"Xếp hạng tín nhiệm không phải là cây đũa thần, nhưng để thị trường phát triển thì phải có niềm tin"

Sáng ngày 25/10, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam đã phối hợp với S&P Global Ratings và Công ty Cổ phần FiinRatings tổ chức Hội thảo "Vai trò của xếp hạng tín nhiệm trong quản trị rủi ro tín dụng".

Tại Hội thảo, TS. Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho rằng, xếp hạng tín nhiệm là công cụ hữu hiệu giúp các hoạt động trên thị trường tài chính diễn ra minh bạch, công khai, qua đó thúc đẩy các thị trường tài chính tiền tệ, thị trường vốn phát triển an toàn và bền vững hơn. Tuy nhiên, tại Việt Nam, việc xếp hạng tín nhiệm còn hạn chế, chưa trở thành quy định bắt buộc như kiểm toán độc lập. Xếp hạng tín nhiệm đóng vai trò hết sức quan trọng trong hoạt động tài chính ngân hàng cũng như sản xuất kinh doanh.

Nếu các ngân hàng được tổ chức uy tín xếp hạng tín nhiệm cao sẽ giúp ngân hàng có nhiều lợi thế như: Huy động vốn, hoạt động nghiệp vụ, cho vay, hay vay vốn với lãi suất thấp từ các tổ chức trong nước và quốc tế.

Còn đối với các doanh nghiệp, nếu xếp hạng tín nhiệm tốt sẽ giúp tiếp cận nguồn vốn ngân hàng nhanh chóng với ưu đãi, cũng như giao dịch với đối tác trong và ngoài nước được ưu đãi về giá cả, dịch vụ.

Trên thế giới dịch vụ xếp hạng tín nhiệm đã được phát triển nhiều thập kỷ qua. Tại Việt Nam, kể từ khi Nghị định 88/2014/NĐ-CP được ban hành quy định về việc cấp phép và hoạt động của các tổ chức xếp hạng tín nhiệm đã tạo điều kiện hình thành thị trường xếp hạng tín nhiệm chính thức tại Việt Nam. Đến nay, có 3 đơn vị xếp hạng tín nhiệm được cấp phép tại Việt Nam là FiinRatings, VIS Rating và Saigon Ratings, với hoạt động của các công ty này còn tương đối hạn chế.

Ngoài ra, tỷ lệ doanh nghiệp sử dụng xếp hạng tín nhiệm còn rất thấp cho thấy, doanh nghiệp, trong đó có ngân hàng, chưa quan tâm đến vấn đề này; trong khi chưa có quy định yêu cầu bắt buộc xếp hạng tín nhiệm cũng như các phương pháp để quản lý các công ty xếp hạng tín nhiệm nên các nhà đầu tư cũng không cho đó là điều quan trọng để ảnh hưởng đến quyết định đầu tư của mình.

Theo FiinRatings, Việt Nam đứng thứ 4 trong khu vực về quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp/GDP, sau Malaysia, Singapore và Thái Lan. Xếp hạng tín nhiệm tại các nước này đã hình thành khá lâu, như Malaysia có đơn vị xếp hạng tín nhiệm đầu tiên từ năm 1990 và đến nay tỷ lệ trái phiếu được xếp hạng tín nhiệm đã đạt trên 54%. Trong khi đó, xếp hạng tín nhiệm tại Việt Nam còn khá sơ khai và mới chỉ có 3 đơn vị được cấp phép, dẫn đến thị trường thiếu thông tin đánh giá về doanh nghiệp có khả năng so sánh tương đối về chất lượng tín dụng. Thị trường cũng thiếu sự đa dạng hoá cơ sở nhà đầu tư, thiếu sự chuẩn hoá thông tin và đường cong lãi suất tham chiếu để định giá lãi suất,…

Do đó, việc phát triển xếp hạng tín nhiệm là cơ sở hạ tầng quan trọng để giúp đa dạng hoá cơ sở nhà đầu tư tham gia trên thị trường vốn nợ, đồng thời đa dạng hoá cơ sở nhà đầu tư tổ chức tham gia thị trường tạo tiền đề cho việc tăng cường huy động vốn vay trung và dài hạn.

Chủ tịch FiinGroup, ông Nguyễn Quang Thuân cho rằng, các thành viên trên thị trường cần chung tay với nhau để có những bước đi trước kể cả khi chưa có quy định bắt buộc về xếp hạng tín nhiệm. Hiện nay Việt Nam còn thiếu điều kiện để cho người dân đầu tư dài hạn, tiền của dân cư chủ yếu chảy về ngân hàng với gần 7 triệu tỷ đồng tiên gửi. Các công ty bảo hiểm cũng chủ yếu gửi ngân hàng và trái phiếu chính phủ, với lãi suất rất thấp không thể đảm bảo tối đa hoá lợi nhuận cho khách hàng. Ông Thuân cho rằng xếp hạng tín nhiệm sẽ hỗ trợ cho nhà đầu tư có thêm cơ sở để đa dạng hoạt động đầu tư từ đó đa dạng nguồn vốn dài hạn cho nền kinh tế.

“Xếp hạng tín nhiệm không phải là cây đũa thần, nhưng chúng tôi tâm niệm để thị trường phát triển thì phải có niềm tin. Doanh nghiệp cần xây dựng hồ sơ minh bạch trên thị trường vốn để không phải phụ thuộc nhiều vào vốn vay ngân hàng. Đây là điều cần sự nỗ lực của nhiều bên, không chỉ từ các cơ quan quản lý như Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước,…mà còn của doanh nghiệp, ngân hàng, nhà đầu tư,…”, ông Thuân nói.

Không chỉ với doanh nghiệp mà xếp hạng tín nhiệm cũng có vai trò quan trọng với các ngân hàng thương mại vì họ cũng lànhững tổ chức phát hành công cụ nợ phổ biến tại Việt Nam. Việc thực hiện xếp hạng tín nhiệm đối với các tổ chức tín dụng cũng sẽ góp phần cải thiện sự vận hành của thị trường vốn Việt Nam, thông qua thị trường liên ngân hàng, thị trường tiền tệ, hoạt động tài trợ thương mại và cơ chế phân bổ tài sản của các định chế đầu tư như công ty bảo hiểm.