Từ phòng nghỉ giá 5USD tới công ty khởi nghiệp 1 tỷ USD đầu tiên của Nhật

Năm 2012, Shintaro Yamada tròn 34 tuổi, độc thân và không gặp thuận lợi trong công việc. Anh quyết định rời nơi ở thoải mái ở Tokyo và đi khám phá thế giới.

Anh đã ở trong những nhà nghỉ không có cả nước nóng với giá chỉ 5 USD một đêm, đi nhờ xe máy và nhảy xe buýt giữa các điểm đến ở những nơi anh đi qua. Trải qua sáu tháng và 23 quốc gia, Yamada đã thuê ngôi nhà muối lớn nhất ở Boliva, ở nhờ nhà của những người du cư ven sa mạc Sahara, bắt những con rùa ở đảo Galapagos và thăm cây bồ đề ở Ấn Độ nơi Đức phật tạo ra cõi liếp bàn.

Sau chuyến đi, anh quyết định khởi nghiệp với một công ty cho phép mọi người ở nhiều quốc gia kết nối với nhau. Kinh nghiệm sau khi khám phá thế giới cho anh thấy một điều rằng kể cả ở những ngôi làng nghèo nhất thế giới cũng có điện thoại di động, và tất cả mọi người đều khao khát công nghệ để tiếp cận với thế giới rộng mở hơn. Điều đó đã thôi thúc anh lập ra Mercari Inc, một trang web thương mại điện tử kết nối giữa người mua và người bán. Và trong tháng này, Mercari Inc đã trở thành công ty khởi nghiệp đầu tiên của Nhật Bản có giá trị ít nhất 1 tỷ USD.

Năm nay Yamada đã 38 tuổi. Ngồi trong văn phòng trụ sở chính của công ty tại công ty, mặc trên mình chiếc áo hoodie màu hồng sáng, anh nói về chuyến đi du lịch: “Nó đã mở rộng tâm chí của tôi, khiến tôi muốn làm một điều gì đó có thể hữu ích cho tất cả mọi nơi trên thế giới.”

“Tôi đã bắt đầu nghĩ về một sân chơi chung cho phép tất cả mọi người cùng trao đổi tiền tệ hoặc vật dụng hoặc dịch vụ chỉ bằng cách thông qua chiếc điện thoại thông minh của họ,” Yamada nói.

Để thực hiện ý tưởng đó, anh đã phải cố gắng vật lộn với việc học cách viết ngôn ngữ các ứng dụng trước khi lập ra một đội với hai sáng lập viên khác để thành lập Mercari vào năm 2013. Công ty này đã đạt đến mức định giá ít nhất 1 tỷ USD trong tháng này dựa trên giá cổ phiếu được bán cho các nhà đầu tư gồm Mitsui & Co. và Globis Capital Partners để huy động 74 triệu USD. Hiện nay, trụ sở của Mercari đang nằm cùng trong tổ hợp Roppongi Hills với các Google Inc và Goldman Sách Group Inc, với hành lang thể hiện sự sắp xếp đồ đạc không bị gò bó vào một ý tưởng gồm một chiếc đài cassette, một chiếc đàn ghi ta và một chiếc xe đạp màu xanh mang phong cách riêng.

Chú kỳ lân đơn độc

Mercari là công ty khởi nghiệp duy nhất có giá trị hơn 1 tỷ USD tại Nhật vào thời điểm hiện tại

Dù định giá của công ty là một thành quả của Mercari, kết quả này cũng làm nổi bật sự thiếu thốn các công ty khởi nghiệp tư nhân lớn ở nền kinh tế lớn thứ ba thế giới. Hiện có khoảng 155 công ty được gọi là “kỳ lân” trên thế giới, thuật ngữ chỉ các công ty khởi nghiệp được định giá trên 1 tỷ USD, theo CB Insights. Trong số đó, có 92 công ty ở Mỹ, 25 công ty ở Trung Quốc và 7 công ty ở Ấn Độ. Thực tế, điều này lại hiếm ở Nhật Bản, vì nền kinh tế này đã chịu tình cảnh thiếu các quỹ đầu tư mạo hiểm và văn hóa sợ rủi ro, khi những người giỏi nhất và thông minh nhất thường tìm kiếm những công việc ở các tập đoàn lớn và họ sẽ ở đó cả đời.

Anh Yamada nghĩ rằng vấn đề không quá khốc liệt như mọi người vẫn nghĩ. Nhiều công ty công nghệ ở Nhật bản đã trở thành công ty đại chúng trước khi đạt được mức định giá tới 1 tỷ USD, bởi vì quốc gia này có yêu cầu rất thoáng cho các công ty nhỏ mà có tốc độ tăng trưởng cao khi niêm yết. Thị trường chứng khoán Tokyo yêu cầu chỉ cần có 10 triệu USD tiền vốn hóa và không có đòi hỏi về thu nhập. Trong khi đó, các công ty trong ngành công nghệ muốn niêm yết trên thi trường Nasdaq phải có 50 triệu USD vốn hóa hoặc 750.000 USD lợi nhuận.

Mặc dù vậy, anh cho rằng Nhật Bản thực sự cần nhiều hơn những doanh nhân kiểu mẫu, như Steve Jobs và Mark Zuckerberg. “Hiện không có nhiều người đang cố gắng,” anh nói. “Có thể nếu tôi làm điều đó, nhiều người hơn sẽ tin rằng điều đó có thể sẽ thành công,” anh nói tiếp.

Yamada học toán tại trường Đại học Waseda, một trường danh giá nơi sinh viên tốt nghiệp thường hướng tới làm việc ở những ngân hàng hàng đầu, hoặc những công ty trong nhóm blue-chip trên sàn chứng khoán. Anh làm việc như một thực tập sinh phát triển một trang web về đấu thầu cho Rakuten Inc. Anh gặp người sáng lập Hiroshi Mikitani và thấy rằng ông này bắt đầu xây dựng công ty trở thành một trong những hãng bán lẻ khổng lồ trị giá 14 tỷ USD hiện tại.

Nhưng thay vì ở lại với Rakuten, Yamada nghĩ ra cách riêng cho mình sau khi tốt nghiệp. Anh lập ra một công ty trò chơi có ten là Unoh Inc và năm 2001. Công ty này sau đó bị thây tóm bởi Zunga Inc vào năm 2010.

Yamada cũng đã giúp công ty có trụ sở ở San Francisco này địa phương hóa các ứng dụng phần mềm. Công việc đó kéo dài khoảng 18 tháng. Nhưng Yamada vẫn muốn làm việc với một dự án có quy mô lớn hơn, ở tầm cỡ toàn cầu. Chính điều đó đã dẫn đến chuyến đi du lịch vòng quanh thế giới trong vòng 6 tháng của anh, và lập ra Mercari cùng với hai cựu sinh viên trường Waseda là Tommy Tomishima và Ryo Ishizuka.

Điểm mạnh của Mercari là nó được thiết kế đặc biệt cho điện thoại di động và cho phép từng cá nhân dễ dàng xem nhanh những vật dụng được rao bán hoặc đưa những vật dụng của chính họ lên. Qua Mercari, mọi người có thể rao bán mọi thứ, từ quần áo, đồ điện tử tới vé xem một trận bóng rổ. Trong khi sức mạnh đang có của trang web này vẫn chưa được chứng minh, ứng dụng đã được người dùng tải về tới 32 triệu lần và mỗi tháng tạo ra khoảng 10 tỷ Yên giá trị giao dịch, Yamada nói.

“Thị trường cho các dịch vụ từ doanh nghiệp tới khách hàng đã được phát triển, nhưng các ứng dụng cho khách hàng tới khách hàng vẫn còn rất nhiều dư địa để tăng trưởng,” Tomoaki Kawasaki, chuyên gia phân tích tại Iwai Cosmo Securities, nói. “Mercari đã dẫn đầu thị trường này tại Nhật Bản. Những người đi trước đã được hưởng lợi đáng kể,” ông nói.

Cuộc chiến lớn

Hiện tại, anh Yamada đang lập một chiến lược để đẩy mạnh sự hiện diện của Mercari tại Mỹ, sân nhà của những công ty tiên phong trong ngành công nghiệp này là Amazon.com Inc và Ebay Inc. Thực tế thì Mercari đã có mặt ở Mỹ từ tháng 9/2014 và đã được tải về điện thoại của người dùng 7 triệu lần, nhưng người dùng lại khó giữ lại ứng dụng đó. Để mở rộng hơn, Yamada đã giảm 10% phí giao dịch trên Mercari tại Mỹ, và có kế hoạch sử dụng vốn đầu tư để quảng bá về Mercari trên các trang mạng xã hội, gồm cả Facebook.

Cũng đã có những tín hiệu tích cực tại thị trường này. Mercari đã trở thành một trong 10 ứng dụng mua sắm được tải nhiều nhất trên các thiết bị của Apple vào tháng trước, theo dữ liệu của App Annie. Yamada nói rằng anh không ảo tưởng về những khó khăn trong cuộc chiến sắp tới, nhưng giành được vị trí tốt hơn ở Mỹ là một điều cần thiết để trở thành một công ty toàn cầu.

“Nếu không phải chúng tôi, ai đó khác sẽ nhảy vào thị trường Mỹ và chúng tôi cuối cùng sẽ phải đối mặt họ ở Nhật Bản,” anh nói. “Đây là một trường hợp tấn công là sự phòng thủ tốt nhất,” Yamada chia sẻ.