Thời cơ hàn của ông chủ Thiên Long Cô Gia Thọ: Anh công nhân mưu sinh bằng bán bút bi dạo, khởi nghiệp với 2 chỉ vàng và chiếc xe đạp cà tàng

“Nếu không có quá trình tự trau dồi kiến thức, tôi nghĩ mình chẳng được thể có được ngày hôm nay…”, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Tập đoàn Thiên Long (TLG) chia sẻ tại sự kiện “YBA Share - Chuyện chưa bao giờ kể” của Hội doanh nhân trẻ Tp.HCM cách đây 2 năm.

Và ngày hôm nay của Thiên Long là 1 trong Top 17 đối tác kinh doanh tốt nhất trên thị trường văn phòng phẩm thế giới; là 1 trong những doanh nghiệp có tốc độ tăng trưởng vượt xa trung bình của ngành; cũng như là 1 trong các doanh nghiệp trên thế giới có tỷ suất lợi nhuận tốt nhất ngành. Sản phẩm của Thiên Long đã hiện diện tại hơn 65 quốc gia trên toàn thế giới.

Thiên Long là công trình trọn đời của người thuyền trưởng Cô Gia Thọ, vị doanh nhân từng mưu sinh bằng việc bán bút bi dạo, khởi nghiệp với 2 chỉ vàng và chiếc xe đạp cà tàng năm xưa.

"TRƯỚC KIA TÔI KHÔNG CÓ ĐIỀU KIỆN HỌC NHIỀU, ĐIỀU ĐÓ THỰC SỰ ĐÁNG TIẾC!"

Là con trưởng trong gia đình có 10 anh chị em, thuở nhỏ ông Cô Gia Thọ phụ giúp cha mẹ bằng cách bán vé số, thuốc lá... rồi sau này lớn hơn thì làm công nhân điện cơ ở Quận 6.

Năm 1981 từng mưu sinh bằng việc đi bán bút bi dạo, ông Thọ bắt đầu bén duyên với bút bi và quyết định đầu tư làm thử. Lúc ấy, thị trường Việt Nam và Campuchia chỉ có hàng của Thái Lan. Bút bi hiếm đến mức, người ta còn phải bơm mực vào để tái sử dụng. Với 2 chỉ vàng dành dụm trong suốt những năm tháng lao động cực nhọc ông Thọ chỉ đủ mua được một chiếc máy ép nhựa bằng tay và phải gom góp từng đồng xu nhỏ nhất để có nguyên liệu đầu vào.

Ngay cả khi đã ép được những chiếc bút đầu tiên, ông cũng phải tự mang đi rao bán chứ không thể đổ với số lượng lớn vì cạn vốn. Cơ sở kinh doanh hoạt động theo kiểu cuốn chiếu. Trong một tuần mua nguyên liệu sản xuất được khoảng 3.000 chiếc, có sản phẩm xong sang ngày hôm sau đi bán vòng vòng ở các quầy sách, báo và thu tiền mặt tại đó. Vì không có vốn nên không bỏ mối sỉ được, vì bỏ mối sỉ sẽ bị nợ. Sau khi bán xong, lấy tiền đó đi mua nguyên liệu tiếp.

"Cứ như thế, chịu cực dữ lắm. Vì lúc cơ sở còn nhỏ, mình làm là chính. Làm từ khâu nhập hàng, sản xuất đến bán hàng", Chủ tịch Thiên Long chia sẻ trong một buổi tọa đàm do Hội doanh nhân trẻ Tp.HCM tổ chức cách đây không lâu.

Ban đầu, ông đặt tên cho sản phẩm của mình là Vũ Trụ và sau đó lại đổi thành Thăng Long. Đến năm 1985 thì cái tên Thiên Long mới chính thức được sử dụng.

Cũng nhờ việc tự tay đi giao hàng, thu tiền tại chợ mà ông Thọ quen được vợ của mình. Theo lời kể của ông gia đình vợ có nghề sản xuất kinh doanh và bà phụ trách công việc giao hàng. Sau khi hai người quen biết rồi cưới nhau, vợ ông Thọ đảm nhận vai trò kinh doanh cho tới khi Thiên Long chuyển thành mô hình công ty cổ phần. Sau này bà rút lui về vị trí cố vấn kinh doanh.

Theo ông Gia Thọ, thời đó khởi nghiệp có cái khó, có cái thuận. Nhưng có vẻ thuận hơn các bạn trẻ bây giờ. Khó vì hồi đó khởi nghiệp không có nhiều lựa chọn các lĩnh vực, chủ yếu là theo thực tế xã hội mà làm. Hồi đó, đời sống thiếu nhu yếu phẩm, mặt hàng bút cũng là một nhu yếu phẩm rất cần thiết. Mình vừa làm, vừa học hỏi rồi từng bước đi lên. Còn bây giờ các bạn trẻ khởi nghiệp cái lợi là có nhiều sự lựa chọn lĩnh vực hơn, có công nghệ hỗ trợ nhưng sự cạnh tranh vì thế cũng khốc liệt hơn.

"Trước kia, tôi không có điều kiện học nhiều, điều đó thực sự rất đáng tiếc. Nhưng bước vào cuộc sống, tôi luôn nỗ lực học hỏi từ đối tác, đồng nghiệp, bất cứ khi nào và ở đâu cũng vậy. Ngoài ra, tôi phải dành rất nhiều thời gian đọc sách, tham gia một số khóa đào tạo quản lý ở Mỹ và Đài Loan. Nếu không có quá trình tự trau dồi kiến thức, tôi nghĩ mình chẳng thể có được ngày hôm nay.

Lúc nào trong tôi cũng khao khát được học, được vô tập thể nào đó để học. Khi đã chọn con đường kinh doanh văn phòng phẩm phải học từ cái nhỏ nhất. Nếu cứ có cơ hội được đi học hay tham gia các khóa học liên quan đến ngành sản xuất kinh doanh là tôi lại muốn được tham gia. Ngay cả khi tôi tuyển chọn những người giỏi, người tốt vào công ty, tôi cũng học hỏi từ họ. Tôi cứ nghĩ, đời người phải có cái gì đó để hướng vào, tạo tiền đề để phát triển thì mới tốt lên được", ông Cô Gia Thọ bộc bạch.

Nếu ông không rành điều gì thì sẽ tuyển người giỏi vào làm và học hỏi từ họ. "Lúc đó khởi nghiệp là từ gia đình đi lên, vì kinh tế mà lập ra công việc đó chứ hoàn toàn chưa tiếp thu được kỹ thuật tiên tiến để đạt được mong muốn trong kinh doanh. Lúc đó, tôi nghĩ chắc chắn phải có con người, phải tập hợp được nhiều con người lại để cùng nhau đạt được điều đó. Mình không rành cái gì thì mình phải tuyển người giỏi vào làm", ông Thọ cho biết.

Không những là người trong công ty, ông Thọ còn học hỏi từ cộng đồng doanh nhân gốc Hoa tại Tp. Hồ Chí Minh. Hai vị doanh nhân mà ông tự ghi nhớ trong lòng mình là người thầy của mình là ông Vưu Khải Thành - nhà sáng lập thương hiệu Biti’s và ông Lý Ngọc Minh - nhà sáng lập thương hiệu Minh Long.

"Có thể họ không nhận nhưng mình vẫn coi họ là thầy", ông Thọ chia sẻ. Theo đó thời điểm Thiên Long còn là một cơ sở nhỏ tại quận 6 thì Biti’s đã là hợp tác xã lớn nhất. Ông Thọ qua Biti’s để học hỏi cách quản lý của ông Thành. Vị doanh nhân này cũng học hỏi từ ông Lý Ngọc Minh mô hình kinh doanh gia đình tại Minh Long.

Ngoài ra, ông Cô Gia Thọ có mối quan hệ khá thân thiết với anh em ông chủ Kido Trần Kim Thành - Trần Lệ Nguyên. Hai người này hiện vẫn có mặt trong HĐQT của Thiên Long.

"LÃNH ĐẠO PHẢI BIẾT CHO ĐI TRƯỚC, NHẬN VỀ SAU"

"Vì doanh nghiệp nhỏ nên điều đầu tiên yêu cầu là những nhân lực đó phải rất gắn bó và dốc hết mình", Chủ tịch Thiên Long chia sẻ.

Chính vì điều này, ông Thọ luôn chú trọng tuyển nhân sự trẻ giỏi, ham học hỏi đồng thời cho họ môi trường có thể đạt theo ý mình đề ra. Để họ dốc hết lòng cho công ty, ông Thọ cho biết phương pháp dễ nhất mà các doanh nghiệp hay làm là sự đãi ngộ tốt. Nhưng, quan trọng hơn sự đãi ngộ là sự tín nhiệm (uy tín, tin cậy). Tín nhiệm sẽ tạo ra sự gắn bó. Để sự tín nhiệm thì người lãnh đạo phải suy nghĩ cho đi trước, nhận về sau.

"Muốn đạt được sự tín nhiệm, sự tin tưởng từ nhân viên thì phải áp dụng phương pháp: "Lợi người trước, ít người sau", nghĩa là người lãnh đạo phải có suy nghĩ là cho đi trước, nhận về sau", Chủ tịch Thiên Long Group chia sẻ.

Theo vị Chủ tịch này, năm 1990, khi mà cơ sở còn sơ khai, bản thân ý thức được cái thiếu nhiều nhất của mình là kỹ thuật. Trong 10 năm đầu khởi nghiệp, rất ít thông tin từ bên ngoài lẫn bên trong về yếu tố kỹ thuật. Mà bản thân lại rất cần cái đó để cải tiến trong sản xuất, đưa doanh nghiệp đi lên.

Đồng thời, để nhân viên gắn bó phải có sự tôn trọng họ, phải gắn kết được họ với nhau. Một khi con người đã được tôn trọng, thân thiết thì nguồn lực tạo ra là rất lớn. Mà khi đã có nguồn lực, có đội ngũ tốt thì mới có thể đưa công ty tốt lên được. Trong quản trị con người nhất định phải có đòn bẩy, có hệ thống đưa vào.

"Nếu mình không trả lương bằng công ty người ta thì mình phải có những chế độ như cổ phần cho những người đóng góp cho công ty", ông Cô Gia Thọ chia sẻ bí quyết.

Theo ông Cô Gia Thọ, các bạn trẻ khởi nghiệp ở giai đoạn đầu thường thiếu đủ thứ: Tiền vốn không nhiều, không kinh nghiệm quản lý, khó khăn nhân sự, rồi cả những khó khăn khi bị cạnh tranh bởi các công ty hiện có.

Theo vị Chủ tịch Thiên Long, phải có cách để phân chia lợi nhuận ngoài lương cố định, vì bản thân các công ty khởi nghiệp lương không cạnh tranh được các công ty đã ổn định. Mà lợi nhuận đó phải là là lợi nhuận ròng, trích bao nhiêu phần trăm chia cho các cấp…

"Chỉ khi chia lợi nhuận, nhân viên sẽ làm việc của công ty như làm cho họ. Khi giao quyền tự chủ cho họ, họ làm họ có lợi nhuận sẽ khác hẳn là làm vì lương. Đặc biệt, trong một nhóm người làm việc như vậy, chia lợi nhuận sẽ sản sinh ra sự cạnh tranh. Mà sự cạnh tranh sẽ làm thay đổi công việc, công ty sẽ chọn lọc ra những người ở lại rất "tinh hoa". Và chính điều này khiến doanh nghiệp ngày càng tốt lên", Chủ tịch Thiên Long Group chia sẻ.

Với tinh thần học hỏi trọn đời cũng như chế độ trọng nhân tài, gần 40 năm hình thành nhưng Thiên Long không hề già cỗi. Tập đoàn này liên tục chuyển đổi mô hình, lớn mạnh nhờ những cây bút thì hai công ty từng là đối trọng như Bến Nghé, Hồng Hà không chỉ đánh mất thị phần trong lĩnh vực văn phòng phẩm, khi rẽ hướng sang kinh doanh bất động sản, chế biến thực phẩm, trang trại,…