WEF: Kinh tế Việt Nam đã làm nên điều thần kỳ trong 30 năm bằng cách nào?

Khi đi trên các con phố của Hà Nội, bạn có thể cảm thấy tràn đầy năng lượng ở khắp nơi. Người người đi lại đông đúc, họ mua sắm không ngừng nghỉ, tấp nập đi học đi làm. Việt Nam là một đất nước trẻ, đang tăng trưởng và còn rất nhiều tiềm năng, theo nhận xét được đưa ra bởi ông Peter Vanham, trưởng bộ phận truyền thông của Mỹ tại Diễn đàn kinh tế thế giới năm 2018.

Nếu như cách đây chỉ khoảng 30 năm, kinh tế Việt Nam còn rất khó khăn. Bằng cách nào mà đất nước Đông Nam Á này có thể trở thành một nước thu nhập trung bình ở hiện tại?

Ở thời điểm năm 1975, kinh tế Việt Nam đối diện với vô vàn thách thức. Đến giữa thập niên 1980, GDP bình quân đầu người ở quanh ngưỡng khoảng từ 200 đến 300USD. Thế nhưng sau đó thay đổi đã đến.

Giờ đây, Việt Nam là một trong những “ngôi sao” trong nhóm các nước mới nổi. Kinh tế Việt Nam tăng trưởng được trong ngưỡng từ 6 đến 7% - tương đương với Trung Quốc, xuất khẩu đang ngày chiếm tỷ trọng ngày một lớn trong tổng GDP. Việt Nam đang sản xuất đủ loại mặt hàng, từ giầy thể thao Nike cho đến điện thoại thông minh của Samsung.

Giáo sư tại đại học Delaware, ông Sheng Lu, chỉ ra Việt Nam đang thừa rất ít người lao động cũng như cơ sở sản xuất.

Điều thần kỳ này đã xảy ra như thế nào? Theo phân tích của chuyên gia tại Ngân hàng Thế giới (WB) và tổ chức nghiên cứu Brookings, sự thành công của kinh tế Việt Nam có thể được giải thích bởi ba yếu tố: “Thứ nhất Việt Nam đã áp dụng chính sách tự do hóa. Thứ hai, Việt Nam áp dụng chính sách tự do hóa kết hợp với biện pháp cải cách tại nội địa thông qua giảm điều tiết và giảm chi phí kinh doanh. Cuối cùng, Việt Nam đầu tư mạnh tay vào phát triển con người, chủ yếu thông qua hoạt động đầu tư công”.

Xét đến yếu tố đầu tiên, các chuyên gia đặc biệt nhấn mạnh vào các thỏa thuận tự do thương mại mà Việt Nam đã ký kết trong vòng 20 năm qua. Năm 1995, Việt Nam gia nhập khu vực tự do thương mại ASEAN.

Năm 2000, Việt Nam ký kết thỏa thuận tự do thương mại với Mỹ. Năm 2007, Việt Nam gia nhập Tổ chức thương mại thế giới (WTO). Từ đó đến nay, Việt Nam ký kết thêm nhiều thỏa thuận với Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật và Hàn Quốc. Năm nay, Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) đã được ký kết, dù không có Mỹ.

Tất cả các thỏa thuận trên đã giúp cho các mức thuế cả nhập khẩu và xuất khẩu giảm đi.

Không chỉ mở cửa nền kinh tế, chính phủ Việt Nam đồng thời đưa ra nhiều chính sách cải tổ. Năm 1986, chính phủ chính thức thông qua Luật đầu tư nước ngoài (FDI), cho phép doanh nghiệp nước ngoài vào Việt Nam.

Từ đó đến nay, theo nghiên cứu của công ty luật Baker & McKenzie công bố năm 2016, luật này đã được điều chỉnh rất nhiều lần để tạo ra môi trường đầu tư thuận lợi hơn, giảm những yếu tố rườm rà và giúp khơi thông dòng vốn đầu tư vào Việt Nam.

Thế giới cũng thừa nhận nỗ lực của Việt Nam. Trong bảng xếp hạng cạnh tranh toàn cầu của Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF), nếu như vào năm 2006, Việt Nam đứng ở vị trí thứ 77 thì đến năm 2017, Việt Nam đã được nâng hạng lên vị trí thứ 55. Trong xếp hạng về tính thuận lợi của môi trường kinh doanh của Ngân hàng Thế giới (WB), Việt Nam đứng ở vị trí thứ 68 trong năm 2017 trong khi đó vào năm 2007, Việt Nam ở vị tri 104.

Theo khẳng định của Ngân hàng Thế giới, Việt Nam có nhiều bước tiến trong việc thực thi các hợp đồng, hỗ trợ tăng cường tiếp cận tín dụng và điện, đóng thuế và giao dịch liên biên giới.

Cuối cùng, Việt Nam đầu tư mạnh vào nguồn nhân lực và hạ tầng. Dân số Việt Nam hiện ở mức 95 triệu người, Việt Nam đầu tư mạnh vào giáo dục các cấp. Điều này hoàn toàn cần thiết. Việt Nam cũng đầu tư nhiều tiền phát triển mạng Internet. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đang gõ cửa Đông Nam Á và việc chuẩn bị sẵn một hạ tầng công nghệ thông tin tốt giúp tạo ra một nền móng vững chắc.

Việt Nam trở thành nước xuất khẩu lớn trong khu vực - Financial Times

Tất cả các hoạt động đầu tư đã mang lại kết quả. Với hạ tầng tốt và chính sách hỗ trợ thị trường quan trọng, Việt Nam trở thành trung tâm của đầu tư nước ngoài và sản xuất tại khu vực Đông Nam Á. Hàng loạt công ty điện tử Nhật và Hàn Quốc như Samsung, LG, Olympus và Pioneer cũng như nhiều công ty may mặc châu Âu, Mỹ đã mở cửa hàng hoặc nhà máy tại Việt Nam. Đến năm 2017, theo Financial Times, Việt Nam là nước xuất khẩu hàng dệt may lớn nhất trong khu vực và là nước xuất khẩu hàng điện tử lớn thứ 2 sau Singapore.

Tăng trưởng kinh tế của Việt Nam lên mạnh. Từ năm 2010, GDP của Việt Nam tăng trưởng khoảng 5%/năm đến năm 2017, tăng trưởng kinh tế Việt Nam đạt 6,8%. Việt Nam nhờ vậy đã vươn lên thành nước thu nhập trung bình. Vào năm 1985, GDP bình quân đầu người của Việt Nam đạt khoảng 230USD, trong khi đó đến năm 2017 đã lên 2.343USD. Nếu điều chỉnh ngang giá sức mua, GDP bình quân đầu người tại Việt Nam đạt hơn 6.000USD.

Trong bối cảnh hiện tại, Việt Nam sẽ hưởng lợi thay vì chịu tổn thương bởi căng thẳng thương mại toàn cầu. Chính phủ Mỹ tăng thuế với hàng trăm tỷ USD hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, nhiều doanh nghiệp đang chuyển sản xuất sang Việt Nam.

Và ngay cả nếu Việt Nam có chịu tổn thương bởi làn sóng bảo hộ dâng cao tại phương Tây, Việt Nam có thể trông chờ vào tầng lớp trung lưu ngày một giàu có để có động lực tăng trưởng. Các hãng bán lẻ trong nước cũng như nước ngoài đang ráo riết tìm kiếm cơ hội phát triển tại Việt Nam, ngày một nhiều người có khả năng tiêu dùng hàng hóa dịch vụ.

Sẽ có một ngày, những cửa hàng nhỏ và xe máy sẽ được thay thế bởi ô tô và các trung tâm thương mại lớn. Thế nhưng ở hiện tại, Việt Nam đang tăng trưởng, ở tốc độ riêng của mình và bằng cách của riêng mình.