Quay lưng với TPP, Mỹ đánh rơi vai trò đầu tàu ở châu Á

Tại Hội nghị Thượng đỉnh APEC vừa diễn ra tại Peru, các nhà lãnh đạo khu vực châu Á – Thái Bình Dương tiếp tục cam kết theo đuổi các hiệp định thương mại tự do (FTA) bất chấp việc ông Donald Trump, tổng thống mới đắc cử của nước Mỹ, tỏ rõ thái độ phản đối các FTA. Ngày 21/11, ông Trump chính thức tuyên bố rút khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) ngay trong ngày đầu ngồi vào chiếc ghế Tổng thống Mỹ.

Trước tuyên bố của ông Trump, Thủ tướng Malaysia Najib Razak cho rằng ông Trump có quyền làm những gì ông ấy cho là đúng trong vai tổng thống tiếp theo của nước Mỹ, người được bầu lên một cách dân chủ. Tuy nhiên, ông Razak cũng tái khẳng định sự ủng hộ của mình với TPP cũng như kỳ vọng vào nó.

“Tôi là một người ủng hộ mạnh mẽ sự phát triển của thương mại toàn cầu cũng như chủ nghĩa mở cửa khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Đây là chìa khóa để mang lại lợi ích cho các dân tộc của chúng ta”, ông Razak nhấn mạnh đồng thời thể hiện mong muốn làm việc với ông Trump trên các mục tiêu tăng cường an ninh và đảm bảo tăng trưởng toàn diện, bền vững và công bằng.

Donald Trump tuyên bố Mỹ sẽ rút khỏi TPP không phải điều bất ngờ.

Trong khi đó, Parag Khanna - chuyên gia nghiên cứu cấp cao tại Trung tâm châu Á và toàn cầu hóa của Đại học Quốc gia Singapore – cho rằng tuyên bố của ông Trump không phải điều gây bất ngờ. Tuy nhiên, những chính sách thương mại của tổng thống mới đắc cử sẽ làm phương hại những lợi ích mà TPP mang lại cho Mỹ.

“Tôi chắc chắn rằng thương mại song phương giữa các nước châu Á và các quốc gia tiến bộ ở Tây Bán Cầu như Canada, Mexico, Chile và những quốc gia khác sẽ tiếp tục được đẩy mạnh”, Khanna nhấn mạnh về thương mại toàn cầu khi Mỹ quay lưng với TPP.

Deborah Elms, giám đốc điều hành Trung tâm Thương mại châu Á thì nhận định: “Đây là tin rất buồn. Nó cũng đồng nghĩa với sự kết thúc vai trò lãnh đạo của Mỹ về thương mại ở khu vực châu Á. Tại thời điểm kinh tế tăng trưởng chậm chạp, thế giới sẽ chịu tác động trước việc nền kinh tế lớn nhất theo đuổi các chính sách hướng nội”.

Simon Rabinovitch, biên tập viên về Kinh tế châu Á của tờ the Economist, cũng cho rằng tuyên bố của ông Trump không gây ngạc nhiên vì nó được rêu rao trong suốt quá trình tranh cử. Tuy nhiên, nỗi thất vọng nó gây ra thì vẫn còn nguyên.

“Mỹ rút khỏi TPP đã giết chết một thỏa thuận được đàm phán trong suốt một thập kỷ qua. Điều trớ trêu là dù ông Trump gọi TPP là thỏa thuận khủng khiếp nhưng nó thực sự rất tốt cho nước Mỹ. TPP giúp tiếng nói của Mỹ trở nên mạnh mẽ hơn trong các quy tắc thương mại giữa châu Á và châu Mỹ, giúp quyền người lao động, môi trường và sở hữu trí tuệ được coi trọng hơn”, Rabinovitch nói.

Cũng theo Rabinovitch, TPP sụp đổ sẽ tạo ra khoảng trống ở châu Á. Nhiều ý kiến cho rằng Trung Quốc sẽ chớp cơ hội để lấp đầy nó, trở thành lãnh đạo khu vực trong việc xây dựng các hiệp định thương mại. Tuy nhiên, Bắc Kinh phải nỗ lực nhiều để đạt được mục đích này bởi những sự khác biệt lớn giữa nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới với phần còn lại của khu vực.

Tuy nhiên, nhà đầu tư Jim Rogers thì cho rằng dù thế nào, sự quay lưng của Mỹ cũng khiến khu vực châu Á – Thái Bình Dương tiến gần hơn tới Trung Quốc. Nó sẽ tạo ra một bước ngoặt lớn trong lịch sử thương mại mà không có cách nào để đảo ngược.

Harumi Taguchi, nhà kinh tế của IHS Markit, thì cho rằng những đồng minh thân cận của Mỹ như Nhật Bản và Hàn Quốc cũng sẽ phải tìm những đối tác khác vì không có FTA với Mỹ. Phương án thay thế tiềm năng nhất chính là Trung Quốc và các thị trường châu Âu. Từ đó, có thể nhận thấy sự cô lập của Mỹ trong bối cảnh thế giới đang nỗ lực toàn cầu hóa.