Windows 10 - Đoạn cuối hành trình của Microsoft

Ngày 29/7 tới, Windows 10 – kẻ kế nhiệm của hệ điều hành nhạt nhẽo Windows 8/8.1 sẽ ra mắt những nhà sản xuất thiết bị gốc và người dùng đặc quyền. Những người đã đăng ký phiên bản copy sẽ được thông báo về sự áp dụng này vào một số ngày/tuần sau đó. Những người đủ điều kiện (ví dụ: người dùng đang sử dụng bản copy Windows 8 hay Windows 7 hợp pháp) sẽ có cơ hội được nâng cấp hệ điều hành một cách chính đáng. Trong khoảng 12 tháng tới, những người đang sở hữu bản copy hợp pháp của phiên bản trước sẽ có thể tải miễn phí Windows 10. Những ai muốn nâng cấp từ Windows Vista thậm chí Windows XP sẽ phải trả 100USD hoặc tương đương cho các đặc quyền.

Miễn phí cập nhật là một thỏa thuận tuyệt vời cho những người dùng Windows bị áp bức, mặc dù những người dùng Mac và Linux vẫn được hưởng điều này thường xuyên. Khi các phiên bản được bán trong cửa hàng, các phiên bản cơ bản (Windows 10 Home) sẽ chỉ có giá dưới 120USD; các phiên bản chuyên nghiệp (Windows 10 Pro) bán lẻ với giá 2.00USD. Đưa Windows 10 đến với những người dùng đủ điều kiện – thay vì thu phí nâng cấp như thông thường – sẽ là động lực mạnh mẽ khuyến khích người dùng Windows đón nhận phiên bản mới nhất trong năm tới. Mục tiêu của Microsoft là có được 1 tỉ phiên bản Windows được lưu hành trong vòng 3 năm tới.

Thật là tham vọng. Người khổng lồ Redmond đã mất 5 năm để bán 400 triệu bản Windows XP – hệ điều hành phổ biến nhất thế giới của mọi thời đại. Windows XP không đạt được mốc 1 tỉ cho đến 13 năm sau khi ra mắt vào năm 2001.

Trước đây, để “cai sữa” người dùng Windows khỏi phiên bản cũ cũng mất rất nhiều thời gian. Thậm chí ngày nay, 60% người dùng PC vẫn phụ thuộc vào Windows 7 đã có 6 năm tuổi đời, theo Cluley Associates, một doanh nghiệp an ninh máy tính ở Anh. Trong khi đó, mặc dù lâu năm và thiếu cập nhật tính an ninh, 18% người dùng tiếp tục đánh liều với Windows XP (tất cả hỗ trợ đều bị dừng lại từ tháng 4 năm 2014.) Chỉ 22% người dùng có được phiên bản Windows 8/8.1 mới nhất cho máy tính của mình – hầu hết đều nhờ vào việc mua máy tính mới với hệ điều hành mới nhất được cài đặt sẵn.

Sự phân khúc thị trường này yêu cầu Microsoft phải hỗ trợ khoảng nửa tá phiên bản Windows một lúc. Thuyết phục được người dùng hiện tại chuyển sang Windows 10 sẽ tiết kiệm cho doanh nghiệp số tiền khổng lồ và đơn giản hóa những vấn đề không có điểm dừng.

Điều đáng lo ngại là cộng đồng người dùng Windows 7 (có khoảng 900 triệu người) có thể từ chối nâng cấp. Lý do ư? Từ lâu họ đã được cam kết bảo mật và các cập nhật khác đến tận năm 2020. Rất nhiều người đang hoàn toàn hài lòng với Windows 7. Những người khác bị ám ảnh bởi câu chuyện kinh dị xung quanh các phiên bản tiếp theo. Microsoft đã từng trải nghiệm ác mộng tương tự khi Windows Vista được ra mắt năm 2006 thay thế Windows XP. Đến tận năm 2012, XP vẫn giữ thị phần lớn hơn Vista và người kế nhiệm vội vã sau đó, Windows 7 cộng lại.

Đối với Microsoft, Windows 10 xuất hiện không phải trước thời điểm. Trong khi kề cận thảm họa rõ ràng của Vista, unmitigated 8 trở thành sự thất vọng ghê gớm cho cả công ty. Dù trải qua sự ngạo mạn, sự chối bỏ hay công nghệ hoàn toàn quá tầm với, Microsoft vẫn thành công trong việc chuyển hướng cả rừng khách hàng của Windows 8. Vấn đề không nằm ở hệ điều hành cơ bản mà nằm ở giao diện khác nhau triệt để mà người dùng buộc phải chịu đựng. Đó là xây dựng màn hình khởi động thể hiện các chương trình đang chạy nền mà người dùng có thể truy cập bằng cách trỏ ngón tay vào biểu tượng tích hợp “live-tile” ở một màn hình cảm ứng.

Microsoft đã mắc phải hai sai lầm khi thiết kế giao diện này. Thứ nhất, nó đã bỏ qua rất nhiều bài học được đúc kết từ kinh nghiệm của người dùng Windows hàng thập kỷ nay. Giả định của doanh nghiệp là các đối tượng cảm ứng trên màn hình là một cách tương tác trực quan hơn việc sử dụng chuột và bàn phím. Có thể là thế thật. Nhưng nó đã bỏ qua hàng loạt các thủ thuật và lối tắt người dùng đã nghiên cứu được trong nhiều năm qua và trở nên quen với việc di chuột trên màn hình và nhấp vào biểu tượng để mở chúng ra.

Sai lầm còn lại công ty mắc phải đó là tưởng tượng ra tất cả các nền tảng có thể chạy được Windows 8, như điện thoại thông minh, máy tính bảng, máy tính xách tay và để bàn, hệ thống nhúng thậm chí máy điện tử, được quản lý bằng một giao diện chung. Điều này thúc đẩy doanh số bằng cách khiến người dùng dễ dàng hơn trong việc di chuyển từ thiết bị Windows (như một chiếc laptop) sang thiết bị khác (như điện thoại thông minh), và do đó giúp họ không bị “lạc” ra ngoài hệ sinh thái Windows. Tất cả khách hàng, dù dùng ứng dụng cho điện thoại, trò chơi điện tử hay phần mềm máy tính, đều có thể được phục vụ thông qua cùng một cửa hàng trực tuyến Microsoft. Để biến kế hoạch lớn này thành hiện thực, một trung tâm liên lạc cảm ứng là thiết yếu. Do vậy, xúc xắc đã được gieo.

Thật không may, kết quả lại không được như mong đợi. Nhìn lại, thật dễ có thể hiểu lý do tại sao. Cảm ứng hoạt động tốt với điện thoại thông minh và máy tính bảng, những thiết bị được giữ bằng một tay và chạm bằng tay còn lại, hầu hết trong tình trạng máy được giữ phẳng. Tuy nhiên, với màn hình lớn nằm dọc như laptop hay máy tính để bàn, trung tâm liên lạc cảm ứng của Windows 8 tạo ra sự bực bội, cánh tay đau một cách đáng nguyền rủa.

Người dùng Windows cũng càu nhàu dữ dội về sự mất mát nút “Start” đáng yêu của họ ở góc dưới tay trái màn hình, một tính năng đã có từ Windows 95 cho tới tận Windows 7. Buộc phần lớn người dùng học lại cách dùng máy tính của họ đã khiến Windows 8 bị tiêu diệt ngay từ màn mở đầu.

Một Microsoft chỉn chu đã đi chệch khỏi con đường đi của mình để thể hiện rằng họ đã học được bài học. Một mặt họ làm như vậy để bỏ qua những gì có trong phiên bản kế tiếp của hệ điều hành, và đi tắt đón đầu trực tiếp từ Windows 8.1 đến Windows 10 – như báo hiệu sự đột phá so với thời gian qua và báo trước sự khởi đầu hoàn toàn mới.

Nhìn chung Windows 10 đã thực hiện tất cả những điều trên và còn hơn thế nữa. Microsoft đã ghép các yếu tố của giao diện thân thiện (Windows 7) trên nền tảng sức mạnh công nghiệp (Windows 8.1), trong khi tăng cường toàn diện hệ điều hành. Cả công ty ý thức rất rõ chìa khóa cho sự vững bền của XP là cách nó kết hợp sự vững mạnh và tính linh hoạt của Windows NT dòng doanh nhân với sự dễ dàng và khả năng truy cập của người dùng định hướng Windows 98. Windows 10 được kỳ vọng sẽ làm được những điều giống thế bằng cách mang nút “Start” quay lại đồng thời tập trung nhiều hơn vào việc sử dụng chuột và bàn phím.

Phải lưu ý một điểm cuối cùng rằng, Windows 10 đại diện cho đoạn cuối của cuộc hành trình – phiên bản cuối cùng (miễn là số phiên bản vẫn tiếp tục) của hệ điều hành hàng đầu của Microsoft. Tiếp sau đây, sẽ không có Windows 11 hay 12. Thay vào đó, những cập nhật quan trọng, vá lỗi bảo mật và bổ sung phần mềm sẽ được cung cấp cho người dùng Windows 10 khi chúng xuất hiện, hơn là tích lũy cho gói dịch vụ tương lai hay phiên bản hoàn toàn mới. Windows 10 có thể phát triển, nhưng nó sẽ giống y hệt nhau. Hi vọng rằng, Windows 10 sẽ trở thành một công cụ đáng quý và hữu ích như Windows XP thượng thọ đã từng.