“Trăn trở” bài toán công nghiệp hỗ trợ

Ngày 17/11, Quốc hội chính thức bước vào phiên chất vấn và trả lời chất vấn của các Đại biểu Quốc hội gửi tới các Bộ trưởng.

Mở đầu phiên chất vấn chiều 17/11 là phần giải trình của Bộ trưởng Công thương Vũ Huy Hoàng về các vấn đề liên quan đến công nghiệp hỗ trợ, công nghiệp chế biến chế tạo, giá điện, hàng giả, hàng nhái và gian lận thương mại. Trong đó, công nghiệp hỗ trợ là vấn đề làm “nóng” bàn nghị sự hơn cả.

(Xem thêm: Nội dung họp Quốc hội sáng ngày 18/11)

Đánh giá về ngành công nghiệp hỗ trợ của VN trong thời gian qua, Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng thẳng thắn thừa nhận, công nghiệp hỗ trợ nước ta “còn rất nhiều vấn đề”. Qua một số kỳ họp, các Đại biểu Quốc hội cũng bày tỏ quan tâm và đề xuất giải pháp cho vấn đề này.

Thứ nhất, năm 2011, Chính phủ đã ban hành Quyết định số 12 về một số chính sách khuyến khích công nghiệp hỗ trợ. Tiếp theo, Chính phủ đã ban hành một số chính sách đối với 6 nhóm hàng hóa liên quan đến công nghiệp hỗ trợ trong lĩnh vực cơ khí chế tạo ô tô, điện tử, dệt may, da giày, năng lượng …

Gần đây nhất, theo chỉ đạo của Chính phủ, Bộ công thương đã ban hành quy hoạch phát triển CN hỗ trợ. Theo Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng, trong thời gian qua, Chính phủ đã quan tâm đến chính sách nhưng cấp độ pháp lý chưa đạt yêu cầu, nhiều Đại biểu cho rằng cần có luật phát triển công nghiệp hỗ trợ. Cơ chế chính sách có nhưng chưa đầy đủ, chưa tạo thuận lợi cho CN hỗ trợ phát triển.

Thứ hai, khi nói đến CN hỗ trợ là nói đến linh kiện, phụ tùng, nguyên phụ liệu … Tuy nhiên, để phát triển đòi hỏi quy mô lớn, sản xuất nhiều, giá thành có thể cạnh tranh được, việc tổ chức thuận lợi hơn. Nhưng dung lượng thị trường của VN chưa đủ.

Đối với ngành ô tô, các cơ sở sản xuất trong nước chưa đáp ứng được nhiều và khó có doanh nghiệp nào đáp ứng đủ yêu cầu cung cấp nguyên liệu, phụ tùng cho ngành ô tô. Sản xuất ô tô mỗi năm phải đạt 100.000 xe thì doanh nghiệp hỗ trợ mới phát huy được.

Trong khi đó, ngành dệt may và da giày có dung lượng sản xuất hàng hóa lớn. Theo thống kê, ngành dệt may có thể tự lo nguyên phụ liệu trong nước 50%; ngành da giày 60%. CN hỗ trợ muốn phát triển phải phụ thuộc vào quy mô của ngành.

Thứ ba, chuỗi giá trị toàn cầu được quyết định bởi những DN lớn, những DN đa quốc gia sản xuất sản phẩm hoàn chỉnh sử dụng các doanh nghiệp vệ tinh. Chúng ta đi sau nên việc len chân vào chuỗi giá trị toàn cầu còn khó khăn. CN hỗ trợ đòi hỏi nguyên vật liệu như thép, chất dẻo … Trong khi những mặt hàng này VN phải nhập khẩu nên khả năng cạnh tranh còn yếu kém.

Thứ tư, về vấn đề con người, ngành công nghiệp hỗ trợ là ngành thâm dụng lao động; trong khi đó, nguồn lao động của VN còn thiếu mặc dù đã có nhiều cố gắng.

Đến phiên họp sáng 18/11, Bộ trưởng Bộ KH và ĐT Bùi quang Vinh tiếp tục giải trình một số vấn đề về công nghiệp hỗ trợ của VN. Theo Bộ trưởng Bùi Quang Vinh, công nghiệp hỗ trợ đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế của mỗi quốc gia. Có công nghiệp hỗ trợ phát triển mới thu hút được đầu tư.

Bộ trưởng nhận định, trong giai đoạn tiếp theo, doanh nghiệp tư nhân sẽ là đối tượng then chốt trong phát triển công nghiệp hỗ trợ và tạo chuỗi giá trị gia tăng. Doanh nghiệp tư nhân sẽ là lực lượng quyết định Việt Nam không chỉ là nước đi nhập nguyên liệu, lắp ráp gia công; mà có thể sản xuất và chủ động về nguồn nguyên liệu.

“Công nghiệp hỗ trợ vẫn là vấn đề gây nhiều trăn trở trong thời gian qua” – Người đứng đầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư thẳng thắn thừa nhận.

Theo Bộ trưởng Bùi Quang Vinh, năm 2015 nên được chọn là năm doanh nghiệp; năm hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ. Trong đó, mục tiêu cuối cùng chính là tạo môi trường thông thoáng, minh bạch, thuận lợi; tạo điều kiện cho mọi người dân có tiền không mang tiền đi gửi tiết kiệm mà mang tiền đi kinh doanh.

Đồng thời, Bộ trưởng cho rằng cần có các biện pháp khuyến khích doanh nghiệp khởi nghiệp; tạo mọi điều kiện cho DN tiếp cận nguồn vốn đơn giản, dễ dàng, chuyển giao công nghệ.

Bộ trưởng kết luận, thị trường là nơi tiêu thụ và tham gia vào chuỗi cung ứng thế giới. Do vậy, cần khuyến khích thành lập, cổ vũ động viên lực lượng doanh nghiệp vừa và nhỏ, doanh nghiệp tư nhân. Doanh nghiệp làm ra sản phẩm phải có giá thành thấp, đủ sức cạnh tranh; vì giá thành là cái quyết định cuối cùng. Đây là động lực tạo ra nền công nghiệp phụ trợ tốt cho VN.

>>>Cần ban hành luật phát triển công nghiệp hỗ trợ

Nguyệt Quế