Các yếu tố hỗ trợ cán cân thương mại Việt Nam những năm vừa qua

Theo bản tin kinh tế vĩ mô của Ủy ban Kinh tế Quốc hội, trong năm 2013, cán cân thương mại nước ta tiếp tục đạt thặng dư, dù không lớn (khoảng 9,4 triệu USD, tương đương 0,007% kim ngạch xuất khẩu). Kết quả này có đóng góp chủ yếu nhờ thặng dư thương mại trong nửa cuối năm 2013, đạt hơn 1,45 tỷ USD.

Tuy nhiên, với kết quả trên, cũng phải có cái nhìn khách quan. Trên thực tế, giai đoạn khó khăn, nhiều doanh nghiệp thu hẹp quy mô sản xuất, dẫn đến nhu cầu nhập khẩu thấp. Đó mới là nguyên nhân chính của việc "bỗng dưng" Việt Nam thặng dư thương mại (2012 và 2013 là 2 năm liên tiếp nước ta thặng dư thương mại sau 20 năm thâm hụt thương mại).

Một đóng góp đáng kể nữa vào con số thặng dư thương mại là các tập đoàn đa quốc gia dẫn dắt các chuỗi giá trị toàn cầu gần đây đã rút khỏi Trung Quốc và Thái Lan để chuyển hướng đầu tư sang Việt Nam. Gần đây đã có nhiều tập đoàn Công nghệ thông tin, điện tử viễn thông lớn của nước ngoài vào Việt Nam như Canon, Sony, Nokia và gần đây là Samsung tăng mạnh đầu tư tại Việt Nam.

Giá trị xuất khẩu hàng điện tử của Việt Nam đã tăng vọt gần 68% trong năm 2012 và tăng tiếp 35% trong năm 2013. Xuất khẩu điện thoại tăng 85% và 67% cũng trong 2 năm vừa qua.

Sang quý 1/2014, cán cân thương mại thặng dư khoảng 1 tỷ USD, trong đó tổng kim ngạch xuất khẩu đạt 33,34 tỷ USD, tăng 14,1% so với cùng kỳ 2013. Trạng thái cán cân thương mại của nền kinh tế trong quý 1 được đánh giá là khá tốt, cao nhất so với mức xuất siêu trong quý 1 kể từ năm 2010 trở lại đây.

Ủy ban kinh tế Quốc hội cho rằng, cán cân thương mại của Việt Nam có thể tiếp tục cải thiện trong năm 2014 nhờ những cơ hội mới (tất nhiên, cả những thách thức mới) khi tiếp tục ký kết và thực hiện các hiệp định thương mại tự do (FTA) mới. Nổi bật nhất là TPP.