Điều gì sẽ xảy ra khi mạng xã hội lớn nhất thế giới trở nên ‘già yếu’?

Facebook trên đà "lỗi thời"?

"White hot" là một bộ phim tài liệu mới theo dấu thăng trầm của Abercrombie & Fitch. Đây là một hãng thời trang của Mỹ nổi lên vào đầu những năm 2000 trước khi sụp đổ đột ngột.

Bộ phim khám phá nỗi ám ảnh của công ty trong việc tuyển dụng một kiểu nhân viên nhất định là đẹp trai, vạm vỡ, da trắng. Điều này dẫn đến những tuyên bố gây tổn hại về phân biệt chủng tộc và quấy rối tình dục.

Điều đó cũng gây bất lợi cho Abercrombie là hãng trở nên lỗi thời. Quần jean cạp trễ, áo phông cắt xéo và nước hoa "Fierce" là những thứ quen thuộc với người trưởng thành Mỹ khoảng đầu thế kỷ 21. Cái giá của việc quá gắn bó với một thế hệ là thế hệ tiếp theo không còn muốn quan tâm đến.

Facebook cũng bắt đầu thành công trong cùng thời điểm đó và có thể đang gặp vấn đề tương tự. Đặc điểm của Facebook được thể hiện nơi người sáng lập Mark Zuckerberg. Người đàn ông 37 tuổi vẫn mặc trang phục thời đại học là quần jean bó và áo hoodie.

Mạng xã hội bắt đầu như một cách để kết nối các sinh viên chưa tốt nghiệp Harvard. Giờ đây, giới trẻ coi Facebook như một nơi dành cho những người độ tuổi 40-50.

Các nhà đầu tư cũng coi Facebook là lỗi thời. Công ty mẹ của Facebook là Meta đã mất 35% giá trị thị trường trong năm nay, bao gồm cả đợt sụt giảm 232 tỷ USD vào tháng 2. Đó là mức giảm trong một ngày lớn nhất lịch sử thị trường chứng khoán.

Một số vấn đề của Facebook đã bị phóng đại quá mức. Với 2 tỷ người dùng mỗi ngày, gần 1/3 dân số thế giới, tăng trưởng chắc hẳn khó có thể tăng tốc. Việc mất 1 triệu người dùng ở Ấn Độ trong quý cuối của năm 2021 được cho là do giá dữ liệu di động ở nước này tăng.

Các quy tắc bảo mật do Apple đưa ra là một vấn đề nghiêm trọng hơn. Meta dự kiến sẽ phải tiêu tốn khoảng 10 tỷ USD trong năm nay do việc xác định đối tượng quảng cáo của người dùng iPhone khó hơn.

Nhưng công ty đang nghĩ các giải pháp thay thế như hạn chế tối đa mức giảm hiệu quả quảng cáo hoặc giảm chi phí trước các quy tắc mới ở châu Âu. Nhà môi giới Mark Shmulik của Bernstein cho biết các công ty như Meta có khả năng của một "con gián" để tìm cách duy trì hoạt động kinh doanh bình thường.

Tuy nhiên, nếu những rào cản trên còn có thể tìm cách khắc phục, thì tuổi tác người dùng Facebook già đi là điều không thể tránh khỏi. Ở các quốc gia giàu có, điều quan trọng nhất đối với các nhà quảng cáo là những người dùng trẻ tuổi đang dần biến mất.

Năm ngoái, cựu giám đốc sản phẩm của Facebook Frances Haugen đã gây chú ý vì "thổi còi" về những thất bại trong việc kiểm duyệt nội dung của mạng xã hội này. Nhưng thông tin đáng chú ý hơn là việc sử dụng Facebook của giới trẻ Mỹ đã giảm mạnh.

Tại 5 quốc gia quan trọng nhất của Facebook, lượt đăng ký tài khoản cho người dưới 18 tuổi đã giảm 1/4 trong vòng 1 năm. Theo ước tính của công ty nghiên cứu Enders Analysis, những người Anh từ 18-24 tuổi đang dành một nửa thời gian trong ngày cho Facebook và Instagram.

Mark Zuckerberg năm ngoái đã thừa nhận rằng trước sự cạnh tranh của TikTok và các đối thủ khác, Facebook thờ ơ với người trẻ tuổi. Mark Zuckerberg nói rằng các dịch vụ của Facebook cố gắng tốt nhất cho hầu hết người dùng, thay vì đặc biệt cho giới trẻ.

Nhân viên Facebook thay logo và tên mới Meta trước trụ sở Facebook ở California. Ảnh: Justin Sullivan.

Nỗ lực chuyển mình của Facebook

Trước đây, việc cứu lấy ứng dụng là ưu tiên hàng đầu của Mark Zuckerberg. Sau khi mua lại Instagram vào năm 2012, Facebook được cho là đã hạn chế thuê nhân viên cho Instagram vì sợ rằng người "anh em nuôi" này sẽ "nuốt chửng" hết người dùng của mình, theo lời của một cựu CEO Instagram được trích dẫn trong cuốn sách "No Filter".

Hiện tại, Zuckerberg dường như sẵn sàng hy sinh đứa con đầu lòng của mình để bảo vệ công việc kinh doanh lớn hơn. Những nỗ lực thu hút giới trẻ đã tập trung vào các ứng dụng khác, chẳng hạn như Messenger Kids và Instagram Kids (đã bị tạm dừng vào năm ngoái).

Reels, bản sao TikTok của Meta, đã được ra mắt lần đầu tiên trên Instagram. Năm ngoái, Zuckerberg thậm chí đã bỏ tên Facebook khỏi công ty của mình để cách ly doanh nghiệp khỏi thương hiệu "lỗi mốt" nhất.

Đó là điều đúng đắn cần làm. Nhưng nó đặt ra câu hỏi rằng mạng xã hội nào lớn nhất khi Facebook suy tàn? Các trang web hùng hậu một thời như MySpace vẫn tồn tại giống như những tàn tích kỹ thuật số bị bỏ hoang. Trong tương lai xa, liệu Facebook có trở thành một thị trấn ma?

Người dùng trẻ tuổi dường như sẽ không trở lại dùng mạng xã hội Facebook. Thay vào đó, họ ngày càng thích sử dụng Snapchat hoặc BeReal, một dịch vụ nhắn tin bằng ảnh đang phổ biến trong các trường đại học.

Nhưng kết nối chỉ là một chức năng của phương tiện truyền thông xã hội. Mọi người còn sử dụng nó để giải trí và mua sắm. Facebook đang mất dần sức hấp dẫn của mình với vai trò là một nơi để giao lưu, nhưng Facebook có thể tự làm mới mình để trở thành một nền tảng cho các hoạt động khác.

Trong lĩnh vực giải trí, TikTok luôn dẫn đầu. Nỗ lực đầu tiên của Meta để bắt chước TikTok là Lasso năm 2018 và đã thất bại. Sau khi chứng minh được sức hút trên Instagram, nơi chiếm 20% thời gian người dùng, Reels cũng đang xây dựng lượng khán giả trên Facebook. Newsfeed của Facebook đang được tân trang lại theo xu hướng của các TikToker. Nội dung được đề xuất bởi trí tuệ nhân tạo (AI).

Facebook từ lâu đã triển khai Marketplace như một "chợ online" và đã ra mắt các cửa hàng trong đại dịch để mang thương mại điện tử lên nền tảng của riêng mình. Vòng gọi vốn mới nhất hứa hẹn đầu tư vào dịch vụ cho phép người dùng gửi tin nhắn đến các công ty thông qua quảng cáo.

Abercrombie đã từ bỏ phong cách điển hình của mình để thay đổi với những người mẫu ngoại cỡ trong trang phục thể thao thoải mái. Doanh thu của hãng năm ngoái đã trở lại mức 80% so với thời kỳ đỉnh cao. Tương tự như vậy, Facebook sẽ không còn tuyệt vời như cũ, nhưng vẫn còn cơ hội kiếm rất nhiều tiền.

Tham khảo: The Economist