”đã khiến nhiều nhà đầu tư đau đầu nhức óc vì mất tiền.

Từ năm 2014, thị trường là sân chơi của nhóm đầu cơ làm mưa làm gió trên thị trường, danh sách thanh khoản cao xuất hiện những gương mặt như KLF, FIT, VHG, SHN, DLG, IDI, HAI, GTN, KSA, BAM…. Tuy nhiên, sau thời kỳ bùng phát, sức hấp dẫn của nhóm cổ phiếu này đã dần dần suy yếu. Cho đến thời điểm hiện tại, nhóm cổ phiếu trên đã sụt giảm mạnh và không còn sức hút như trước.

Có lẽ sau giai đoạn hút vốn mạnh nhờ tạo được thanh khoản cao, nhà đầu tư cũng đã ngán với game phát hành tăng vốn ồ ạt của các doanh nghiệp trong khi kết quả kinh doanh không có sự tăng trưởng tương xứng, thậm chí số liệu báo cáo còn bị nghi ngờ bởi hệ thống sở hữu chéo dày đặc.

Có thể nói “Zero sum game” tồn tại trong một bộ phận khá lớn các cổ phiếu hút vốn trên sàn thời gian qua là một trong những nguyên nhân triệt tiêu dòng tiền lưu thông trên thị trường.

Sự chuyển hướng của đầu cơ

Bước sang năm 2016, thị trường đã có sự chuyển biến tích cực hơn nhìn từ dòng vốn dịch chuyển trên thị trường. Có thể thấy dòng vốn vẫn chưa có sự tăng trưởng mà chủ yếu xoay từ nhóm cổ phiếu này sang nhóm cổ phiếu khác. Tuy nhiên, có một sự khác biệt đến từ các khu vực có sức hút dòng tiền mạnh.

Quan sát dòng tiền và khối lượng giao dịch trong thời gian gần đây cho thấy hiện tượng tìm kiếm và đẩy giá các cổ phiếu có yếu tố thoái vốn hoặc có hoạt động sản xuất kinh doanh ổn định, thị phần lớn, thương hiệu mạnh đang diễn ra. Chẳng hạn như là một số cổ phiếu như HSG, EVE, NT2, CTD, AAA, VCS, NTP… đã có sức hút dòng tiền khá mạnh. Bên cạnh đó, việc các cổ phiếu cơ bản khác bình thường không có giao dịch trở nên sôi động là một tín hiệu tích cực cho thị trường.

Mặc dù xu hướng này chỉ mới diễn ra và chưa mạnh mẽ, tuy vậy nó sẽ là bước đệm cho thấy dòng tiền đang tích cực tìm kiếm và đổ vào các doanh nghiệp hoạt động kinh doanh tốt để đầu cơ kiếm lời. Đó là điều những nhà tạo lập đã và đang thực hiện, kéo theo dòng vốn từ các nhà đầu tư cá nhân tham gia vào. Khi đó, cuộc chơi “lướt sóng” vẫn sẽ có kẻ thắng người thua. Nhưng chung cuộc, tổng số sẽ lớn hơn zero khi mà giá trị của các khoản đầu tư được đảm bảo nhờ vào dòng tiền sản sinh từ hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp.

Khi DN làm ăn hiệu quả, chi trả cổ tức hấp dẫn thì nhà đầu tư và cổ đông cũng được lợi theo, tạo niềm tin để họ tiếp tục mua thêm cổ phiếu của doanh nghiệp hoặc ít nhất cũng không bán ra. Từ đó, dần dần hình thành một nguồn lực hỗ trợ cho thị trường chứng khoán tăng trưởng bền vững, thoát khỏi sự đeo bám của hình mẫu “lình xình” như thời gian qua.

Nhiều quan điểm nhận định chỉ số Vn index có thể sẽ giảm điểm trong ngắn hạn do triển vọng kinh doanh không mấy sáng sủa của nhóm các cổ phiếu vốn hóa lớn dẫn dắt thị trường. Nhưng dòng tiền được dự báo là vẫn sẽ tiếp tục tìm kiếm sự chắc chắn, nền tảng từ các doanh nghiệp kinh doanh thực, sản phẩm thực và có năng lực lõi thật sự.

Ở một góc độ khác, quan điểm về tư vấn đầu tư của các công ty chứng khoán cũng đã có sự thay đổi tích cực. Mới đây, một vị tổng giám đốc của một công ty chứng khoán lớn trên sàn cũng đã chia sẻ rất thẳng thắn đối với đội ngũ tư vấn đầu tư của công ty mình. Theo đó, ông khuyên chuyên viên tư vấn của mình phải đặt lợi ích của khách hàng lên trên hết, phải hướng tới sự an toàn và lợi nhuận cho nhà đầu tư, đó mới là bước đi đến thành công bền vững chứ không nhất thiết là phải giao dịch nhiều vào các cổ phiếu đầu cơ.

Qua đó, có thể thấy rằng những sự chuyển biến gần đây mặc dù chưa hoàn toàn mạnh mẽ. Thế nhưng, từ những sự chuyển biến nhỏ đó cũng đã phần nào cho thấy thị trường đang ngày càng trưởng thành hơn…