Từng là ông trùm ngành sữa, tài sản của tỷ phú này đã tiêu tan chỉ trong 90 phút

Yang Kai đã mất hơn 1 thập kỷ để tích lũy và trở thành một trong những “ông trùm” của ngành bơ sữa Trung Quốc. Nhưng có lẽ tất cả đã tiêu tan chỉ trong chưa đến 90 phút.

Vị Chủ tịch của China Huishan Dairy Holdings, người đã dày công xây dựng Huishan trở thành công ty mà theo ông là “người đi tiên phong” trong ngành công nghiệp bơ sữa Trung Quốc, giờ đang phải vật lộn chiến đấu cho sự tồn tại của công ty sau một loạt sự kiện chấn động trong 2 tuần vừa qua. Cổ phiếu đột ngột giảm 85% hôm 24/3 đã khiến giá trị vốn hóa của Huishan giảm từ 3,6 tỷ USD xuống còn 530 triệu USD.

Cổ phiếu của Huishan lao dốc 85% trong phiên 24/3 và đã bị ngừng giao dịch. Nguồn: Bloomberg.

Huishan đã rơi vào khủng hoảng như thế nào vẫn là một điều bí ẩn. Nhưng câu chuyện về sự nổi lên của Yang (được phác họa trong những tài liệu nộp lên cơ quan quản lý và thông tin từ các ngân hàng đã làm việc với Huishan) cho thấy công ty này đã phụ thuộc quá nhiều vào nợ. Đối với các nhà đầu tư rót tiền vào các cổ phiếu Trung Quốc, đây là một lời nhắc nhở về mối nguy hiểm từ tỷ lệ đòn bẩy cao và sự thiếu minh bạch. Quý I vừa qua, số vụ phá sản ở nền kinh tế lớn nhất châu Á đã tăng lên mức cao kỷ lục.

Nhập nhằng về tài chính

Yang không chỉ chứng kiến tỷ lệ nợ/tổng tài sản của Huishan tăng gấp đôi kể từ năm 2013 đến nay mà còn đem gần như toàn bộ số cổ phần kiểm soát của mình ra làm tài sản thế chấp cho những khoản nợ cá nhân. Và chỉ sau khi cổ phiếu lao dốc, công ty mới tiết lộ quy mô những khoản nợ đó cũng như việc Huishan không thể trả nợ đúng hạn và lãnh đạo đã biến mất một cách bí ẩn.

Theo Robin Yuen, chuyên gia phân tích tại công ty chứng khoán RHB OSK (Hồng Kông), kể cả nếu Huishan không bị phá sản bằng cách thuyết phục được chính quyền địa phương bơm tiền giải cứu, Yang gần như chắc chắn sẽ mất đi quyền kiểm soát.

Yuen đã từng gặp ông trùm ngành sữa hồi tháng 9/2015, trong một bữa tiệc tối. Anh nhớ lại Yang là một người rất tự tin và luôn tự hào về những gì mình đã làm được. “Không có chút dấu hiệu nào cho thấy có nhiều nợ đến vậy. Tôi đã dự đoán giá cổ phiếu Huishan sẽ giảm, nhưng không thể ngờ lại giống như một quả bong bóng bỗng chốc vỡ tung”.

Giống như nhiều công ty niêm yết khác ở Trung Quốc, Huishan có gốc gác xuất thân từ một doanh nghiệp nhà nước. Ban đầu thương hiệu Huishan được phát triển bởi Shenyang Dairy, một công ty quốc doanh có Yang làm lãnh đạo năm 2002. Khi Shenyang Dairy cổ phần hóa, Yang nhanh chóng mua cổ phần và đến năm 2012, ông cùng với Ge Kun – vị lãnh đạo mất tích của Huishan và được truyền thông Trung Quốc mô tả là “cánh tay phải” của Yang – giành quyền kiểm soát công ty. Năm 2013, khi Yang 55 tuổi, cổ phiếu Huishan lên sàn Hồng Kông.

Công ty này luôn tự nhận mình là người đi đầu trên thị trường. Theo Huishan, đây là công ty sữa duy nhất của Trung Quốc đi theo quy trình “từ đồng cỏ đến cốc sữa”, sở hữu đầy đủ các bước của chuỗi sản xuất từ những cánh đồng cỏ linh lăng nuôi bò cho đến hệ thống phân phối thành phẩm cuối cùng là những túi sữa lên kệ siêu thị.

Nhiều ngân hàng (trong đó có cả HSBC) đã tin tưởng vào khả năng tài chính của Huishan. Các khoản vay thường được gia hạn thêm, trong khi các “ngân hàng trong bóng tối” cung cấp cho Huishan các khoản nợ dưới nhiều hình thức khác nhau. Hồi tháng 2, Huishan nhận 1 khoản vay từ 1 công ty cho vay P2P với lãi suất năm lên tới 13,5%. Công ty cũng bán nợ cho các nhà đầu tư cá nhân với lãi suất khoảng 7%. Thậm chí Huishan còn bán bò cho 1 công ty cho thuê tài chính và sau đó thuê lại.

Tính đến cuối tháng 9 năm ngoái, tỷ lệ nợ/tổng tài sản của Huishan là 124%, so với mức trung bình 28% của các công ty thực phẩm đóng gói niêm yết trên sàn chứng khoán Trung Quốc và Hồng Kông.

Yang cũng sử dụng số cổ phần tại Huishan làm đòn bẩy tài chính cá nhân mà không hề thông báo cho các cổ đông. Champ Harvest, một công ty mà Yang và Ge kiểm soát, nắm gần 71% cổ phần của Huishan và toàn bộ số cổ phần này lại được dùng làm tài sản đảm bảo cho các khoản vay của Champ Harvest cũng như một số công ty khác của Yang. Champ Harvest còn có cổ phần ở Jilin Jiutai Rural Commercial Bank, chủ nợ lớn thứ hai của Huishan.

Thương hiệu 100 năm tuổi

Yang trở nên nổi tiếng và được biết đến là “tỷ phú bơ sữa” ở Trung Quốc. Tên ông xuất hiện trên danh sách người giàu của tạp chí Hồ Nhuận suốt từ năm 2014 đến nay. Năm 2016, Yang xếp thứ 66 với tài sản 3,88 tỷ USD.

Yang cũng sử dụng danh tiếng của mình để quảng cáo Huishan là nhà cung cấp sữa an toàn cho người tiêu dùng, trong bối cảnh Trung Quốc rúng động với vụ bê bối sữa melamine khiến 6 trẻ sơ sinh thiệt mạng năm 2008.

“Trong khi những người khác lén lút giành giật thị phần và vốn, tôi tạo ra được một chuỗi cung ứng hoàn hảo”, Yang phát biểu trong 1 video quảng cáo của Huishan. “Tôi đã thực hiện được giấc mơ của mình, nhưng Huishan cũng có giấc mơ riêng: giấc mơ về 1 triệu con bò sữa, những cửa hàng 100 năm tuổi và 1 thương hiệu 100 năm”.

Tuy nhiên, theo như báo cáo bán niên mới nhất mà Huishan công bố thì còn cả 1 chặng đường dài phía trước để đạt được những mục tiêu này. Tính đến cuối tháng 9, Huishan đang vận hành 81 trang trại và có 196.996 con bò sữa. Tổng doanh thu 12 tháng tính đến thời điểm đó đạt 4,91 tỷ nhân dân tệ, so với mức gần 54 tỷ nhân dân tệ của đối thủ China Mengniu Dairy.

Dĩ nhiên không phải ai cũng tin vào những con số mà Huishan đưa ra. Carson Block, nhà sáng lập của quỹ Muddy Waters và là 1 người chuyên bán khống, đã từng cảnh báo hồi cuối năm ngoái rằng Huishan đang thổi phồng doanh thu và đã bí mật chuyển tài sản sang công ty do Yang điều khiển. Nhưng Huishan tuyên bố đây là những lời buộc tội vô căn cứ.

Mới nhất, ngày 31/3 vừa qua Huishan đã phải thông báo 4 lãnh đạo vừa từ chức. Ge “bặt vô âm tín” sau bức thư gửi đến Yang ngày 21/3, nói rằng cô bị ốm vì làm việc quá sức.

Huishan cho biết đang làm việc với chính quyền địa phương về kế hoạch tái cơ cấu và đã thương lượng với các chủ nợ. Nhưng sự biến mất của Ge sẽ làm tình hình thêm phức tạp. Một số thỏa thuận vay nợ của Huishan (như khoản vay 50 triệu USD ở Bank of China, 20 triệu USD ở HSBC và 200 triệu USD vay liên kết ở nhiều ngân hàng) quy định rằng Yang và Ge vẫn phải là những cổ đông lớn nhất.

Trong khi đó, các nhà đầu tư nhỏ lẻ của Huishan giờ không thể làm gì ngoài việc chờ đợi. Cổ phiếu Huishan vẫn bị ngừng giao dịch.

“Thật tồi tệ. Trên sàn Hồng Kông, những công ty có giá trị vốn hóa lớn đến vậy không nên lâm vào tình trạng như thế”, Alex Au, giám đốc của công ty quản lý quỹ Alphalex Capital Management ở Hồng Kông nói.