Đầu tư mạnh vào Thủy điện, REE đặt “vận mệnh” vào tay ông trời

So với các lĩnh vực cốt lõi như cơ điện công trình, Reetech hay bất động sản, điện - nước là những lĩnh vực mới xuất hiện trong trong cơ cấu hoạt động của CTCP Cơ điện lạnh (REE) kể từ năm 2013, sau khi REE vung tiền thâu tóm nhiều doanh nghiệp khác trong ngành.

REE tiến đến mức giá tại thời kỳ "bong bóng" của TTCK, nhưng doanh nghiệp đang ở một vị thế mới.

Chỉ trong 3 năm gần đây, lĩnh vực này cũng nhanh chóng vươn lên dẫn đầu danh sách những ngành được REE đầu tư nhiều vốn nhất. Theo báo cáo thường niên năm 2016 của công ty, số tiền REE đã bỏ vào điện và nước đạt hơn 5.400 tỷ đồng trên tổng số vốn đã đầu tư hơn 6.100 tỷ đồng, chiếm 88,5%.

Trong đó, ngoài nhiệt điện, đầu tư vào thủy điện là khoản đầu tư tăng lên nhanh chóng nhất không chỉ về quy mô mà còn cả số lượng kể từ giữa năm 2016 đến nay. Tính đến đầu năm 2017, REE đã đầu tư vào khoảng chục doanh nghiệp thủy điện, với tỷ lệ sở hữu từ 10% cho tới hơn 66%. Những thủy điện này cũng tập trung chủ yếu tại khu vực miền Trung và Nam Trung Bộ.

Đặt vận mệnh vào tay ông trời

Theo kế hoạch mới thông qua tại ĐHĐCĐ thường niên năm 2017, ban lãnh đạo REE đặt mục tiêu doanh thu đạt hơn 4.600 tỷ đồng, tăng 26% so với thực hiện năm 2016. Lợi nhuận sau thuế dự kiến đạt 1.136 tỷ đồng, tăng gần 4%. Trong đó, riêng mảng điện và nước, REE đạt mục tiêu doanh thu 616 tỷ đồng (tương đương 13% tổng doanh thu) nhưng lợi nhuận sau thuế kỳ vọng đạt 435 tỷ đồng, tăng 51% cùng kỳ và chiếm 38% tổng lợi nhuận.

Năm 2016 danh mục đầu tư ngành điện đã đem về cho REE lợi nhuận sau thuế 288 tỷ đồng, so với mức 216 tỷ đồng của năm 2015, chủ yếu do đóng góp từ kết quả của nhà máy thủy điện Sông Ba Hạ, Thác Bà và khoản lợi nhuận thoái vốn tại nhà máy thủy điện Sông Ông.

Đầu tư vào thủy điện, vốn được đánh giá là một lĩnh vực đầu tư mang lại dòng tiền ổn định, tuy nhiên lại đặt REE vào một tình cảnh không mấy thoải mái, khi hoạt động kinh doanh của những doanh nghiệp này phụ thuộc khá nhiều vào thời tiết và thủy văn. Đặc biệt trong bối cảnh diễn biến của các hiện tượng như El Nino hay La Nina đang rất khó dự đoán.

Để đánh giá tác động của điều này, ví dụ điển hình nhất là kết quả của những doanh nghiệp được REE đầu tư trong quý 1/2015 và quý 1/2016, thời điểm được đánh giá vào giai đoạn cao nhất của hiện tượng El Nino tại các tình miền Trung.

Đợt El Nino năm 2015-2016 được coi là kỷ lục từ trước đến nay, bắt đầu tăng cường độ từ đầu quý 2/2015 và đạt cực đại vào cuối quý 4/2015. Theo đánh giá của CTCK Bảo Việt (BVSC), nhiều doanh nghiệp thủy điện vẫn có thể tăng trưởng sản lượng trong năm 2015 do được hưởng lợi từ các tháng đầu năm 2015. Tuy nhiên đến quý 1/2016, sản lượng điện chênh lệch so với cùng kỳ đã phản ánh rõ rệt ảnh hưởng của El Nino, khi tất cả các doanh nghiệp đều bị sụt giảm về sản lượng.

Ngoài Thủy điện Thác Bà (TBC) tại khu vực phía Bắc ít bị tác động, hầu hết những cái tên còn lại như Thủy điện Miền Nam (SHP), Thủy điện Miền Trung (CHP) hay Thủy điện Sông Ba (SBA) trong giai đoạn đó đều sụt giảm từ 40 – 60% sản lượng điện. Kết quả là lợi nhuận của các doanh nghiệp này đều bị ảnh hưởng.

Tuy nhiên, ở chiều ngược lại, nếu như El Nino được đánh giá là tác nhân gây ra khó khăn cho các doanh nghiệp thủy điện thì La Nina (thường xuất hiện ngay sau El Nino) lại là “thiên thời” của các doanh nghiệp này. Minh chứng rõ nhất là kết quả kinh doanh của nhóm doanh nghiệp này trong quý cuối cùng năm 2016 khi diễn biến thời tiết phức tạp với mưa bão gia tăng.

Một lý do khác để hoạt động của các doanh nghiệp này phụ thuộc nhiều vào thủy văn, thời tiết là khá nhiều thủy điện trong danh mục đầu tư của REE như SHP, CHP hay SBA chỉ có hồ điều tiết nước theo tuần - hồ chứa chỉ đủ dung tích để phát điện dưới 7 ngày. Do vậy, lưu lượng nước khi tăng lên nhanh sẽ phản ánh hết vào sản lượng điện trong kỳ.

Đối với các doanh nghiệp có hồ chứa điều tiết năm, nhưng mùa mưa kéo dài và các tháng mùa khô cũng không kiệt nước hoàn toàn, như TBC thì sản lượng điện cũng tương đối cùng chiều với lượng mưa.

Mặc dù sự biến động trong hoạt động kinh doanh là khó đoán và phụ thuộc vào những yếu tố ít chịu tác động từ con người, nhưng các CTCK đều cho rằng, thời điểm REE vung tiền đầu tư vào các thủy điện miền Trung và Nam Trung Bộ cuối năm 2016 là đúng thời điểm.

Theo dự đoán, sau giai đoạn cao trào của El Nino năm 2015 – 2016, La Nina dự kiến sẽ trở lại vào giữa và cuối năm 2017. Hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp thuộc danh mục đầu tư của REE dự kiến sẽ đem lại kết quả đột biến trong năm nay.

Bởi không chỉ lưu lượng điện sản xuất tăng, giá bán điện hợp đồng của các doanh nghiệp thủy điện cũng sẽ không bị giảm xuống. Nguyên do là bởi đây là giá bán cố định trong nhiều năm nên sẽ không phụ thuộc vào sản lượng huy động.

Theo BVSC, giá bán điện trên thị trường cạnh tranh phụ thuộc vào cung cầu phụ tải hệ thống điện, do đó sẽ có những lo ngại về việc nhiều doanh nghiệp hưởng lợi khi Lanina diễn ra thì giá bán điện trên thị trường điện cạnh tranh lại giảm xuống.

Tuy nhiên, CTCK này cũng cho rằng vấn đề này sẽ không đáng lo ngại bởi quá khứ đã chứng minh lượng mưa trên cả nước tăng lên thường thấp hơn nhiều so với mức tăng tại khu vực ven biển miền Trung và miền Nam, hay nói cách khác nếu như nhóm doanh nghiệp thủy điện tại khu vực này hưởng lợi thì những thủy điện tại miền Bắc chưa chắc đã có được kết quả tích cực, do vậy yếu tố cung cầu trên thị trường cạnh tranh sẽ ít bị ảnh hưởng.