Lãi suất khó giảm, tỷ giá có thể nhích tăng trong quý 4

Ngày 16/9/2019, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam thông báo giảm đồng loạt 25 điểm cơ bản đối với lãi suất tái chiết khấu, tái cấp vốn, lãi suất cho vay qua đêm, lãi suất OMO và tín phiếu. Đây đều là lãi suất trong các giao dịch giữa NHNN và các ngân hàng thương mại (NHTM) trong đó 2 lãi suất được sử dụng nhiều nhất trong nghiệp vụ thị trường mở là OMO và tín phiếu đã giảm lần lượt về mức 4,5%/năm và 2,5%/năm. 

Theo các nhà phân tích của Công ty chứng khoán Sài Gòn (SSI Reasearch), việc giảm lãi suất không mang ý nghĩa là nới lỏng tiền tệ vì NHNN điều hành chính sách tiền tệ trực tiếp thông qua các chỉ tiêu về tăng trưởng tín dụng, tăng trưởng tổng phương tiện thanh toán (M2) ..., không phải qua trung gian là lãi suất điều hành như các nước khác.

Trong bối cảnh thanh khoản trên liên ngân hàng rất dồi dào, NHNN đã hút ròng tổng cộng 85.130 tỷ đồng trong tháng 9 nhưng lãi suất VND vẫn giảm liên tục, về mức 1,88%/năm với kỳ hạn qua đêm, thấp hơn cả lãi suất USD trên liên ngân hàng. Đây là lần đầu tiên sau 13 tháng, chênh lệch lãi suất qua đêm giữa VND và USD trên liên ngân hàng chuyển sang âm.

Dù thanh khoản dư thừa trên liên ngân hàng, nhưng theo nhóm phân tích, vốn huy động từ kênh này chỉ đáp ứng các nhu cầu vốn ngắn hạn, không dùng để cấp tín dụng nên tính liên thông với thị trường 1 không cao. Hầu hết các NHTM vẫn giữ nguyên mức lãi suất huy động, thậm chí nhiều NHTM bao gồm cả một vài ngân hàng lớn vừa tăng lãi suất huy động các kỳ hạn dài từ 20-40 điểm cơ bản trong tháng qua. 

Lãi suất huy động trên thị trường 1 vẫn duy trì ở mức 4,3-5,5%/năm với kỳ hạn dưới 6 tháng, 5,5-7,5%/năm với kỳ hạn 6 đến dưới 12 tháng và 6,4-8,1%/năm với kỳ hạn 12-13 tháng.

SSI Research cho rằng, việc giảm lãi suất điều hành có thể giảm bớt áp lực thanh khoản trong giai đoạn cao điểm cuối năm, giúp lãi suất huy động và cho vay được giữ ổn định nhưng khả năng giảm trong quý 4/2019 là khá thấp.

Thực tế theo khảo sát của chúng tôi, trong những ngày đầu tiên của quý 4, các ngân hàng tiếp tục tăng lãi suất huy động hoặc giữ ở mức rất cao đối với các khoản tiền gửi dài hạn để hút vốn cho mùa kinh doanh cuối năm. Chẳng hạn, SHB áp dụng mức lãi suất cao nhất tới 9%/năm, hay Eximbank trả lãi suất 8,4%/năm, khách hàng của ABBank, Nam Á, NCB đều có thể nhận lãi 8-8,5%/năm đối với các khoản tiền gửi dài, hoặc LienVietPostBank, VPBank và Sacombank cũng sẵn sàng trả lãi trên dưới 8%.

Việc lãi suất huy động ở mức cao là tin vui với người gửi tiền nhưng lại là tin rất buồn với doanh nghiệp và người đi vay bởi lẽ lãi suất huy động cao thì lãi suất cho vay không cách nào có thể duy trì mức thấp. Hiện nay dù một số ngân hàng có chính sách ưu đãi về lãi suất nhưng chỉ trong một thời gian ngắn nhất định, sau đó sẽ thả nổi lãi suất và mức chênh lệch giữa lãi suất cho vay và huy động phổ biến khoảng 3%/năm (đối với các khoản vay có tài sản thế chấp), có nghĩa là lãi suất đến tay người vay sẽ phải phổ biến từ 10-11%/năm đối với các khoản trung và dài hạn. Với mức lãi suất này, nếu làm ăn thuận lợi thì doanh nghiệp vẫn dễ "thở" được, nhưng nếu gặp khó khăn thì khó lại càng chồng thêm khó.