Tấn công trực diện những điều kiện kinh doanh vô lý

Trở về từ cuộc gặp giữa Thủ tướng và cộng đồng doanh nghiệp ngày 29-4, Chủ tịch Phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) Vũ Tiến Lộc đã dành cho chúng tôi một cuộc trao đổi về vấn đề nóng nhất tại cuộc gặp: Điều kiện kinh doanh và giấy phép con.

Không cho phép các bộ bàn lùi

.Thưa ông, như ông đã từng đề cập, 6.000 giấy phép, điều kiện kinh doanh đang là lực cản khiến doanh nghiệp (DN) không thể phát triển. Vậy việc loại bỏ những điều kiện kinh doanh, nhất là từ ngày 1-7 tới, phải là một trọng tâm ưu tiên của Chính phủ?

+ Ông Vũ Tiến Lộc: Cùng với những tiến bộ của Hiến pháp, Luật DN, Luật Đầu tư, có lẽ việc kiên quyết loại bỏ những quy định, điều kiện và giấy phép kinh doanh không còn phù hợp đang cản trở quyền tự do kinh doanh của người dân, làm tăng rủi ro và chi phí cho DN cũng có những thuận lợi.

Cụ thể, ngày 25-4 vừa qua, Thủ tướng đã có mệnh lệnh dứt khoát thực hiện đúng yêu cầu của Luật DN, Luật Đầu tư, không cho phép các bộ bàn lùi về vấn đề này. Trước mắt, với gần 6.000 điều kiện kinh doanh, đến ngày 1-7 tới cần công bố đầy đủ đối với từng ngành nghề trên cổng thông tin quốc gia về DN theo quy định của Luật DN và Luật Đầu tư để mọi người dân, DN biết và tuân thủ.

Tôi hy vọng mệnh lệnh quan trọng này của Thủ tướng sẽ được các vị bộ trưởng thực thi nghiêm túc, không thể chậm trễ, với nhận thức rằng: Chậm trễ ngày nào là cản trở quyền tự do kinh doanh của DN, của người dân, cản trở sự phát triển của đất nước ngày đó.

. Những thực tế nào khiến ông cho rằng các điều kiện kinh doanh, giấy phép con bất hợp lý đang làm cản trở sự phát triển của DN và đất nước?

+ Rất nhiều. Đơn cử, theo Nghị định 109, DN xuất khẩu gạo phải có kho chứa tối thiểu 5.000 tấn thóc và một cơ sở xay xát thóc, gạo với công suất tối thiểu 10 tấn/giờ. Chỉ khi đáp ứng được điều kiện này, dn mới được cấp phép bán gạo sang các nước. Quy định này khiến có công ty xuất khẩu gạo tại Đồng Tháp phải lập một công ty cùng tên ở Singapore để nhập gạo của chính mình qua một đối tác được ủy thác xuất khẩu. Điều này khiến DN vừa tốn thời gian, vừa tốn chi phí.

Hay một công ty nhựa nhập một số hóa chất cơ bản trong danh mục cho phép để làm keo dán sản phẩm. Nhưng bất kể nhập một lô hàng nào cũng phải lên Cục Hóa chất thuộc Bộ Công Thương xin giấy phép. Hầu như hằng tuần, thậm chí vài ngày, đơn vị này lại phải đi xin giấy phép một lần. Việc này khiến DN mất rất nhiều thời gian, công sức, chi phí.

Hạn chế tối đa kẽ hở

. Một cách khái quát, ông thấy những điều kiện kinh doanh, giấy phép con gây ra tổn hại gì cho môi trường kinh doanh?

+ Các điều kiện kinh doanh, giấy phép con được ví von như một “rừng đinh” có khả năng “sát thương” cao đối với DN. Trung bình mỗi năm Việt Nam có khoảng 100.000 DN được thành lập nhưng số đơn vị giải thể, ngừng hoạt động chiếm khoảng 60%. Ngay trong quý I-2016 có gần 23.000 dn ngừng hoạt động và giải thể, tăng gần 14% so với cùng kỳ năm trước. Điều này một phần do quy luật đào thải và có một số ý kiến cho rằng đó là điều bình thường.

Tuy nhiên, điều bình thường ấy chỉ xảy ra trong những nền kinh tế mà số DN đã bão hòa, đáp ứng đầy đủ nhu cầu việc làm và sản xuất, kinh doanh. Còn đối với nền kinh tế nước ta, điều đó phải coi là bất thường trong bối cảnh số lượng DN chưa thể đáp ứng đủ yêu cầu của xã hội. Trong số những DN ngưng hoạt động hoặc giải thể, chắc chắn có không ít đơn vị bị những điều kiện kinh doanh, giấy phép con này làm gục ngã.

Những điều kiện kinh doanh bất hợp lý đang hành hạ DN chắc chắn sẽ làm nản lòng những người muốn đầu tư, kìm hãm và triệt tiêu các nguồn lực khi DN không được giải phóng năng lượng, nguồn lực trong dân không được khai thác triệt để.

Cũng do những điều kiện vô lý này, những rủi ro và chi phí, đặc biệt là chi phí không chính thức, vốn là những yếu tố cần thiết để bảo đảm an toàn và khoan sức DN đã không được giảm thiểu. So với các nước láng giềng, các rủi ro và chi phí về hành chính (giao dịch, gia nhập thị trường, tuân thủ luật pháp…) của Việt Nam đang ở mức cao. Các khoản thuế, phí ở Việt Nam hiện đã chiếm tới 40,8% lợi nhuận của DN. Đây là mức huy động thuộc loại cao nhất trong khu vực!

. Có một thực tế là các bộ, ngành dường như sẽ rất khó bỏ đi các giấy phép con, điều kiện kinh doanh ngay lập tức. Thưa ông, vậy phải làm sao để những tiến bộ của pháp luật đối với môi trường kinh doanh được thực thi triệt để, giảm thiểu cơ chế xin-cho?

+ Chúng tôi đã đề nghị tiến hành ngay việc tổng rà xét các quy định pháp luật về kinh doanh, các điều kiện kinh doanh và giấy phép kinh doanh đang còn hiệu lực. Qua đó loại bỏ những quy định không còn phù hợp đang cản trở quyền tự do kinh doanh.

Tôi cho rằng trong quá trình rà xét các giấy phép, điều kiện kinh doanh nói riêng và cải cách thủ tục hành chính nói chung, chúng ta nên tham khảo kinh nghiệm của các nền kinh tế dẫn đầu ASEAN. Học tập những thực tiễn tốt nhất theo hướng hạn chế tối đa các quy định, thủ tục tiền kiểm làm phát sinh thêm chi phí tuân thủ cho cả Nhà nước và DN. Hạn chế tối đa các kẽ hở cho công chức lợi dụng nhũng nhiễu, tham nhũng vặt đang rất phổ biến.

Bên cạnh đó, Chính phủ cũng cần đề nghị Quốc hội sửa một số luật chuyên ngành, bảo đảm tính nhất quán của hệ thống pháp luật, thực hiện đúng yêu cầu của Luật DN, Luật đầu tư và Luật ban hành văn bản pháp luật theo hướng: Chỉ có Quốc hội, Chính phủ mới có quyền ban hành các điều kiện và giấy phép kinh doanh hạn chế quyền kinh doanh. Chấm dứt ngay tình trạng tiếp tục giao quyền các bộ, ngành ban hành thông tư, quyết định xác lập điều kiện kinh doanh và giấy phép kinh doanh như quy định tại một số luật chuyên ngành hiện nay.

. Xin cám ơn ông.