Bài học cuộc sống từ người nuôi ong hoang dã cuối cùng của châu Âu: Để giao tiếp, điều khiển đàn ong, bạn không cần có sức mạnh nhưng rất cần sự khôn ngoan

Honeyland - phim tài liệu của Tamara Kotevska, đại diện Bắc Macedonia ở Oscar 2020. Câu chuyện xoay quanh một phụ nữ sống trong ngôi làng hẻo lánh, đi tìm mật ong kiếm sống. Phim nhận 99% đánh giá tích cực trên Rotten Tomatoes, có phần hình ảnh đẹp và nội dung phản ánh một lối sống truyền thống đang dần biến mất.

Honeyland là bộ phim đầu tiên cạnh tranh cho cả giải thưởng phim tài liệu hay nhất và phim truyện quốc tế hay nhất. Thành công của phim tài liệu thậm chí còn đáng chú ý hơn vì nó bắt đầu gần như là vô tình.

Các đạo diễn người Macedonia Tamara Kotevska và Ljubo Stefanov đang nghiên cứu ở một vùng núi xa xôi của đất nước cho một bộ phim tài liệu ngắn. Họ nhận thấy những tổ ong đằng sau một tảng đá trên núi nơi họ đang quay phim. Điều này dẫn họ đến Hatidze Muratova, một trong những người nuôi ong hoang dã cuối cùng của châu Âu, người đã sử dụng các phương pháp cổ xưa được truyền qua các thế hệ để thu hoạch mật ong rừng.

Đây là khởi đầu của một "cuộc phiêu lưu điên rồ" trong suốt ba năm, quay phim giữa mùa hè thiêu đốt và mùa đông lạnh giá. Sau một năm chỉnh sửa, bộ phim đầu tiên của họ đã ra đời.

Honeyland ghi lại một giai đoạn của cuộc đời Hatidze khi các phương pháp nuôi ong cổ xưa của cô xuất hiện và gặp mâu thuẫn với những người mới đến vùng quê xa xôi của cô. Honeyland không chỉ nói về bảo tồn thiên nhiên, mà còn là những bài học cuộc sống và các mối quan hệ của con người.

Chia sẻ để tồn tại

"Một nửa cho tôi và một nửa cho bạn" là câu thần chú của Hatidze, cô lặp đi lặp lại khi cô gặp mặt những con ong trên núi. Nhưng đó là một thông điệp có nguy cơ bị mất trong thế giới hiện đại.

Hatidze sống ở Bekirlija- một ngôi làng bỏ hoang không có điện, nước hay đường, nơi cô chăm sóc người mẹ ốm yếu của mình. Mật ong thu hoạch được cô đem bán ở chợ tại thủ đô Bắc Macedonia, Skopje là nguồn thu nhập duy nhất của cô và gia đình. Cô chỉ lấy một nửa mật ong, và để lại phần còn lại cho những con ong.

Cô sống theo nguyên tắc đơn giản đó. "Chia sẻ với những con ong và với thiên nhiên là chìa khóa cho sự sống còn của cô ấy", Stefanov nói.

Nhưng sự chia sẻ thầm lặng của cô đã thay đổi về cơ bản khi gia đình Hussein tới. Gia đình du mục bao gồm cha mẹ và bảy đứa con ngỗ ngược, một chiếc xe ồn ào và một đàn gia súc lớn di chuyển vào làng.

Khi gia đình Sam đến, Hatidze chào đón họ với một trái tim rộng mở và dạy họ cách thu hoạch mật ong rừng.

Tuy nhiên, Hussein, người cha của gia đình, muốn thu hoạch mật ong với quy mô lớn hơn và thu được nhiều lợi nhuận hơn. Anh ta lấy hết mật ong từ tổ ong của mình, và những con ong của anh ta đã đáp trả điều này bằng cách tấn công tổ ong của Hatidze, dẫn đến sự hủy diệt lẫn nhau của chúng và gây nên sự xung đột giữa những người hàng xóm.

Kotevska nói rằng các đạo diễn không muốn mô tả gia đình Sam là biểu tượng của sự hủy diệt, mà chỉ là "tấm gương cho tất cả chúng ta - những người đã đưa ra quyết định tồi", dựa trên nhu cầu tồn tại và cung cấp.

Trí tuệ có thể mạnh hơn lực lượng

"Để có thể giao tiếp với những con ong, bạn cần phải có một sức mạnh cá nhân để tiếp cận chúng, kiên nhẫn học cách chế ngự chúng và cách sống này không đòi hỏi phải có sức mạnh mà cần có sự khôn ngoan", ông Kotevska nói.

Nghề nuôi ong đã khiến Hatidze trở thành một người đáng chú ý như vậy. Cô tiếp xúc rất gần với những con ong, cô thường không cần sử dụng đến các biện pháp bảo hộ. Cô ấy không bị chích bởi những con ong dường như đã tin tưởng cô ấy.

"Khi nói chuyện, Hatidze luôn đề cập đến những con ong. Cô ấy đã làm việc với những con ong trong suốt cuộc đời và học được gần như mọi thứ từ chúng".

Các đạo diễn nói rằng, chỉ rất ít người trong khu vực làm nghề nuôi ong hoang dã. Nó không phải nguồn thu nhập chính của dân làng, nhưng lại được truyền qua nhiều thế hệ gia đình. Hatidze học nghề từ ông nội chứ không phải cha của cô.

Bạn có thể một mình nhưng không cô đơn

“Hatidze hành động với những con ong như thể chúng là gia đình và chăm sóc chúng như thể chúng là con của cô ấy. Bởi vậy, mặc dù cuộc sống rất khắc nghiệt nhưng Hatidze không hề cảm thấy cô đơn”, ông Kotevska nói.

Trong một bối cảnh của bộ phim, Hatidze hỏi mẹ tại sao bà lại từ chối lời đề nghị kết hôn được mang đến dành cho Hatidze. Nazife nói rằng bà đã không từ chối chúng, nhưng người cha quá cố của Hatidze thì có.

Stefanov nói rằng trong các cộng đồng truyền thống ở một phần của thế giới, bất kể tôn giáo hay sắc tộc, "có một quy tắc bất thành văn là đứa bé gái út trong một gia đình sẽ sống với cha mẹ cả đời". Vì vậy, định mệnh của Hatidze là ở lại và chăm sóc cha mẹ.

Nhưng Hatidze lại đang khao khát có một gia đình riêng của chính mình. "Tình yêu mà cô ấy dành cho một gia đình của riêng mình sẽ không bao giờ trở thành hiện thực. Cuối cùng, tình yêu đó được dành cho những con ong," Kotevska nói.

"Cô tìm thấy hạnh phúc và sự đồng hành trong mọi sinh vật sống xung quanh mình. Cô ấy sẽ tiếp tục tìm thấy hạnh phúc trong mọi hoàn cảnh, miễn là cô ấy còn sống."

Ong và con người có sự tương đồng

Hatidze nói rằng những con ong của cô có khả năng phục hồi thần kì và có thể sống sót ở nhiệt độ rất cao và rất thấp, không giống như nhiều loài khác. Bộ phim cho thấy điều đó cũng rất giống với những người sống ở trong khu vực.

Nhưng sự tương đồng giữa người và ong dường như không dừng lại ở đó.

Điều thu hút sự quan tâm của các đạo diễn từ rất sớm là quan sát cuộc sống của Hatidze và mối quan hệ của cô với mẹ mình. Kotevska nói rằng họ đã bị tấn công bởi Hatidze tương tự như một con ong thợ và mẹ cô giống như con ong chúa. Trong phim, Nazife không bao giờ rời khỏi nhà, nhưng sự khôn ngoan của bà đã đưa ra chỉ dẫn con gái vào những thời điểm khủng hoảng nhất.

Một cuộc xung đột diễn ra giữa những người hàng xóm của con người cũng được những con ong phản chiếu lại. "Gia đình Sam đến sau là ẩn dụ cho nhóm những con ong khác đang tấn công nhóm ong trước đó, đó là Hatidze và gia đình cô ấy. Chúng tôi thực sự rất thích sự so sánh giữa ong với người trong quá trình quay bộ phim."

Kotevska và Stefanov nói rằng, giống như nghề nuôi ong, tất cả các công việc khác trong môi trường khắc nghiệt này đều được nam và nữ thực hiện như nhau.

"Mọi người đều phải làm cùng một công việc để tồn tại. Bạn có thể thấy điều này trong bộ phim của chúng tôi - ở cả hai gia đình, điều đó không tạo ra sự khác biệt giữa họ, kể cả là giới tính, tất cả họ đều làm những việc giống nhau."

"Điều quan trọng không phải chúng ta là ai, mà đó chính là tính cách của chúng ta, điều này rất quan trọng."

Hatidze đã tới Hollywood để dự lễ trao giải Oscar, và cô cũng đã đến một số liên hoan phim khác, ở những nơi cách xa nhau như New York, Thụy Sĩ, Sarajevo và Thổ Nhĩ Kỳ. Nhưng ấn tượng chính của Kotevska về Los Angeles là: "Từ những tòa nhà cao tầng, tôi không thể nhìn thấy những vì sao".

Thành công của bộ phim đã khiến cho Hatidze có thể mua được một ngôi nhà ở một ngôi làng khác, gần với gia đình của anh trai cô. Tuy nhiên, cô vẫn dành thời gian cho mùa ong trong ngôi làng cũ của mình. Bản chất hoang sơ của nhà Hatidze là mãi mãi không thể xa rời mặc dù sự hào nhoáng của sân khấu liên hoan phim là rất quyến rũ.

Sau Hollywood, cô sẽ trở lại đó vào mùa xuân và ngắm nhìn những ngôi sao từ túp lều nhỏ bằng đá của mình.

Theo BBC