Vì sao một thị trường cận biên như Việt Nam sẽ là nơi "trú ẩn an toàn" khi thế giới chịu quá nhiều cú sốc?

1. Thị trường cận biên là gì?

Trong hệ thống phân cấp đầu tư, đây là bậc thang cuối cùng trong ba bậc. Đứng đầu là các thị trường phát triển (như Mỹ và Anh), ở giữa là các thị trường mới nổi (như Trung Quốc và Nga). Sự phân cấp này hoàn toàn phản ánh mức độ giàu có hay giai đoạn phát triển của một quốc gia. Tùy theo sự phân loại của từng tổ chức, có khoảng 30 quốc gia nằm trong nhóm thị trường cận biên, chủ yếu ở Trung Đông, châu Á, châu Phi và Đông Âu. Việt Nam cũng được xếp hạng vào nhóm thị trường này.

2. Tiêu chí xác định thị trường cận biên như thế nào?

Theo MSCI (Morgan Stanley Capital International), các thị trường cận biên cần phải đáp ứng cả các tiêu chí định tính, bao gồm cả sự cởi mở đối với quyền sở hữu nước ngoài và mức độ dễ dàng luân chuyển vốn. Về yêu cầu định lượng, thị trường cận biên cần có ít nhất 2 công ty trị giá 700 triệu USD trở lên.

3. Chúng khác với các thị trường mới nổi như thế nào?

Mọi thứ ở quy mô nhỏ hơn. Thị trường cận biên có giá trị thị trường khoảng 510 tỷ USD; trong khi thị trường mới nổi có giá trị khoảng 20 nghìn tỷ USD.

Khối lượng giao dịch tương đối nhỏ cũng như số lượng các công ty niêm yết. Trong khi Việt Nam có hơn 1.500 công ty thì Burkina Faso chỉ có 3 và Bêlarut có 1. Sự tham gia của khu vực nước ngoài ở thị trường cận biên thường thấp hơn nhiều so với các thị trường mới nổi và đồng thời cũng có những hạn chế chặt chẽ hơn cho việc sở hữu cổ phiếu.

4. Ai đầu tư vào thị trường cận biên, và tại sao họ làm vậy?

Chủ yếu là các nhà đầu tư địa phương và nhà nước. Nhà đầu tư nước ngoài chủ yếu là các quỹ.

Một trong những điểm thu hút của thị trường cận biên với các nhà đầu tư chính là họ có thể nhảy vào thị trường trước khi những người khác đến. Điều đó có thể dẫn đến tăng trưởng vượt bậc khi một nền kinh tế có triển vọng và cơ sở hạ tầng tài chính phát triển. Ví dụ, chỉ số chứng khoán chính của Pakistan đã tăng trưởng ở mức hơn 25% tính theo đồng đô la Mỹ trong 8 năm tính đến cuối năm 2016, ngay trước khi thăng hạng lên thị trường mới nổi.

5. Tại sao thị trường cận biên lại là "nơi trú ẩn an toàn"?

Sự hạn chế về mặt liên kết với thế giới, hóa ra, lại giúp thị trường cận biên ít bị ảnh hưởng bởi các cú sốc bên ngoài hơn. Các thị trường riêng lẻ có thể dễ gặp rủi ro như siêu lạm phát, khủng hoảng tiền tệ. Nhưng những rủi ro này không lây lan trên toàn nhóm thi trường cận biên.

6. Có phải thị trường cận biên nào cũng nên hướng tới việc trở thành thị trường mới nổi?

Không cần thiết. Nâng cấp lên một thị trường mới nổi có thể giúp thị trường thu hút thêm đầu tư nước ngoài và thúc đẩy lĩnh vực tài chính. Song, các thị trường cận biên từng là "con cá lớn trong ao nhỏ" có thể bị lạc lõng giữa đại dương của thị trường mới nổi. Chẳng hạn, thị trường Pakistan đã thất bại trong việc thu hút dòng vốn đầu tư lớn sau khi nâng hạng lên thị trường mới nổi vào năm 2017 và trải qua đợt bán tháo tồi tệ nhất.

7. Các thị trường mới nổi có thể bị hạ cấp xuống thị trường cận biên?

Điều đó có nguy cơ xảy ra với Thổ Nhĩ Kỳ và Argentina. MSCI đã cảnh báo về việc hạ cấp có thể xảy ra đối với Thổ Nhĩ Kỳ. Chính quyền đang phải áp đặt lệnh cấm dài hạn đối với việc bán khống và hạn chế quyền mua nội tệ của người nước ngoài. Tại Argentina, các biện pháp kiểm soát vốn áp đặt vào năm 2019 đã khiến cho các nhà đầu tư quốc tế không thể tiếp cận được với thị trường.

8. Thị trường cận biên đang dần biến mất?

Nhóm thị trường cận biên đã thu hẹp lại, khi nhiều nước trở thành thị trường mới nổi. Trong 6 năm qua, Qatar, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và Pakistan đã nâng hạng. Trong khi Kuwait dự kiến ​​sẽ được nâng hạng vào tháng 11. Những đối thủ nặng ký ở thị trường cận biên sau khi ra đi đã được thay thế bởi các lãnh thổ nhỏ hơn. Song điều đó cũng không thể bù đắp cho sự suy giảm giá trị thị trường.