[Quy tắc đầu tư vàng] Huyền thoại bán khống Jim Chanos và những thương vụ để đời từ triết lý đương đầu với sự bất ổn

James Steven Jim Chanos (sinh ngày 24/07/1957) là một ông trùm quỹ đầu cơ nổi tiếng người Mỹ, đồng thời ông cũng giữ vai trò là Chủ tịch và nhà sáng lập của Kynikos Associates – một công ty tư vấn đầu tư tập trung vào bán khống trên thị trường chứng khoán. Ông được mệnh danh là một trong những thiên tài bán khống xuất sắc luôn nở nụ cười hồn hậu của thị trường Mỹ.

Ông sinh ra và lớn lên trong một gia đình nhập cư gốc Hy Lạp với gia cảnh khó khăn ở vùng ngoại ô tiểu bang Wiscoin nước Mỹ. Ngay từ khi còn nhỏ, ông đã bắt đầu ý thức được sự khó khăn của gia đình và khát khao giấc mơ làm giàu. Sau khi tốt nghiệp phổ thông, ông vào học tại trường đại học nổi tiếng Yalem (Yale University), khoa tài chính.

Trong thời gian còn đi học, ngoài công việc ban ngày lên giảng đường thì ông còn nhận công việc làm thêm trong một xưởng cơ khí lớn vào buổi tối. Cuối mỗi tuần, ông cũng nhận thêm việc lau dọn - tổng vệ sinh cho một công ty chứng khoán nổi tiếng thời bấy giờ. Sau này khi hồi tưởng lại quá khứ, ông nói với Forbes chính những ngày tháng giúp việc cho sàn chứng khoán lại là những ngày ông đã nhen nhóm thắp lên niềm đam mê đầu tư chứng khoán khi nhìn những nhân viên môi giới và nhà đầu tư háo hức tấp nập trên sàn.

Công việc chính thức đầu tiên ông nhận được là làm chuyên viên phân tích tại một số công ty chứng khoán. Chanos bắt đầu trở thành một nhà bán khống từ những năm 1980 và có những chuỗi thành công liên tiếp. Sau 5 năm, ông quyết định thành lập Kynikos Associates.

Hầu hết chiến thuật bán khống của Chanos xuất phát từ những gì ông học được từ những công ty chứng khoán trước kia ông làm thêm. Điểm chung trong chiến thuật bán khống mà các hãng này sử dụng là dựa trên những nghiên cứu và phân tích cơ bản kĩ càng về doanh nghiệp sau đó tìm ra những thủ thuật kế toán để quyết định bán khống cổ phiếu.

Khi chia sẻ kinh nghiệm thực tế từ thành công bán khống cổ phiếu của Enron – công ty năng lượng lớn nhất nước Mỹ giai đoạn trước, ông đã chỉ ra rằng rất nhiều trong số các tập đoàn này đã sử dụng phương pháp ghi nhận doanh thu khi bán cho các giao dịch năng lượng dài hạn. Chủ yếu phương pháp này cho phép công ty ước tính lợi nhuận tương lai thu được từ một giao dịch được thực hiện hôm nay. Doanh thu được ghi nhận ở thời điểm hiện tại dựa trên giá trị quy đổi về hiện tại của những khoản lợi nhuận ước tính sẽ thu được trong tương lai.

Kinh nghiệm của Chanos cho thấy nói riêng và các tập đoàn về năng lượng, sản xuất công nghiệp nặng nói chung đều sử dụng phương pháp này với một sai lầm: đánh giá quá cao về những khoản sẽ thu được trong tương lai. Do đó lợi nhuận có thể bị thổi phồng. Nếu thực tế xảy ra theo chiều ngược lại, lợi nhuận sẽ được điều chỉnh giảm. Thông thường các công ty sử dụng phương pháp kế toán này sẽ làm một cách đơn giản là thực hiện những thương vụ mới lớn hơn để bù đắp sự suy giảm. Những công ty kiểu này thường sẽ gặp khó khăn lớn ở 1 thời điểm trong tương lai.

Chính vì thế nhà đầu tư nếu phát hiện ra thủ thuật trên cần phải tránh mua những cổ phiếu của doanh nghiệp. Còn nhà đầu tư chuyên "bán khống" thì cần phải áp dụng kiến thức đầu tư, kiểm toán để lựa chọn ra những doanh nghiệp kiểu này.

Nhắc tới những thành công trong đầu tư, phải kể đến việc ông đã giúp cho các khoản đầu tư của khách hàng ông tư vấn và của chính bản thân ông đạt phần trăm lợi nhuận lên đến 3 chữ số trong vòng nhiều năm liên tục. Để có được những thành tích đó, những lời khuyên cụ thể trong đầu tư mà ông chia sẻ như sau:

Luôn phải đầu tư và đừng để tiền chết

Theo quan điểm của ông, Đừng để tiền một chỗ mà hãy làm nó sinh lợi nhuận. Nguy cơ lớn nhất mà các nhà đầu tư phải đối mặt không phải là biến động ngắn hạn của thị trường mà là nguy cơ không thu đủ lợi nhuận trên số vốn đã tích lũy.

Thời gian là vàng bạc

Đầu tư là một thói quen tốt và nên được bắt đầu càng sớm càng tốt. Hãy tận dụng thời gian và hưởng thụ điều kỳ diệu mà nó mang lại. Ngay cả những khoản đầu tư tưởng chừng khiêm tốn từ khi bạn mới 20 tuổi cũng có thể sẽ tăng lên đáng kinh ngạc trong suốt cuộc đời của bạn.

Loại bỏ cảm xúc nhất thời

Hãy bỏ qua yếu tố cảm xúc khi đầu tư, đặt ra mục tiêu hợp lý về mặt lợi nhuận và giữ vững lập trường trước những tin đồn ồn ào trên thị trường. Bạn không nên đưa ra quyết định đầu tư dựa trên những gì có vẻ như là chỉ mình bạn biết mà phải dựa vào thực tế đã được hàng triệu người chia sẻ.

Đương đầu với sự bất ổn và kiếm lợi từ đó

Đầu tư chứng khoán có nghĩa là đối phó với sự bất ổn. Thay vì tháo chạy lúc thị trường căng thẳng thì nhà đầu tư thông minh lại chào đón xu hướng suy giảm như cơ hội đầu tư tuyệt vời.

Ông minh họa điều này bằng hình ảnh "Ngài Thị trường", đối tác kinh doanh tưởng tượng của mọi nhà đầu tư. Hàng ngày ‘Ngài thị trường" chào giá các nhà đầu tư hoặc để mua hoặc để bán cổ phần kinh doanh. Lúc thì thị trường bị quá khích bởi viễn cảnh kinh doanh và đưa ra mức giá quá cao, khi thì thất vọng bởi tương lai và đưa ra mức giá quá thấp.

Bởi thị trường chứng khoán có những cảm xúc tương tự nên bài học ở đây là bạn không nên để những quan điểm của "Thị trường" sai khiến những cảm xúc của riêng bạn, hoặc tệ hơn là định hướng cho quyết định đầu tư của bạn. Thay vì thế, bạn nên định hình phong cách tiên lượng về giá trị của riêng mình trên cơ sở kiểm chứng sự kiện một cách chắc chắn và hợp lý.

Nắm vững một nguyên tắc đầu tư cơ bản

Lợi nhuận ròng chỉ đơn giản là tổng lợi nhuận của danh mục đầu tư của bạn trừ đi chi phí bạn bỏ ra. Hãy đảm bảo chi phí đầu tư của bạn phải ở mức thấp nhất, vì chi phí kép có thể phá đi sức mạnh của lợi nhuận kép.

Không cần tính toán phức tạp, bạn chỉ cần phân bổ hợp lý giữa các cổ phiếu, trái phiếu và dự trữ tiền mặt, đồng thời xây dựng một hỗn hợp các chứng khoán trung và cao cấp, cân bằng rủi ro, lợi nhuận và chi phí.

Giữ vững lập trường

Bất kể những biến động gì xảy ra trên thị trường, hãy tiếp tục kế hoạch đầu tư của bạn. Việc thay đổi chiến lược không đúng thời điểm có thể là sai lầm nghiêm trọng nhất mà bạn từng mắc phải, giống như các nhà đầu tư đã rút vốn trong giai đoạn đỉnh điểm của khủng hoảng tài chính và họ đã bỏ lỡ một miếng bánh béo bở khi thị trường tăng giá trong 8 năm tiếp theo. "Giữ vững lập trường" là lời khuyên quan trọng nhất của ông dành cho bạn.