Henry Ellenbogen - Người dạy các quỹ tương hỗ rót vốn vào startup

Từ năm 6 tuổi, Henry Ellenbogen đã biết rằng mình muốn trở thành một nhà đầu tư. Ông muốn đầu tư vào thiết bị để có thể chơi trò Atari. Giờ đây Ellenbogen đã trở thành người đứng đầu quỹ đầu tư T. Rowe Price với 18,7 tỷ USD trong tay.

Đó là năm 1979, khi Ellenbogen cố gắng thuyết phục hai người chị bỏ tiền vào thiết bị trị giá 200 USD và tự bầu mình làm người đứng đầu “liên minh” này. Được nuôi dưỡng bởi bà mẹ đơn thân đang làm công việc y tá tại nhà ở Miami, ông phải sáng tạo để có thể đuổi kịp những đứa trẻ hàng xóm giàu có hơn.

Năm nay Ellenbogen đã bước sang tuổi 42 và tinh thần doanh nhân ấy đã biến thành hành động cụ thể. Là người đi tiên phong trong phong trào quỹ tương hỗ rót vốn vào các công ty khởi nghiệp (startup) trước khi chúng lên sàn, mức lợi suất cao chính là nhân tố giúp Ellenbogen thu hút các nhà đầu tư khác góp vốn. Hàng tỷ USD vốn mới tạo nên mức giá trị tăng vọt, các vụ IPO và cả những dự đoán về bong bóng.

“Loại tài sản này rất đáng sợ”, Ellenbogen đưa ra nhận định này trong một buổi phỏng vấn được thực hiện tại trụ sở ở Baltimore của T. Rowe Price. “Chúng tôi đang cố gắng chọn lọc và đầu tư vào những công ty tốt nhất. Mức độ cạnh tranh ngày càng cao khiến công việc ngày càng khó khăn hơn”, ông nói.

Cuối năm 2013, Ellenbogen đã ngừng tiếp nhận dòng vốn mới đổ vào quỹ New Horizons Fund. Quỹ này - chủ yếu đầu tư vào các cổ phiếu có giá trị vốn hóa nhỏ - đã mang lại lợi suất tốt hơn so với 99% các quỹ tương tự.

Khi Ellenbogen rót vốn cho Twitter cách đây 6 năm, chỉ có 5 nhà đầu tư khác tỏ ra hào hứng. Ngày nay, cùng cũng là tiểu blog ấy sẽ có tới 50 nhà đầu tư theo đuổi. Ellenbogen đã thu được mức lợi suất lên tới 1.000%.

Hầu hết tất cả mọi người ở thung lũng Silicon đều biết Ellenbogen là ai, mặc dù ông sống ở cách đó tới 3.000 dặm. Được giới thiệu tới “Henry” (tên thường gọi của Ellenbogen) là một đặc ân, và các lãnh đạo ngân hàng thường dẫn mối quan hệ với Ellenbogen là một cách để gây ấn tượng với các khách hàng doanh nghiệp.

Ngồi dựa vào ghế và biểu lộ cảm xúc bằng một tay, Ellenbogen trầm ngâm chia sẻ câu chuyện của bản thân. Cách đây 1 năm, ông đã nhận ra rằng có thể “tư bản hóa” các công ty tư nhân. Ông dành thời gian với các startup để hiểu cách họ hoạt động và họ khác gì so với những công ty đại chúng.

Năm 2007, Ellenbogen gặp đội ngũ quản lý của Bill Me Later – công ty đã phát triển cách giúp người tiêu dùng mua hàng online và trả tiền sau. Đây là khoản đầu tư đầu tiên của Ellenbogen và đã thành công. Sau đó eBay mua lại Bill Me Later với giá 1 tỷ USD, sáp nhập nó với PayPal.

Hiện tại, Ellenbogen đang chỉ đạo đội ngũ các chuyên gia phân tích tìm kiếm những công ty có những điều kiện được gọi là Act II – khả năng triển khai sản phẩm mới hoặc thâm nhập thị trường mới sau khi đã sử dụng cạn kiệt nguồn lực thứ nhất.

Hàng năm Ellenbogen dành khoảng 100 ngày đi khắp nơi để tìm kiếm các công ty tư nhân có đủ điều kiện. Năm ngoái, ông đầu tư vào Diplomat Pharmacy, công ty chuyên cung cấp thuốc cho các loại bệnh hiếm gặp và phức tạp. Cổ phiếu của hãng dược này đã tăng gấp ba kể từ khi IPO hồi tháng 10.

“Trước T. Rowe, chúng tôi chưa bao giờ nhận tiền đầu tư từ bên ngoài”, CEO Hagerman nói. “Chúng tôi tin tưởng rằng T. Rowe sẽ là bước đệm vững chắc”.

Không phải tất cả các khoản đầu tư của Ellenbogen đều tốt. Cổ phiếu của Zulily Inc., một website thương mại điện tử dành cho các bậc phụ huynh, đã giảm 43% kể từ khi IPO vào tháng 11/2013. Tuy nhiên Ellenbogen vẫn giữ hầu hết cổ phần và cho biết sẽ dành nhiều thời gian hơn cho công tác cố vấn. New Horizons Fund vẫn thu được lợi suất hơn 124% ở khoản đầu tư này.

Ellenbogen được đặt tên theo ông ngoại, một luật sư đã chạy khỏi Áo trong những năm 1920. Sau khi lấy bằng luật sư ở Mỹ, ông được bầu vào Hạ viện năm 1932 và đã giúp soạn thảo Luật an sinh xã hội và nhà ở. Ông cũng sử dụng các mối quan hệ cá nhân để giúp những người Do Thái khác thoát khỏi châu Âu.

Ellenbogen chăm sóc ông ngoại sau khi bố mẹ li dị và cha của ông biến mất. Từ năm 14 tuổi, Ellenbogen đã làm việc trong nhà bếp của trung tâm y tế với mức thù lao 3,25 USD mỗi giờ.

Lịch sử đầu tư vào các công ty tư nhân của công ty đã có từ một vài thập kỷ trước, mặc dù với quy mô nhỏ hơn rất nhiều. Theo Roger McNamee, người làm việc ở đây từ năm 1982, tài trợ cho các công ty tư nhân đã trở thành một nét văn hóa ở T. Rowe.

Ban đầu, T. Rowe không có nhiều hoạt động bởi các công ty niêm yết nhanh chóng hơn. Năm 1999, trung bình các công ty sẽ IPO sau 5 năm. Năm 2014, con số tăng lên 11. Tất cả dòng vốn chảy vào các khoản đầu tư tư nhân đã làm giảm nhu cầu tiếp cận thị trường vốn đại chúng của các doanh nghiệp. Ngày nay, đối với nhiều nhà đầu tư, chờ đợi cho tới khi công ty IPO để mua cổ phiếu có nghĩa là họ sẽ đánh mất thời kỳ tăng trưởng quan trọng.

Các quỹ tương hỗ như T. Rowe, BlackRock, Fidelity và Wellington đã đầu tư tổng cộng 5,5 tỷ USD vào thị trường vốn tư nhân trong giai đoạn từ năm 2012 đến 2014. Tuy nhiên, dòng vốn ồ ạt khiến một số chuyên gia đầu tư mạo hiểm lo ngại về rủi ro.

“Đổ hàng trăm triệu USD vào một công ty tư nhân chưa đủ độ trưởng thành có thể gây ra hiệu ứng tiêu cực đối. Chúng ta đang ở trong một bong bóng rủi ro”, Bill Gurley – chuyên gia đến từ Benchmark, nhận định.

Các lãnh đạo ngân hàng, CEO và nhà đầu tư mô tả Ellenbogen là một người có tật ở lưỡi và có chút khó khăn khi phát âm. Tuy nhiên, ông không bao giờ ngại đưa ra lời khuyên.

Khi Ellenbogen gặp người đồng sáng lập Dave Gilboa của Warby Parker tại một hội thảo cách đây 2 năm, Warby Parker chủ yếu hoạt động trực tuyến và đang có kế hoạch mở một vài cửa hàng. Ellenbogen gợi ý rằng công ty này nên phát triển các cửa hàng thực. Khi Warby Parker quyết định kêu gọi vốn từ bên ngoài trong năm nay, họ đã tìm đến Ellenbogen.

“Chúng tôi có những lời chào mời với giá cao hơn, nhưng đã chọn Henry”, Gilboa nói về khoản đầu tư hơn 100 triệu USD vừa được chốt cách đây vài tuần. Theo ước tính Warby Parker được định giá 1 tỷ USD.

Đối với Ellenbogen, sức hấp dẫn không chỉ nằm ở hoạt động kinh doanh tiềm năng. Khi chị gái của ông cần đến kính cách đây 35 năm, ngành kính mắt được kiểm soát bởi một vài công ty và kính không có giá dưới 100 USD (tương đương 300 USD theo giá hiện hành).

“Điều này đã đặt áp lực rất lớn lên gia đình tôi bởi đây thực sự là một khoản phải chi”, Ellenbogen nói.