Tờ WSJ đưa tin, tiền số TerraUSD có một việc duy nhất cần phải làm: Duy trì giá trị ở mức 1 USD mỗi đồng. 

Kể từ khi ra mắt vào năm 2020, đồng tiền này đã hầu như làm rất tốt công việc này, hiếm khi lệch 1 xu nào khỏi mức giá mục tiêu đó. Điều này khiến đây trở thành một căn cứ ổn định, một nơi mà những trader và nhà đầu tư có thể cất giấu tiền của họ giữa thị trường tiền số với đầy những đồng tiền biến động khác. 

Tuần này, TerraUSD trở thành một phần của cơn biến động đó, giảm hơn 1/3 giá trị vào ngày thứ 2 và giảm xuống còn 23 cent vào ngày thứ 4. 

Sự sụp đổ này khiến các nhà đầu tư sốc khi chứng kiến hàng tỷ USD không cánh mà bay. Việc này gây ảnh hưởng tới cả những đồng tiền số khác, khiến giá Bitcoin cũng giảm. Một stablecoin khác là tether cũng giảm xuống dưới 96 cent vào ngày thứ 5 trước khi hồi phục lại gần mức 1 USD. Giá cổ phiếu của sàn giao dịch tiền số lớn nhất nước Mỹ là Coinbase cũng giảm hơn 75% trong năm nay. Sàn này nói vào ngày thứ 3 rằng họ đang mất người dùng và giảm cả giá trị giao dịch. 

Thị trường tiền số dần nổi lên những năm gần đây, hoạt động song song với hệ thống tài chính với phiên bản ngân hàng và đơn vị cho vay của chính mình. Những tính năng này đã thu hút sự tham gia lớn hơn của phố Wall và những nhà đầu tư mạo hiểm, khiến những startup tiền số thu hút tiền đầy túi. Các công ty tiền số đã dùng một phần số tiền đó cho những chiến dịch quảng cáo hoành tráng và để “lobby” nhằm vẽ nên bức tranh về một thị trường đầy tiềm năng.

Tuy nhiên, sự sụp đổ của TerraUSD đã làm dấy lên những câu hỏi khẩn thiết về tham vọng của các nhà phát triển nhằm xây dựng một hình thức tài chính mới. Điều này cho thấy rằng bất chấp sự cường điệu, hệ thống tiền số non trẻ vẫn có xu hướng xảy ra các loại hoạt động ngân hàng gây bất ổn trong thế giới phi kỹ thuật số.

Nhà sáng lập kín tiếng của TerraUSD là Do Kwon đã định hướng rằng một lượng lớn số tiền số sẽ được chi tiêu để nỗ lực giải cứu dự án của anh. Trên Twitter, anh đã cố gắng trấn an người theo dõi mình.

“Sự trở lại của Terra sẽ là một cảnh tưởng đáng chú ý”, Kwon viết một dòng ngắn giữa lúc đồng stablecoin của anh ta đang giao dịch ở mức thấp hơn 1 nửa giá trị mục tiêu. “Chúng tôi ở đây để ở lại. Và chúng tôi sẽ tiếp tục gây ồn ào”.

Stablecoin là một trụ cột của hệ thống tài chính song song của tiền số. Những người đam mê tiền số cần duy trì mối liên kết với các loại tiền tệ được chính phủ hậu thuẫn trong thế giới tài chính truyền thống, nơi đến hạn trả tiền thuê nhà, mua ô tô và thanh toán hóa đơn. Nhưng họ chỉ muốn giao dịch và đầu tư vào tiền số mà không phải bằng đồng đôla hoặc euro hoặc bảng Anh. Vì vậy, stablecoin hoạt động như một loại tiền tệ dự trữ, một tài sản có giá trị mà mọi người đều hiểu — và điều đó sẽ không thay đổi.

Những trader chuyên nghiệp và nhà đầu tư cá nhân thích sử dụng stablecoin và thực tế là họ đã cất giấu khoảng 180 tỷ USD vào ngày thứ 5. Một trader có thể bán 1 bitcoin để đổi lấy TerraUSD sau đó sử dụng TerraUSD để mua ether – một đồng tiền số khác mà chẳng cần đến 1 xu đôla hoặc tài khoản ngân hàng.

Các công ty tiền số thì cố gắng thuyết phục Quốc hội rằng stablecoin là một nơi an toàn cho các nhà đầu tư rót tiền vào. Sự sụp đổ của TerraUSD đã làm lung lay kết luận đó và cả ý tưởng rằng có thể có bất kỳ một nơi an toàn nào cho tiền số.

Stablecoin đang nỗ lực giải quyết một hỏi hóc búa: Làm thế nào để có thể tạo ra một thứ ổn định trong một hệ thống tài chính vô cùng biến động?

Một số stablecoin cố gắng thực hiện điều này bằng cách giữ các tài sản an toàn như tín phiếu kho bạc trong một loại tài khoản dự trữ: Đối với mỗi stablecoin được tạo, 1 đôla trong tín phiếu kho bạc sẽ được đưa vào tài khoản. Đổi một stablecoin và 1 đôla tín phiếu Kho bạc được chuyển ra khỏi tài khoản.

TerraUSD có một cách tiếp cận phức tạp hơn. Đây là một stablecoin dựa trên thuật toán dựa vào kỹ thuật tài chính để duy trì liên kết của nó với đồng đôla.

Các nỗ lực trước đây đối với các stablecoin theo thuật toán đã kết thúc thất bại. Kwon và các đồng nghiệp tin rằng họ đã tạo ra một phiên bản tốt hơn, ít bị lỗi hơn.

Nhiều trader tiền số tin tưởng vào anh ta và sự nổi tiếng của TerraUSD tăng lên. Kwon gợi ý rằng đồng này sẽ trở thành stablecoin thống trị và cuối cùng có thể hất cẳng cả chính đôla.

Mặc dù đã phình ra kích thước khá lớn, hơn 18 tỷ USD, TerraUSD đã lao dốc trong vài ngày.

“Tôi hiểu 72 giờ qua cực kỳ khó khăn với tất cả các bạn”, Kwon tweet vào ngày thứ 4 để trấn an những người theo dõi anh, những người được biết là “Lunatics”. “Tôi kiên quyết làm việc với tất cả các bạn về khủng hoảng này và chúng ta sẽ tìm cách thoát ra khỏi việc này”.

Jim Creco – một đối tác tại công ty đầu tư tiền số F9 Research đang tổ chức sinh nhật của mình tại Manhattan vào ngày thứ 7 khi anh nhận một thông báo từ bạn rằng TerraUSD đã giảm xuống dưới 99,5 cent.

Anh nói với nhóm của mình ngay rằng hãy bán ra ngay TerraUSD – vốn chỉ là một phần trong số rất nhiều coin mà F9 nắm giữ. Sau đó, công ty của anh đã đặt cược rằng đồng này sẽ tiếp tục giảm.

“Tất cả chúng tôi biết rằng cuối cùng TerraUSD sẽ giảm. Chỉ là không ai biết rằng chất xúc tác là gì thôi”.

Trader nói rằng chất xúc tác cho việc này – bắt đầu vào cuối tuần và âm ỉ tới thứ 2. Đó là kết quả của một chuỗi bán tháo từ những “cá mập” như Anchor Protocol – một đạng ngân hàng tiền số được tạo ra bởi công ty của Kwon là Terraform Labs. Những nền tảng này cho phép các nhà đầu tư tiền số kiếm lợi nhuận từ coin của họ bằng việc cho vay chúng.

Trong năm  qua, Anchor đã thúc đẩy sự quan tâm tới TerraUSD bằng việc đề nghị mức lãi cao ngất gần 20% cho các khoản tiền gửi vào TerraUSD. Con số này cao hơn nhiều so với mức lãi suất ngân hàng truyền thống bằng đôla và cao hơn cả những gì nhà đầu tư tiền số có thể nhận được từ việc cho vay những stablecoin khác.

Anchor – giống như các phương thức cho vay tiền số khác, sẽ cho vay TerraUSD để người vay sử dụng coin này cho những giao dịch khác hoặc để kiếm phần thưởng mà mạng lưới blockchain cung cấp cho các giao dịch.

Rất nhiều những lời chỉ trích xuất hiện,  gồm cả việc các nhà đầu tư tiền số đã tấn công Kwon trên mạng xã hội, đặt câu hỏi xem liệu những thứ như vậy có bền vững không. Tuy nhiên, cuối tuần trước, các nhà đầu tư đã gửi hơn 14 tỷ USD vào TerraUSD tại Anchor. Lượng lớn nguồn cung của stablecoin này được đặt tại nền tảng của Anchor.

Những giao dịch lớn trong tuần qua đã đẩy TerraUSD khỏi mức giá trị 1 USD của nó. Sự không ổn định khiến các nhà đầu tư rút TerraUSD từ Anchor và bán đồng này.

Điều này dẫn tới việc nhiều nhà đầu tư hơn rút khỏi Anchor, tạo ra một hiệu ứng tiếp nối với nhiều người rút ra hơn và nhiều lệnh bán hơn. Lượng tiền gửi vào TerraUSD tại Anchor giảm xuống 2 tỷ USD vào ngày thứ 5, tức là giảm 86% so với đỉnh.

“Chẳng còn gì trong ngân hàng cả”, Michael Boroughs – quản lý tại một công ty quỹ đầu cơ tiền số nói.

Một vài người quan sát thị trường tiền số nói rằng TerraUSD đã được cố tình nhắm mục tiêu. “Đó là một cú đánh nhanh”, theo Ronald AngSiy – Phó chủ tịch Intellabridge Technology.

Đây là cách thức hoạt động của stablecoin: Nếu giá của TerraUSD giảm xuống dưới 1 đôla, các trader có thể “đốt” đồng này — hoặc loại bỏ vĩnh viễn nó khỏi lưu thông — để đổi lấy đơn vị Luna mới trị giá 1 đôla. Điều đó sẽ làm giảm nguồn cung TerraUSD và tăng giá của nó.

Ngược lại, nếu TerraUSD tăng lên trên 1 USD, các trader có thể “đốt” Luna và tạo ra TerraUSD mới. Điều đó sẽ làm tăng nguồn cung của stablecoin và giảm giá của nó trở lại mức 1 đôla.

Về lý thuyết, điều đó có nghĩa là các trader có thể kiếm tiền khi TerraUSD giảm xuống dưới 1 đôla vì họ có thể mua stablecoin với mức giá thấp và chuyển đổi thành 1 đôla Luna. Ý tưởng là những nỗ lực tập thể của các trader trên khắp thế giới giữ cho TerraUSD phù hợp với tỷ giá đồng đôla, trong khi Luna hoạt động như một bộ giảm sốc, đệm TerraUSD khỏi sự biến động.

Hệ thống chỉ hoạt động nếu các nhà giao dịch thực sự muốn có Luna. Các nhà đầu tư không muốn có Luna khi TerraUSD “mất chốt” trong tuần này. Cuối cùng, họ hoảng sợ bán Luna.

Luna mất gần 20 tỷ USD, tức là mất gần như tất cả giá trị chỉ trong vài ngày. Trước đó, đồng này đã có một cuộc chơi hoang dã trong năm qua khi các nhà đầu cơ đặt cược vào việc chấp nhận rộng rãi TerraUSD.

Joe Abate, một nhà phân tích nghiên cứu tại Barclays cho biết: “Một khi mọi người mất niềm tin - và chúng tôi đã thấy điều này trước đây trong các quỹ thị trường tiền tệ và thương phiếu - họ sẽ chạy đi tìm lối thoát”.

Trong lúc vội vã thoát ra, người bán TerraUSD đã thu hút người mua trên các sàn giao dịch tiền số lớn, dẫn đến việc giá dưới 1 đôla khiến các nhà đầu tư kinh hãi.

Một người phát ngôn của Terraform Labs nói trong tuyên bố bằng email rằng có khuyết điểm trong hạ tầng cấu trúc đằng sau TerraUSD. “Chúng tôi hiện đang cải thiện nhiều khuyết điểm hiện tại – sẽ công bố ngay khi có thể”.

Có một tuyến phong thủ cuối cùng. Kwon đã tìm cách bảo vệ stablecoin bằng cách tích lũy “một hòm chiến tranh” khổng lồ có thể được sử dụng để bảo vệ tỷ giá 1 đôla, giống như ngân hàng trung ương ở một quốc gia mới nổi có thể chi tiêu dự trữ đôla để bảo vệ đồng tiền của mình.

Anh ta đồng sáng lập một tổ chức phi lợi nhuận gọi là Luna Foundation Guard và tuyên bố đầu năm nay rằng sẽ mua vào 10 tỷ USD Bitcoin. Terraform Labs đóng góp hàng tỷ USD Luna cho tổ chức này.

Đến thứ 5, quỹ này đã dùng hết 3 tỷ USD giá trị Bitcoin và những đồng tiền số khác trong một nỗ lực khẩn cấp cứu TerraUSD. Việc bán ra của quỹ này cũng đóng góp vào đà giảm của giá Bitcoin.

Các diễn đàn mạng xã hội từng ủng hộ Luna và TerraUSD giờ toàn những bài đăng buồn phiền vì thua lỗ và tranh luận xem liệu Kwon có thể xoay chuyển tình thế không.

Anh ta đã cam kết sẽ sửa TerraUSD. Trong loạt dòng tweet vào ngày thứ 4, anh ta vạch ra những bước kỹ thuật có thể giúp giảm dư cung của stablecoin và giúp mang nó lại giá trị 1 USD.

Sự tự tin của thị trường vào Terra USD sẽ được thay đổi ngay khi đội ngũ của Kwon thành công trong việc phục hồi “chốt”. “Phải mất một thời gian dài để mang lại được niềm tin đó”.

Khủng hoảng TerraUSD đã thổi bay danh tiếng của Kwon – một sinh viên tốt nghiệp Stanford từng làm việc ở Apple và Microsoft trước khi đến với thế giới tiền số. Anh này là một người nổi tiếng thẳng thắn trên mạng xã hội, thường đáp trả thẳng mặt những chỉ trích trong cộng đồng tiền số.

“Anh ấy sẽ gọi bất kỳ ai nói mình là kẻ ngốc”, Eric Wall – Giám đốc đầu tư của Scandinavian nói.

Là một người mới lên chức bố, Kwon đặt tên con gái mới sinh của mình là Luna và viết vào ngày sinh của cô bé rằng: “Một cái tên yêu thương từ sáng kiến vĩ đại của tôi”.

Những vấn đề của TerraUSD có thể cho thấy những hoài nghi về stablecoin hoặc sự dịch chuyển của khách hàng sang các đối thủ cạnh tranh. USD Coin vẫn giữ mối liên hệ của nó với USD trong suốt quá trình hỗn loạn của TerraUSD.

USD coin và tether – là những đồng xuống dưới 96 cent nhưng sau đó lại lấy lại mức giá mục tiêu . Công ty nói rằng họ có khoản đầu tư tương đương giá trị của mỗi stablecoin.

Những stablecoin này cũng có những tranh luận, đặc biệt là tether – vốn mà không có sự hỗ trợ đầy đủ. Một vài người bán khống đã đặt cược vào sự sụt giảm của tether. Trader đã đặt cược vào tether trong suốt quá trình diễn ra khủng hoảng TerraUSD.

Một người phát ngôn của Tether Holdings – công ty đứng sau stablecoin này nói ằng: “Tether là một stablecoin có tính ổn định trên thị trường và được hỗ trợ 100% bởi một danh mục đầu tư có tính thanh khoản cao. Tether đã đứng vững trước những sự kiện thiên nga đen của thị trường tiền số”.

Luật hiện hành không cung cấp các tiêu chuẩn toàn diện cho các nhà phát hành stablecoin. Chính quyền ông Biden đã thúc ép Quốc hội thông qua luật điều chỉnh các tổ chức phát hành tài sản đó tương tự như các ngân hàng.

Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen nói với các nhà lập pháp Thượng viện hôm thứ ba rằng sự lao dốc của TerraUSD đã củng cố thêm lo ngại của chính quyền rằng các stablecoin, bao gồm các loại tiền thuật toán và được hỗ trợ bởi tài sản truyền thống cần có một khuôn khổ quy định.

Martin Hiesboeck, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu blockchain và tiền số tại nền tảng tiền kỹ thuật số Uphold, cho biết nhiều nhà đầu tư lao vào các giao dịch liên quan đến TerraUSD và Luna có thể không biết họ đang tham gia vào việc gì.