Từ chối nhiều cơ chế tài chính cho dự án cao tốc Bắc – Nam

Không dùng toàn bộ tiền ngân hàng thực hiện dự án

Bộ Tài chính vừa có ý kiến về các cơ chế, chính sách thuộc thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ thực hiện dự án đầu tư xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc – Nam theo đề nghị của Bộ Giao thông vận tải tại tờ trình 5063 ngày 12/5/2017.

Theo đó, về việc giao Ngân hàng nhà nước đề xuất giải pháp tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc để nhà đầu tư có thể tiếp cận vay vốn và triển khai các dự án cao tốc, đồng thời hỗ trợ nhà đầu tư tiếp cận vốn của Ngân hàng Đầu tư cơ sở hạ tầng Châu Á, Bộ Tài chính dẫn chỉ đạo của Phó Thủ tướng Trương Hoà Bình yêu cầu giám sát chặt việc cấp tín dụng, không để tình trạng nhà đầu tư dùng toàn bộ tiền ngân hàng để thực hiện dự án BOT (xây dựng – kinh doanh – chuyển giao).

Để thu hút nhà đầu tư tham gia thực hiện dự án đường bộ cao tốc Bắc – Nam nhánh Đông, Bộ Tài chính thống nhất với đề xuất của Bộ Giao thông vận tải về việc sử dụng mức cho vay dài hạn cùng kỳ hạn bình quân của 3 ngân hàng thương mại lớn để làm cơ sở xác định chi phí trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư, lãi suất chính thức theo kết quả đấu thầu.

Với đề xuất của Bộ Giao thông vận tải về việc xác định mức lợi nhuận trên phần vốn chủ sở hữu của nhà đầu tư trong phương án tài chính để lập hồ sơ mời thầu là 14%, Bộ Tài chính cho rằng, mức này có thể đáp ứng được kỳ vọng của nhà đầu tư nước ngoài song tương đối cao so với mặt bằng lợi nhuận của các dự án giao thông đường bộ hiện nay, cao gấp 2,15 lần so với mức lãi suất tiền gửi tại các ngân hàng thương mại.

“Hiện nay, mức lợi nhuận/vốn chủ sở hữu của các dự án BOT đường bộ đang là khoảng 11,5%, mức lãi suất vốn huy động và vốn vay đang có xu hướng giả,. Vì vậy, đề nghị cân nhắc mức lợi nhuận/chủ sở hữu là 11,5% như các dự án BOT Quốc lộ 1”, Bộ Tài chính cho hay.

Trước đó, con số 14% này cũng từng được Bộ Tài chính đánh giá là “không hợp lý” do cao hơn nhiều so với tổng chi phí vay của các khoản vay có bảo lãnh Chính phủ…

Quy trách nhiệm nếu để thiệt hại cho nhà nước

Bộ Giao thông vận tải cũng đề xuất sử dụng giá trúng thầu sau khi lựa chọn nhà đầu tư trong trường hợp đấu thầu rộng rãi làm cơ sở xác định chi phí vốn đầu tư và tính toán thời gian thu phí hoàn vốn; các cơ quan nhà nước và thanh tra, kiểm toán không xem xét đến giá trị dự toán sau khi đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư.

Trước đề xuất vừa nêu, Bộ Tài chính đề nghị bổ sung các nội dung đánh giá và các giải pháp thực hiện nhằm nâng cao chất lượng chuẩn bị dự án PPP. “Trong đó cần quy định cụ thể trách nhiệm cơ quan quản lý nhà nước trong trường hợp để xảy ra phê duyệt tổng mức đầu tư, chi phí vận hành, thời gian hợp đồng không sát thực tế dẫn đến thiệt hại cho nhà nước”, Bộ Tài chính cho biết.

Cũng theo Bộ Tài chính, nhiều trường hợp sau quá trình đàm phán, ký kết hợp đồng, giá trị theo hợp đồng có sự sai khác so với giá trúng thầu vì vậy đề nghị ngoài việc căn cứ vào giá trị trúng thầu phải căn cứ nội dung hợp đồng và thực tiễn triển khai trong giai đoạn đầu tư xây dựng dự án.

Bộ Tài chính cũng “đề nghị cân nhắc” kiến nghị nhà đầu tư chỉ được chuyển nhượng cổ phần trong doanh nghiệp dự án sau khi công trình hoàn thành được nghiệm thu, đưa vào khai thác trừ trường hợp bất khả khá theo quy định.

Lý giải về điều này, theo Bộ Tài chính, kiến nghị của Bộ Giao thông có thể sẽ dẫn đến khó khăn cho phía cơ quan nhà nước có thẩm quyền trường hợp nhà đầu tư được lựa chọn không đáp ứng được yêu cầu theo quy định của hợp đồng trong quá trình thực hiện dự án.

Về đề xuất thu giá sử dụng dịch vụ đường bộ trên cao tốc Bắc – Nam; tách thành gói thầu riêng, Bộ Giao thông vận tải tổ chức lựa chọn 1 đơn vị đầu tư xây dựng và tổ chức thu giá để đảm bảo tính thống nhất, phù hợp với thực tiễn và tiết kiệm chi phí, Bộ Tài chính đã đồng ý tuy nhiên, cũng lưu ý việc lựa chọn đơn vị đầu tư và tổ chức thu phải được thực hiện theo quy định của pháp luật về đấu thầu.

Dự án đường bộ cao tốc Bắc-Nam được Bộ Giao thông vận tải lập với tổng chiều dài là khoảng 1.372 km (không bao gồm đoạn Đà Nẵng - Quảng Ngãi dài 127 km đang được đầu tư với quy mô 4 làn xe cao tốc); phương án vốn cần huy động 312.000 tỷ đồng.