Bị ép không còn chỗ đứng tại thị trường ô tô lớn nhất thế giới, các hãng xe Nhật Bản đắn đo trước lựa chọn 'đi hay ở'?

Sự bùng nổ của các nhà sản xuất xe điện trong nước tại Trung Quốc khiến các thương hiệu ô tô lâu đời của Nhật Bản phải chật vật cạnh tranh, doanh số liên tục sụt giảm. Họ đang xem xét liệu có nên cắt lỗ ở thị trường Trung Quốc và dồn nguồn lực vào các thị trường vững chắc khác để ngăn chặn các đối thủ Trung Quốc hay không.

Trong nửa đầu năm tài chính 2023, từ tháng 4 đến tháng 9, các hãng xe Nhật Bản gồm Honda, Nissan, Mazda, Mitsubishi Motors và Subaru báo cáo doanh số bán ô tô tại Trung Quốc giảm so với cùng kỳ năm 2022. Doanh số của Mitsubishi giảm tới 60%, trong khi doanh số của Subaru và Nissan giảm lần lượt 37% và 20%. Riêng Toyota tại Trung Quốc ít thay đổi so với một năm trước nhưng nhà sản xuất ô tô lớn nhất thế giới xem thị trường này là một trong những "mối lo ngại đặc biệt".

Các nhà sản xuất ô tô nước ngoài, gồm cả các thương hiệu Nhật Bản, đang ngày càng bị các đối thủ địa phương, gồm hãng xe điện BYD, chèn ép và đẩy ra khỏi Trung Quốc. Khi phương tiện chạy bằng pin chiếm thị phần lớn hơn, các hãng xe Trung Quốc lần đầu tiên bán được nhiều hơn so với các thương hiệu nước ngoài.

Năm nay, BYD lần đầu tiên vượt qua Volkswagen (VW) của Đức để trở thành thương hiệu ô tô bán chạy nhất tại Trung Quốc. Tesla là thương hiệu Mỹ duy nhất lọt vào danh sách 10 hãng bán xe hàng đầu tại Trung Quốc trong nửa đầu năm nay. Trong khi Ford và các hãng khác đã giảm đầu tư, VW và General Motors vẫn cam kết với Trung Quốc về kế hoạch triển khai xe điện.

Tháng trước, Mitsubishi thông báo sẽ rút khỏi liên doanh với Tập đoàn ô tô Quảng Châu và chấm dứt hoạt động sản xuất tại Trung Quốc. Thông báo được đưa ra sau khi Mitsubishi chỉ bán được 31.826 xe ở Trung Quốc hồi năm ngoái, giảm so với 123.581 chiếc vào năm 2019.

Ông Kentaro Matsuoka, Giám đốc tài chính của Mitsubishi, giải thích cho quyết định rời khỏi Trung Quốc: “Làn sóng chuyển đổi sang xe điện đang tăng tốc nhanh hơn dự kiến, sự lựa chọn thương hiệu và phân khúc xe của người tiêu dùng Trung Quốc đã thay đổi đáng kể”.

Những thay đổi tại thị trường ô tô lớn nhất thế giới khiến các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản phụ thuộc nhiều hơn vào Mỹ, nơi họ chứng kiến doanh số bán hàng tăng bùng nổ. Nhờ nhu cầu mạnh mẽ tại xứ cờ hoa, Toyota, Mazda và Subaru đều nâng dự báo lợi nhuận hoạt động cho năm tài chính hiện tại lên khoảng 40% hoặc hơn.

Ngày 7/11, Mazda hạ nhẹ dự báo doanh số toàn cầu do hoạt động kinh doanh kém hiệu quả ở Trung Quốc và Thái Lan. Giám đốc tài chính Jeffrey Guyton của Mazda cho biết, doanh số xe điện tăng trưởng mạnh mẽ ở hai thị trường này khiến nhu cầu ô tô chạy bằng xăng của Mazda giảm.

Sau nhiều thập niên xây dựng hoạt động kinh doanh ở Trung Quốc, các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản gần đây đã chuyển sang chế độ cắt giảm. Trong năm qua, Toyota đã sa thải công nhân nhà máy và Honda và Nissan cũng cắt giảm sản lượng tại các nhà máy ở Trung Quốc. Cho đến nay, chưa có hãng xe Nhật nào nối gót Mitsubishi rời Trung Quốc.

Nhiều hãng xe Nhật Bản, bao gồm cả Nissan, đang trông cậy vào những mẫu xe điện mới dự kiến ra mắt tại Trung Quốc trong vài năm tới để giúp xoay chuyển tình thế. Guyton của Mazda cho biết nhà sản xuất ô tô này sẽ duy trì mạng lưới bán hàng tại Trung Quốc để đón chờ các mẫu xe mới mà hãng dự định tung ra.

Tuy nhiên, lãnh đạo của một số hãng xe Nhật Bản cho biết, họ đang xem xét liệu có nên phân bổ nguồn lực nhiều hơn để bảo vệ vị thế dẫn đầu tại các thị trường lâu đời của Nhật Bản như Đông Nam Á hay không. Gần đây, các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đang tỏ ra nguy hiểm khi ồ ạt tung các mẫu xe điện giá rẻ ở Đông Nam Á.

Tập trung nguồn lực cho các thị trường cốt lõi ở Đông Nam Á là mục tiêu được Mitsubishi đưa ra khi rút khỏi Trung Quốc. Hãng lên kế hoạch giới thiệu các mẫu xe mới ở Đông Nam Á bao gồm cả xe bán tải.

Trong số các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản, Toyota là công ty duy nhất duy trì doanh số bán hàng tại nước tỷ dân trong nửa đầu năm tài chính 2023. Tuy nhiên, Toyota hạ dự báo doanh số hàng năm ở châu Á do nhận thấy hoạt động kinh doanh ở Trung Quốc, Thái Lan và Việt Nam không ổn định.

Giám đốc tài chính Yoichi Miyazaki của Toyota cho biết, tại Đông Nam Á và các khu vực khác, các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc có thể sẽ tiếp tục mở rộng sự hiện diện bằng cách tăng xuất khẩu xe điện. Câu hỏi đặt ra cho Toyota là khi nào nên giới thiệu các mẫu xe điện mới và cân nhắc việc sản xuất chúng ở các thị trường địa phương.

Tham khảo: WSJ