Volkswagen còn tệ hơn cả Enron?

Mới chỉ 1 tuần trôi qua kể từ khi tập đoàn Volkswagen bị phát giác đã cài đặt phần mềm đánh lừa các bài kiểm tra khí thải vào hàng triệu chiếc xe. Và, mới chỉ vài ngày trôi qua kể từ khi CEO Martin Winterkorn của hãng này từ chức.

Tuy nhiên, đã có một vài lý do để tin rằng vụ bê bối này lớn bằng, hoặc thậm chí lớn hơn cả vụ bê bối của tập đoàn năng lượng Enron trong quá khứ. Hầu hết các vụ bê bối mà doanh nghiệp gặp phải xuất phát từ sự cố tình bỏ qua hoặc không thể phát hiện những việc làm sai trái. Thậm chí có một số còn bao gồm cả lừa đảo và phạm tội.

Trong lịch sử, tập đoàn năng lượng Enron đã cố tình bóp méo bảng cân đối kế toán và vẫn được đưa ra làm ví dụ điển hình khi các trường kinh doanh trên toàn thế giới giảng dạy về mánh khóe gian lận báo cáo tài chính.

Theo David Bach, lãnh đạo của khoa Quản lý trực thuộc ĐH Yale, dưới đây là 7 lý do để tin rằng vụ bê bối của Volkswagen thậm chí còn tồi tệ hơn và sẽ đem lại những hệ lụy khủng khiếp hơn.

Đầu tiên, trong khi trò lừa đảo của Enron khiến số tiền tiết kiệm cả đời của hàng nghìn người biến mất, Volkswagen đe dọa đến sức khỏe của hàng triệu người. NF3 là loại khí thải gây hiệu ứng nhà kính có khả năng làm khí quyển Trái Đất nóng gấp hàng nghìn lần so với khí CO2. Lượng khí thải NF3 cũng như khoản phạt cực lớn dành cho Volkswagen cho thấy phần mềm bị che giấu cực kỳ nguy hiểm và có tác hại nghiêm trọng đối với sức khỏe, đặc biệt là trẻ nhỏ và những người mắc bệnh hô hấp.

Thứ hai, dẫn đầu bởi Volkswagen, các nhà sản xuất xe hơi ở châu Âu đã ráo riết vận động hành lang để các Chính phủ khuyến khích động cơ diesel vì cho rằng đây là một cách để giảm khí thải carbon. Mặc dù động cơ diesel chỉ chiếm chưa đến 5% lượng xe chở khách ở Mỹ (là nơi các nhà quản lý phát hiện ra trò gian lận của Volkswagen), loại này chiếm hơn 50% trên thị trường châu Âu.

Tình hình tồi tệ đến nỗi CEO của Enron đã kêu gọi nhân viên mua vào cổ phiếu. Tuy nhiên, lượng này chỉ tương đương với lượng mà Chính phủ Mỹ đã miễn thuế (dưới sự giật dây của Enron) để hối thúc một nửa hộ gia đình Mỹ mua vào cổ phiếu vốn bị thổi phồng bởi gian lận tài chính.

Thứ ba, các khoản phạt và vụ kiện mà Volkswagen phải đối mặt sẽ vượt qua Enron cả về quy mô và phạm vi. Volkswagen có thể bị Cơ quan bảo vệ môi trường phạt 18 tỷ USD. Thêm vào đó hầu hết 50 bang của Mỹ đã nhận đơn kiện từ người mua và các đại lý xe.

Người Mỹ sẽ không thể tha thứ cho một công ty xe hơi nước ngoài luôn tự hào rằng họ có công nghệ sạch trong khi chính công nghệ đó lại khiến lượng khí thải cao hơn gấp 40 lần bình thường. Đó là còn chưa kể đến những tác hại lên trẻ em mắc bệnh hen suyễn. Chưa đến 5% số xe trong diện nghi vấn được bán ở Mỹ, trong khi các nhà quản lý ở châu Âu, Hàn Quốc và nhiều nơi khác đã bắt đầu điều tra. Đây thực sự là một vụ bê bối có phạm vi toàn cầu.

Thứ tư, Enron bị phát hiện đã che giấu những khoản lỗ khổng lồ. Volkswagen có thể bị đốn ngã kể cả khi công ty này có tình hình tài chính hoàn toàn khỏe mạnh. Cổ phiếu sụp đổ chỉ là bước đầu. Ngoài thiệt hại về danh tiếng, Volkswagen gặp khủng hoảng niềm tin và sẽ phải chịu nhiều hình phạt về pháp lý.

Và trong khi Enron là một công ty trẻ tuổi và được ngưỡng mộ, Volkswagen là trụ cột 78 tuổi của một trong những ngành công nghiệp quan trọng nhất của nước Đức – đầu tàu kinh tế châu Âu.

Thứ 5, vì vai trò trung tâm của Volkswagen trong ngành ô tô Đức, vụ bê bối này là một “cú đấm” đánh vào hình ảnh của nước Đức trên thế giới. Từ nhiều năm nay, Mercedes, BMW, Audi và Volkswagen đã sử dụng các câu slogan và từ khóa tiếng Đức trong các quảng cáo tiếng Anh nhằm mục đích kết nối các sản phẩm của họ với ngành cơ khí giàu truyền thống.

Hầu hết các công ty Mỹ đã dễ dàng tránh xa khỏi tai tiếng từ lỗi lầm của Enron. Tuy nhiên rất khó để ngành công nghiệp Đức làm được điều này.

Thứ 6, kể cả khi các hãng xe châu Âu và châu Á đã đầu tư mạnh vào công nghệ diesel không phạm phải lỗi của Volkswagen, vụ bê bối này sẽ gắn mác “bẩn” cho các động cơ diesel. Suốt 2 thập kỷ qua, người ta vẫn luôn cố gắng để thay đổi quan điểm này.

Vụ này không chỉ khiến hàng nghìn việc làm có nguy cơ mất đi mà còn ảnh hưởng đến công cụ mà các nhà hoạch định chính sách đang dựa vào để giảm lượng khí thải carbon. Trong dài hạn, những nỗ lực phát triển năng lượng thay thế sạch hơn là tốt cho thế giới, nhưng trong ngắn hạn đó là một vấn đề khó khăn, đặc biệt là đối với châu Âu.

Thứ 7, và có lẽ là quan trọng nhất, trong khi Enron “vấy bẩn” các báo cáo tài chính, trong một thời gian dài lỗi lầm của Volkswagen sẽ khiến người ta hoài nghi bất cứ ai muốn sử dụng công nghệ làm phương tiện để đạt được sự bền vững về môi trường.

Giờ đây “động cơ diesel sạch” cũng chỉ là một lời nói dối giống như “than sạch”. Hành động của Volkswagen đang đe dọa những nỗ lực phát triển các giải pháp thân thiện với môi trường mà các công ty trên toàn thế giới đang cố gắng xây dựng.

Có lẽ đây là bi kịch lớn nhất trong toàn bộ vở kịch này: Volkswagen mắc phải sai lầm vào đúng thời điểm chúng ta cần các doanh nghiệp nỗ lực cứu hành tinh này khỏi thảm họa môi trường hơn bao giờ hết.