Theo nghiên cứu của ĐH Harvard, thiếu sự quan tâm của cha mẹ gây tổn thương cho trẻ nghiêm trọng hơn cả bị ngược đãi về mặt thể chất

Qua những nghiên cứu trong hơn nửa thế kỷ qua, Trung tâm phát triển trẻ em của Đại học Harvard đưa ra một số điểm cần phải lưu ý trong quá trình phát triển của trẻ em. Là một bậc cha mẹ có con cái đang trong độ tuổi này, bạn nhất định không nên bỏ qua những lưu ý sau để giúp con có được sự phát triển tốt nhất về cả mặt thể chất lẫn tinh thần.

Ngay cả trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ cũng có thể bị ảnh hưởng do những căng thẳng xảy ra giữa các thành viên trong gia đình

Những căng thẳng đầu đời này có thể dẫn đến những gián đoạn trong việc phát triển thể chất và não bộ của trẻ, và thậm chí có thể để lại di chứng suốt đời. Những thay đổi sinh học gắn liền với những tổn thương này có thể ảnh hưởng đến nhiều hệ cơ quan, không chỉ gây ra sự suy yếu về năng lực và hành vi học tập trong tương lai mà còn ảnh hướng sức khoẻ và tinh thần của trẻ sau này. Vì vậy, việc tạo lập một môi trường sống thoải mái, thân thiện, nhiều tình yêu thương là điều trước hết mà ba mẹ phải lưu tâm để tạo cho con cái một không gian phát triển toàn diện.

Thiếu sự quan tâm về mặt tinh thần gây ra tổn thương nghiêm trọng hơn so với việc bị ngược đãi về thể chất

Khi so sánh những đứa trẻ từng bị ngược đãi về thể chất và những đứa trẻ thiếu thốn sự quan tâm của người thân, người ta nhận thấy rằng ở nhóm những đứa trẻ bị "ngược đãi" về tinh thần có những biểu hiện suy giảm trầm trọng về nhận thức, khả năng tập trung, thiếu hụt ngôn ngữ, khó khăn về học vấn, thiếu tự tin và các vấn đề giao tiếp cũng như xây dựng các mối quan hệ xã hội khi trưởng thành. Như vậy, nuôi dưỡng một đứa trẻ không chỉ là việc tạo nên một không gian an toàn, cung cấp nhu yếu phẩm… mà còn phải có sự quan tâm, cử chỉ yêu thương và gần gũi.

Sự phát triển của trẻ là một quá trình tương tác cao, phụ thuộc nhiều vào môi trường chứ không đơn giản chỉ là do di truyền

Môi trường trước và sau khi đứa trẻ được sinh ra gây ảnh hưởng mạnh mẽ đến quá trình phát triển của trẻ, trong đó những tác động mang tính hóa học sẽ ảnh hưởng tới một số gen từ đó dẫn đến việc thay đổi. Do đó, dù yếu tố di truyền ảnh hưởng mạnh đến quá trình phát triển của con người, nhân tố môi trường cũng tác động mạnh mẽ và làm thay đổi các yếu tố kế thừa của gia đình.

Ví dụ, một đứa trẻ sinh ra đã được thừa hưởng được khả năng ghi nhớ, kiềm chế cảm xúc, hay năng khiếu âm nhạc… từ cha mẹ mình, nhưng chính những trải nghiệm trong những năm đầu đời mới quyết định những kỹ năng này có được giữ lại và phát triển trong tương lai hay không.

Trẻ nhỏ nên có sự tương tác với những người lớn khác trong và ngoài gia đình, chứ không chỉ gói gọn dưới sự ảnh hưởng của cha mẹ

Mối quan hệ thân thiết với người chăm sóc trẻ hoặc những người lớn đáng tin cậy khác sẽ không làm mất đi sự gắn bó giữa trẻ và cha mẹ. Trên thực tế, điều đó còn thúc đẩy sự phát triển về mặt xã hội và tâm tư tình cảm của chúng. Như vậy, sẽ không tốt nếu thường xuyên thay đổi người chăm sóc dẫn tới đứa trẻ sẽ không gắn bó thân thiết với ai khác ngoài cha mẹ. Những mối quan hệ mờ nhạt thời thơ ấu này sẽ làm suy yếu khả năng thiết lập cảm giác an toàn trong tương lai, cho dù chúng có được đáp ứng đầy đủ các nhu cầu khác hay không.

Ba năm đầu đời là giai đoạn kiến trúc não được hình thành, tuy nhiên, điều đó không có nghĩa sự phát triển não bộ của trẻ sẽ kết thúc sau sinh nhật lần thứ 3

Các khía cạnh cơ bản của chức năng não, chẳng hạn như khả năng nhìn và nghe hiệu quả, phụ thuộc rất nhiều vào những trải nghiệm trong những năm đầu đời cũng như một số khía cạnh của sự phát triển cảm xúc. Mặc dù các khu vực của bộ não dành cho các chức năng cao cấp, liên quan đến hầu hết các năng lực xã hội, tình cảm và nhận thức, bao gồm nhiều khía cạnh của chức năng điều hành - cũng bị ảnh hưởng mạnh mẽ bởi những trải nghiệm lúc nhỏ, những chức năng đó vẫn tiếp tục phát triển tốt trong thời kỳ thanh thiếu niên và tuổi trưởng thành.

Do đó, mặc dù mọi người vẫn cho rằng trẻ phát triển gần như hoàn thiện não bộ và các kỹ năng ở tuổi lên ba, nhưng cơ hội phát triển hầu hết các lĩnh vực sau đó vẫn còn rất nhiều. Và chúng ta cũng có nhiều cách để kích hoạt não bộ phát triển các kỹ năng theo mong muốn ở tuổi trưởng thành.

Những đứa trẻ đã từng chịu ảnh hưởng của bạo lực không nhất định phải chịu di chứng căng thẳng suốt đời hoặc trở thành người bạo lực trong tương lai

Mặc dù những đứa trẻ chịu ảnh hưởng của sự tổn thương này rõ ràng có nguy cơ chịu những tác động nghiêm trọng hơn đối với sự phát triển của não và có thể hình thành tính hiếu chiến, ưa bao lực sau này, nhưng đó không phải là điều nhất định sẽ xảy ra. Khi nhận được sự hỗ trợ càng sớm càng tốt của những người chăm sóc tin cậy và được áp dụng các biện pháp điều trị phù hơp, những di chứng đó có thể biến mất.

Hãy đưa trẻ em ra khỏi môi trường nguy hiểm để làm giảm bớt những ảnh hưởng tiêu cực từ những điều chúng đã phải chịu đựng

Không còn nghi ngờ gì nữa, trẻ em trong tình trạng nguy hiểm nên được thoát khỏi những tình huống nguy hiểm ngay lập tức. Tương tự, trẻ em bị bỏ bê nghiêm trọng nên được chăm sóc nhanh chóng nhất có thể. Điều đó cho thấy, trẻ em từng chịu tổn thương cần phải được chăm sóc trong môi trường an toàn, được yêu thương và quan tâm ân cần để phục hồi.