8 nguyên nhân khiến tỷ lệ ung thư ở Việt Nam tăng nhanh; chuyên gia mách 5 cách phòng ngừa tốt nhất

Số người mắc và tử vong do ung thư tăng

Theo thống kê của GLOBOCAN năm 2020, tình hình mắc và tử vong do ung thư trên toàn thế giới đều có xu hướng tăng. Tại Việt Nam, ước tính có 182.563 ca mắc mới và 122.690 ca tử vong do ung thư. Cứ 100.000 người thì có 159 người chẩn đoán mắc mới ung thư và 106 người tử vong do ung thư.

Theo GS.TS.BS Mai Trọng Khoa, nguyên Phó Giám đốc, nguyên Giám đốc Trung tâm y học hạt nhân và Ung bướu, Bệnh viện Bạch Mai, tỷ lệ mắc ung thư trên thế giới ngày càng tăng và có xu hướng tăng nhanh ở các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Ở Việt Nam ung thư có một số đặc điểm chính đó là, tỷ lệ mắc mới ngày càng tăng, tỷ lệ tử vong cao và đang trẻ hóa.

Tỷ lệ mắc ung thư mới tăng liên quan tới thói quen, lối sống như rượu bia, thuốc lá, thực phẩm không an toàn, không cân đối, môi trường ô nhiễm, tuổi thọ trung bình của người Việt Nam đang ngày một tăng lên, yếu tố di truyền (gen di truyền)…

Nguyên nhân tử vong do ung thư ở Việt Nam tăng cao do bệnh thường được phát hiện ở giai đoạn muộn, di căn, nhiều biến chứng nặng, người dân chưa quan tâm nhiều, còn thiếu kiến thức phát hiện bệnh sớm…

"Tại Việt Nam căn bệnh ung thư có sự đặc thù, nếu chung cho cả nam và nữ thì tỷ lệ ung thư gan, phổi, vú, dạ dày, đại trực tràng rất cao. Nếu chia theo giới hiện nay nam giới có tỷ lệ ung thư gan, phổi, dạ dày, đại trực tràng cần phải lưu tâm vì tỷ lệ mắc cao", GS. Mai Trọng Khoa lưu ý.

Ung thư phổ biến ở nam bao gồm: ung thư gan, phổi, dạ dày, đại trực tràng, tiền liệt tuyến là những ung thư phổ biến nhất (chiếm khoảng 65.8% tổng các loại ung thư).

Ung thư phổ biến ở nữ giới bao gồm: ung thư vú, phổi, đại trực tràng, dạ dày, gan (chiếm khoảng 59.4% tổng các loại ung thư).

Chung cho cả 2 giới các loại ung thư phổ biến là ung thư gan, phổi, vú, dạ dày và đại trực tràng.

Tế bào ung thư, ảnh minh hoạ.

8 yếu tố làm tỷ lệ ung thư tại Việt Nam gia tăng

- Già hóa dân số: Việt Nam đang đối mặt với sự già hóa dân số nói chung, tuổi thọ trung bình của người Việt Nam hiện nay đã tăng (73,6 tuổi). Tuổi càng cao, thời gian tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ càng dài thì tỷ lệ mắc ung thư càng cao.

- Dân số tăng lên: Hiện nay, dân số Việt Nam đang là gần 97.8 triệu người, đứng thứ 15 trên thế giới. Dân số Việt Nam tăng lên, dẫn tới tăng số người mắc và tử vong do ung thư.

- Rượu bia, thuốc lá: Các yếu tố về hành vi lối sống phải kể tới là hút thuốc lá (là nguyên nhân của 30% các loại ung thư, gây ra 20 loại ung thư khác nhau và 90% nguyên nhân của ung thư phổi); lạm dụng rượu bia là nguyên nhân gây ra các loại ung thư như ung thư miệng, họng; ung thư gan; ung thư vú, ung thư đại trực tràng); ....

- Chế độ ăn ăn uống không hợp lý: đây cũng là một trong những nguyên nhân làm tăng nguy cơ mắc bệnh; chế độ ăn nhiều mỡ động vật, ít chất xơ, sử dụng các thực phẩm mốc (gạo, lạc…), hay thực phẩm chế biến sẵn như thịt hun khói, cá muối…) đóng vai trò 35% nguyên nhân gây ung thư (như ung thư vú, thực quản, đại trực tràng…).

- Ít vận động: Thói quen ít vận động cũng là nguyên nhân gây nên một số bệnh ung thư như: ung thư vú, ung thư đại trực tràng.

- Môi trường sống: Vấn đề về ô nhiễm không khí và môi trường cũng là những yếu tố gây ung thư.

- Nhận thức người dân tốt hơn về việc chủ động khám tầm soát ung thư: Trong thời gian gần đây, công tác truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng về phòng chống bệnh ung thư ngày càng phổ biến nên người dân quan tâm hơn tới việc đi khám sức khỏe, trong đó có việc sàng lọc ung thư nên sẽ phát hiện nhiều trường hợp hơn.

- Một nguyên nhân nữa đó chính là hệ thống ghi nhận ung thư tốt hơn. Như vậy, sẽ có nhiều bệnh nhân mắc và tử vong được ghi nhận lại, dẫn tới số người mắc và tử vong tăng lên.

Bệnh ung thư, phát hiện càng sớm, tỉ lệ chữa khỏi càng cao, tiết kiệm về chi phí; ngược lại nếu phát hiện ở giai đoạn muộn thì luôn để lại gánh nặng lớn về kinh phí và hiệu quả điều trị cũng giảm đáng kể.

Do vậy, mỗi người dân cần duy trì thói quen khám sức khỏe định kỳ, khi có bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ ung thư cần đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được thăm khám, phát hiện sớm hoặc loại trừ bệnh ung thư.

Để giảm nguy cơ mắc bệnh:

- Không hút thuốc lá, thuốc lào; không sử dụng rượu bia, chất kích thích .....

- Có chế độ ăn uống, dinh dưỡng phù hợp: ăn nhiều rau, quả. Hạn chế sử dụng chất béo, thịt đỏ, thức ăn chứa nhiều muối, tránh đồ uống có đường. Không ăn thực phẩm mốc, ôi thiu, thực phẩm nhiễm hóa chất, thuốc trừ sâu, thuốc tăng trọng ....

- Xây dựng chế độ tập luyện; nghỉ ngơi hợp lý; giữ tinh thần thoải mái; tích cực

- Sinh hoạt tình dục lành mạnh, an toàn

- Thực hiện tiêm chủng đầy đủ: viêm gan B; HPV…