Tạm nộp thuế thu nhập: Vì sao doanh nghiệp lo bị phạt nặng?

Đang teo tóp vì COVID-19 càng mất động lực

 Theo Nghị định 126/2020 của Chính phủ (hiệu lực từ 5/12/2020) hướng dẫn thi hành Luật Quản lý thuế, tổng số thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) đã tạm nộp của 3 quý đầu năm tính thuế không được thấp hơn 75% số thuế TNDN phải nộp theo quyết toán năm. Trường hợp DN nộp thiếu sẽ phải nộp tiền chậm nộp tính trên số thuế thiếu.Thời hạn tính khoản chậm nộp này kể từ ngày tiếp sau ngày cuối cùng của thời hạn tạm nộp thuế TNDN quý 3 đến ngày nộp số thuế còn thiếu vào ngân sách nhà nước (NSNN).

Với quy định này, nếu DN nộp thuế thu nhập quý 1, 2, 3 thấp nhưng quý 4 nộp mức cao, đặc biệt tăng đột biến, khiến tỷ lệ nộp thuế 3 quý đầu năm thấp hơn 75% tổng số thuế TNDN phải nộp, sẽ bị coi là chậm nộp.

Đại diện một DN lớn kinh doanh bánh kẹo cho biết, theo quy định cũ, hằng quý, các DN tạm tính số thuế phải nộp và phải đảm bảo nộp tối thiểu 80% số quyết toán trong năm trước ngày 30/1 năm sau. Như vậy, DN có thể an tâm sản xuất kinh doanh, tăng tốc cuối năm mà vẫn thoải mái nộp thuế theo số tiền tạm tính, chỉ cần rà soát kỹ vào thời điểm trước 30/1 năm sau. Thế nhưng, nếu theo NĐ 126, hằng quý DN vẫn tạm nộp thuế TNDN nhưng đến trước 30/10 phải nộp tối thiểu 75% số quyết toán năm. Nếu DN dự đoán lợi nhuận quý 4 không chuẩn thì số nộp thiếu sẽ được tính từ ngày 1/11 năm đó luôn.

“Quy định này có hai bất cập. Thứ nhất, các DN chuyên kinh doanh mùa vụ, doanh thu lợi nhuận chủ yếu tập trung vào quý 4 (như các DN bán bánh mứt Tết, bán hàng Noel, hay sản xuất đơn hàng trong quý 2-3 nhưng quý 4 mới xong để giao, dịch bệnh đột xuất vào cuối năm…), sẽ phải bỏ tiền ra để nộp thuế trước cho Nhà nước, không bỏ thì sẽ chịu lãi “cắt cổ” nộp chậm trong khi tiền bán hàng và doanh thu chưa có. Thứ hai là, dự đoán lợi nhuận sẽ khó khăn hơn vì phải dự đoán cả 1 quý…”, đại diện DN trên chia sẻ.

Dẫn chứng cụ thể hơn, đại diện một DN đưa ra thu nhập quý 1 là 100 tỉ đồng, thuế TNDN tạm nộp 20 tỉ đồng; quý 2 có thu nhập 100 tỉ đồng, tạm nộp 20 tỉ đồng; quý 3 thu nhập 100 tỉ đồng, tạm nộp 20 tỉ đồng. Thế nhưng qua quý 4 có thu nhập tăng lên 200 tỉ đồng, thuế tạm nộp 40 tỉ đồng. Cộng lại cả năm, thu nhập của DN là 500 tỉ đồng, có số thuế phải nộp là 100 tỉ đồng. Như vậy số thuế tạm nộp của 3 quý chỉ đạt 60/100 tỉ đồng, tương ứng 60%, tức thấp hơn quy định 75% với số thuế phải nộp là 75 tỉ đồng. Nếu áp theo quy định trên, DN này phải đóng thêm tiền chậm nộp 679,5 triệu đồng.

Luật sư Diệp Năng Bình, Trưởng Văn phòng Luật sư Tinh Thông Luật cho rằng, năm nay dịch COVID-19 cộng với bão lũ triền miên nên hoạt động sản xuất kinh doanh 3 quý đầu năm của hầu hết DN đều khó khăn. Thế nhưng, khi DN phải tính toán cho quý 4 hoạt động thế nào cho hiệu quả thì lại vướng quy định này.

“Theo quy định, luật cho phép DN tự kê khai, tự nộp và tự chịu trách nhiệm nên có thể cơ quan quản lý lo ngại DN để tiền thuế lại mà chưa đóng ngay.Nhưng điều này không làm mất đi tiền thuế nộp vào NSNN.Hơn lúc nào hết, hiện nay DN rất cần nguồn tiền. Do đó, nếu có để lại thì họ cũng đưa tiền vào hoạt động sản xuất kinh doanh, tạo thêm thu nhập”, vị luật sư này phân tích.

Nhiều luật sư bày tỏ lo ngại khi áp dụng Nghị định 126 có hiệu lực từ ngày 5/12 nên chưa rõ cơ quan thuế có áp dụng quy định này cho toàn bộ năm 2020 hay không. Ngày 30/10/2020, DN đã nộp xong thuế 3 quý đầu năm 2020, lúc này nghị định chưa có hiệu lực thi hành, nếu tính tiền chậm nộp năm 2020 tức đã hồi tố không đúng pháp luật? Theo các luật sư, nên quy định DN nộp thuế theo thu nhập phát sinh thực tế chứ không nên đưa điều khoản áp dụng tỷ lệ 75% trong 3 quý đầu năm để tính tiền chậm nộp của DN.

Ít DN có kết quả quý 4 tăng bất thường

 Phản hồi về Nghị định 126, ông Nguyễn Đức Huy, Phó Chánh văn phòng Tổng cục Thuế cho hay, trước đây Tổng cục đã báo cáo Bộ Tài chính trình Chính phủ ban hành Nghị định 91/2014/NĐ-CP (NĐ 91) và trình Bộ Tài chính ban hành Thông tư 151/2014/TT-BTC, bãi bỏ quy định về kê khai thuế TNDN tạm tính hằng quý và kê khai quyết toán theo năm, thay bằng quy định tạm nộp thuế TNDN hằng quý và kê khai quyết toán theo năm.

Tuy nhiên, Phó Chánh văn phòng Tổng cục Thuế cho biết, từ khi thực hiện Nghị định 91 xảy ra thực trạng nhiều DN không tuân thủ và lợi dụng quy định về tính tiền chậm nộp này, không thực hiện tạm nộp hằng quý mà để dồn đến thời hạn nộp thuế của quý 4 (thông thường vào ngày 30/1 năm sau) mới nộp thuế vào NSNN. Từ đó dẫn đến thuế TNDN phát sinh phải nộp trong năm ngân sách trước đó bị chiếm dụng và nộp vào năm ngân sách kế tiếp, gây ảnh hưởng đến cân đối NSNN hằng năm. Đồng thời, không đảm bảo sự công bằng trong việc thực thi pháp luật thuế giữa các DN tuân thủ tốt và các DN không tuân thủ.

Để khắc phục hạn chế trên, theo ông Huy, Chính phủ đã quy định về tính tiền chậm nộp đối với thuế TNDN tạm nộp trong năm, kê khai quyết toán cuối năm được sửa đổi tại Điểm b, khoản 6, Điều 8, Nghị định số 126/2020/NĐ-CP ngày 19/10/2020 của Chính phủ như trên.

Quy định này xuất phát từ thực tế hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Khi sản xuất kinh doanh, các DN đều có phương án và kế hoạch sản xuất kinh doanh hằng năm, hoàn toàn chủ động trong việc xác định/ước tính kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh trong năm để thực hiện quy định tạm nộp thuế TNDN theo quy định.

“Nghĩa vụ phải nộp chính thức sẽ được xác định khi DN quyết toán thuế TNDN tại thời điểm kết thúc năm tính thuế. Các trường hợp DN có kết quả tăng bất thường về sản xuất kinh doanh trong quý 4 mà DN không dự kiến được trước không phải phổ biến”, Phó Chánh văn phòng Tổng cục Thuế chia sẻ.

Về hiệu lực của quy định trên, có hồi tố hay không, ông Huy cho biết, Tổng cục Thuế sẽ báo cáo cấp có thẩm quyền để có hướng dẫn cụ thể theo kỳ tính thuế (có DN áp dụng kỳ tính thuế theo năm dương lịch, có DN tính từ năm nay tới 31/3 năm sau).