Thuận lợi hóa hay thả nổi?
Điểm thay đổi quan trọng nhất của Dự thảo Luật DN sửa đổi là ở chỗ tới đây doanh nghiệp sẽ thực sự được làm những gì pháp luật không cấm, thay vì chỉ được làm những gì đã đăng ký.
Đột phá
Tại Hội thảo Hoàn thiện Dự thảo Luật Doanh nghiệp sửa đổi diễn ra ngày 10/4 tại Hà Nội, nhiều ý kiến xung quanh các vấn đề liên quan đến ngành nghề kinh doanh của doanh nghiệp đã được bàn đến.
Theo quy định hiện nay, cơ quan quản lý nhà nước yêu cầu doanh nghiệp phải có một số giấy phép, chứng chỉ hành nghề với hoạt động kinh doanh có điều kiện ngay từ khi thành lập.
Dự thảo Luật DN bổ sung sửa đổi lần này thay đổi theo hướng tách bạch việc đăng ký thành lập doanh nghiệp và việc xin giấy phép kinh doanh đối với các ngành nghề kinh doanh có điều kiện; theo hướng bãi bỏ các yêu cầu về điều kiện kinh doanh tại thời điểm đăng ký thành lập doanh nghiệp, như yêu cầu về chứng chỉ hành nghề, xác nhận vốn pháp định.
Về thủ tục đăng ký thành lập doanh nghiệp, Luật Doanh nghiệp mới sẽ tiếp tục thuận lợi hóa thủ tục đăng ký kinh doanh thông qua việc áp dụng thống nhất các thủ tục của Luật Doanh nghiệp về thành lập doanh nghiệp, mua cổ phần, phần vốn góp đối với nhà đầu tư trong nước và nước ngoài.
Quy định giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh sẽ không ghi ngành nghề, trừ ngành nghề kinh doanh có điều kiện, nghĩa là doanh nghiệp có quyền kinh doanh mọi ngành nghề pháp luật không cấm thay vì chỉ được kinh doanh những gì đã đăng ký.
TS. Nguyễn Đình Cung đánh giá đây là bước tiến lớn trong sửa đổi Luật doanh nghiệp bởi lẽ việc đăng ký ngành nghề kinh doanh đem lại nhiều rủi ro cho doanh nghiệp.
Ông Cung phân tích: Nếu doanh nghiệp kinh doanh hàng hóa, dịch vụ không có trong giấy ĐKKD sẽ là vi phạm và xử lý hành chính hoặc thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự, mặc dù doanh nghiệp được phép kinh doanh những gì pháp luật không cấm. Rủi ro tiếp thuộc về phía đối tác, nếu hợp đồng hợp tác được ký mà doanh nghiệp không đăng ký kinh doanh thì rất dễ bị tuyên vô hiệu khi xảy ra tranh chấp.
Ngoài ra, trong thực tế triển khai nhiều ngành nghề kinh doanh không có trong danh mục của cơ quan quản lý nhà nước dẫn tới việc doanh nghiệp phải xin ý kiến bộ ngành liên quan mất rất nhiều thời gian, tiền bạc để có thể đăng ký. Thậm chí có doanh nghiệp phải đăng ký ngành nghề kinh doanh không đúng với thực tế hoạt động.
Ông Cung cho rằng, việc quy định doanh nghiệp có quyền tự chủ đăng ký và kinh doanh các ngành nghề mà luật, pháp lệnh và nghị định không cấm, nghĩa là chỉ ba loại văn bản này mới có thể ảnh hưởng đến quyền đăng ký kinh doanh của doanh nghiệp.
Nếu luật, pháp lệnh, nghị định không cấm kinh doanh một dịch vụ, hàng hóa XYZ nào đó mà cấp quản lí địa phương lại cấm, thì người dân có quyền không tuân thủ và có quyền kiện chính quyền ra tòa án.
Rủi ro
Đồng ý với việc sửa đổi Luật doanh nghiệp theo hướng đơn giản hóa các thủ tục đăng kí thành lập doanh nghiệp, rút ngắn thời gian, giảm bớt điều kiện thành lập doanh nghiệp cho các nhà đầu tư. Tuy nhiên tại buổi Hội thảo, Luật sư Đinh Nhật Quang (VP luật sư Leadco) cho rằng không nên tách bạch giữa thành lập doanh nghiệp và giấy phép kinh doanh, điều kiện kinh doanh.
Theo ông Quang, nếu thực hiện sửa đổi Luật doanh nghiệp theo hướng này, bất kỳ nhà đầu tư nào cũng sẽ thỏa mãn ngay “cơn khát” thành lập doanh nghiệp.
“Một pháp nhân mới nhanh chóng ra đời và tiến hành nộp thuế môn bài ngay khi đăng ký hoàn tất. Cơ quan nhà nước ghi nhận số lượng đăng ký doanh nghiệp tăng lên nhanh chóng… Nhưng mọi việc có suôn sẻ vậy không? Hay chỉ là chiêu “giấu bụi dưới thảm”, “đá cái thùng rác xuống cuối đường?
Đối với các ngành nghề kinh doanh có điều kiện, sau khi nhà đầu tư đã bỏ chi phí soạn thảo hồ sơ và đăng kí thành lập doanh nghiệp, mà chưa hoặc không thỏa mãn các điều kiện tiếp theo để kinh doanh ngành nghề có điều kiện thì sao?
Nhà đầu tư được làm thủ tục xóa tên doanh nghiệp một cách đơn giản hay phải làm thủ tục giải thể doanh nghiệp phức tạp, tốn kém?” – Luật sư Quang đặt ra một loạt câu hỏi.
Theo phân tích của Ls Quang, trong trường hợp này, có thể sẽ có một số doanh nghiệp sau khi đăng ký thành lập sẽ tiến hành hoạt động mà không chờ hoàn tất các điều kiện kinh doanh, gây khó khan cho cơ quan nhà nước trong việc kiểm tra tuân thủ, gây ra các tác động xấu tới xã hội.
Luật sư Quang cho rằng, các điều kiện kinh doanh sẽ là công cụ để sàng lọc các nhà đầu tư, loại bỏ các nhà đầu tư thiếu năng lực khi tiến hành công việc kinh doanh trong các lĩnh vực kinh doanh có điều kiện.
Việc gắn kết giữa thành lập doanh nghiệp và điều kiện kinh doanh không gây khó khăn, tốn kém cho các nhà đầu tư có năng lực, ngược lại, các điều kiện kinh doanh là rào cản giúp các nhà đầu tư chưa đủ năng lực tiết kiệm chi phí, ít nhất là chi phí đăng ký doanh nghiệp, chi phí duy trì doanh nghiệp sau đăng ký, chi phí thuế môn bài, chi phí giải thể.
“Rào cản này cũng giúp các cơ quan nhà nước không phải “hậu kiểm” đối với các nhà đầu tư thành lập doạnh nghiệp có ngành nghề kinh doanh có điều kiện.” – Ls Quang nhấn mạnh.
Luật sư này đề xuất, để thuận lợi hóa cho nhà đầu tư, không nhất thiết phải tác bạch giữa thành lập doanh nghiệp và giấy phép kinh doanh, điều kiện kinh doanh.
Vấn đề cần phải sửa đổi đối với các ngành nghề kinh doanh có điều kiện, là các cơ quan có thẩm quyền của chính phủ phải liên tục, thường xuyên cập nhật các giấy phép con, các điều kiện kinh doanh để bổ sung hoặc loại bỏ các giấy phép con, các điều kiện kinh doanh không cần thiết cho các nhà đầu tư.
"VCCI trước đây đã rà soát và lập một danh sách các giấy phép con và các điều kiện kinh doanh đối với các ngành nghề kinh doanh có điều kiện, đáng tiếc là danh sách đã không được liên tục cập nhật cho phù hợp với quy định pháp luật hiện hành." – Ls Quang cho biết.
Hồng Anh
CÙNG CHUYÊN MỤC
