Biểu giá bán lẻ điện mới: Hàng chục triệu khách hàng được lợi và trả tiền điện thấp hơn

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, cần có nghiên cứu, xem xét thêm về các bước nhảy giữa các bậc thang để tạo áp lực về giá ở những bậc cao và tăng tính khuyến khích sử dụng điện tiết kiệm từ các hộ tiêu dùng.

Khuyến khích mọi người tiết kiệm điện

Mới đây, Bộ Công Thương đề xuất điều chỉnh biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt ở mức 5 bậc thang thay vì 6 bậc thang như hiện hành. Việc cải tiến cơ cấu biểu giá bán lẻ điện được thực hiện trên cơ sở chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ về xem xét đổi mới cơ cấu biểu giá bán lẻ điện cho khách hàng dùng vào mục đích sinh hoạt. 5 phương án bao gồm: 1 bậc, 3 bậc, 4 bậc và 5 bậc; trong đó phương án 5 bậc có 2 kịch bản. Tuy nhiên, lại có nhiều ý kiến lo ngại, khi áp dụng biểu giá cải tiến này thì mức giá điện sinh hoạt của người dân sẽ bị tăng cao, nhất là khi miền Bắc chuẩn bị bước vào thời điểm nắng nóng.

TS. Nguyễn Tiến Thỏa, Chủ tịch Hội Thẩm định giá cho rằng, các phương án mà Bộ Công thương đề xuất đã tính toán kỹ nhằm mục tiêu cải tiến biểu giá bán lẻ điện. Bộ đã phân tích ưu, nhược điểm để chọn phương án khả thi nhất.

"Tất nhiên, chúng ta khó kỳ vọng một biểu giá mà 100% người dân chấp nhận, nhưng phải chọn biểu giá nào lợi ích lớn, hài hòa nhất cho người tiêu dùng, ngành sản xuất điện và quản lý nhà nước. Bộ Công thương hướng tới lựa chọn phương án 5 bậc, kịch bản 1, cá nhân tôi cho rằng đó là phương án khả thi", ông Thỏa nói.

Nhiều người dân cũng đề xuất về việc tại sao chúng ta chưa chọn phương án 1 bậc giá điện duy nhất. Ông Thỏa cho hay, để đảm bảo đủ điện, ngành điện trong những thời gian cao điểm vẫn phải huy động những nguồn điện giá cao, như chạy dầu. Vì thế phải tạo ra các bậc thang giá điện để khuyến khích tiết kiệm và giải quyết vấn đề an sinh.

Thứ hai là nguồn cung về điện hiện nay chưa đáp ứng đủ nhu cầu và nguy cơ thiếu điện trong thời gian tới đã được đặt ra. Thứ ba, điện được sản xuất từ nguồn tài nguyên không tái tạo vẫn chiếm tỷ lệ lớn, như than, dầu khí..., có nguy cơ cạn kiệt. Đây là quy luật khan hiếm tài nguyên và càng dùng nhiều càng đắt. Do vậy, áp dụng biểu giá 5 bậc thang để khuyến khích người dân tính toán dùng điện cho hợp lý nhất.

Cùng quan điểm trên, GS.VS.TSKH Trần Đình Long, Phó Chủ tịch Hội Điện lực Việt Nam cho rằng, giá điện bậc thang đã được nhiều nước trên thế giới áp dụng như một công cụ hữu hiệu để điều tiết nhu cầu sử dụng điện, như Nhật Bản, Hàn Quốc...

Ưu điểm của phương án nhiều bậc thang là những hộ chính sách, hộ nghèo tiêu thụ ít được ưu đãi, còn người dùng quá nhiều điện, phần lớn là người có khả năng chi trả tốt nên hạn chế dùng điện cỡ hợp lý. Nếu dùng quá mức cần thiết thì phải trả tiền một số điện đắt hơn.

Trong tương lai, khi thị trường bán lẻ điện của Việt Nam đã hoàn tất, các hạ tầng điện được đảm bảo thì có thể tiến đến phương án 1 giá điện duy nhất. Trong thời điểm hiện tại, chúng ta vẫn đang trong lộ trình thực hiện thị trường điện cạnh tranh, số bậc thang đang giảm dần từ 7 bậc xuống 6 hoặc 5 bậc...

Trước câu hỏi, người tiêu dùng sẽ được hưởng lợi ích gì từ phương án biểu giá bán lẻ điện cải tiến? Ông Nguyễn Anh Tuấn, Cục trưởng Cục Điều tiết Điện lực (Bộ Công thương) cho hay, với mỗi phương án đưa ra, Bộ Công thương đều có tính toán, so sánh về số tiền khách hàng ở mỗi bậc thang phải chi trả so với phương án 6 bậc đang được áp dụng.

Tất cả các phương án được đưa ra đều có ưu điểm là giảm số bậc thang so với quy định hiện hành. Tuy nhiên, các phương án 1 bậc, 3 bậc, 4 bậc đều có nhược điểm. Đối với phương án được Bộ Công thương đề xuất lựa chọn 5 bậc, phương án này khắc phục được các nhược điểm của 2 phương án trên, theo đó hàng chục triệu khách hàng sử dụng dưới 250 kWh/tháng được hưởng lợi và trả tiền điện thấp hơn.

Đặc biệt là các hộ nghèo, chính sách tiếp tục được nhà nước hỗ trợ, với khoảng 1,8 triệu hộ, tổng số tiền hỗ trợ trên 1.000 tỷ đồng/năm như hiện nay. Tuy nhiên, với phương án này, các hộ khách hàng sử dụng điện nhiều trên 700 kWh/tháng sẽ bị thiệt. Tổng số chỉ 0,46 triệu khách hàng, chiếm 1,8% tổng số khách hàng phải trả cao hơn.

Bộ Công Thương cần phải tính toán lại bước nhảy, khoảng cách giá giữa các bậc thang.

Cần phải tính toán lại bước nhảy, khoảng cách giá giữa các bậc thang

Tại tọa đàm các chuyên gia đều đồng tình với phương án 5 bậc được Bộ Công thương đưa ra, tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng Bộ Công thương cần phải tính toán lại bước nhảy, khoảng cách giá giữa các bậc thang.

GS.VS.TSKH Trần Đình Long cho rằng, bước nhảy giữa các bậc thang cũng nên xem xét lại, để làm thế nào đảm bảo lợi ích không chỉ cho người sử dụng điện mà còn cả cho đơn vị điện lực trong sự phát triển ngành điện.

Hiện, quốc tế có 2 cách. Thứ nhất là làm sao bước nhảy giữa các bậc tương đối đồng đều như bậc thang. Thứ hai là, nếu muốn tác dụng điều tiết mạnh hơn, khuyến khích tiết kiệm điện hơn thì thiết kế bước nhảy tăng dần, các bậc sau phải trả giá cao hơn nhiều. Những nhà thiết kế biểu giá bậc thang cũng nên nghiên cứu xem xét có lợi nhất, để đảm bảo lợi ích cho khách hàng và ngành điện.

Về vấn đề này, ông Nguyễn Tiến Thỏa cho rằng, phương án của Bộ Công thương đưa ra không tăng giá bình quân, các bậc thang cũng hợp lý khi 98% số hộ dùng điện được giảm.

"Tuy nhiên, bước nhảy thì đúng là phải xem xét lại. Khoảng cách giữa 2 bậc đầu tiên, bước nhảy còn cao, bước 2 so với 1 tăng 19,95%, bước 3 so với bước 2 tăng 25,94%. Chính con số này khiến việc điều chỉnh giá điện năm trước tạo ra sự nhảy vọt về tiêu thụ điện của đa số người dân.

Do đó, người dân kêu vì mức nhảy bậc cao quá. Bộ Công thương, ngành điện cần rà soát chính xác tỷ trọng tiêu dùng điện từng bậc, những vấn đề về giá các bậc làm sao xây dựng bước nhảy hợp lý hơn. Có thể giảm bước nhảy giá của 2 bậc đó và tăng mạnh tỷ lệ này ở 2 bậc cuối. Như vậy, mới tạo áp lực khuyến khích tiết kiệm điện lớn hơn. Biểu giá vừa qua cũng chưa tạo áp lực mạnh", ông Thỏa nói.

Khẳng định tại tọa đàm, ông Nguyễn Anh Tuấn cho hay, việc cải tiến biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt thực chất không phải là điều chỉnh giá điện mà chỉ xem xét lại các bậc thang giá điện sinh hoạt cho phù hợp với thực tế sử dụng điện hiện nay của các khách hàng, và không làm thay đổi mức giá bán lẻ điện bình quân sinh hoạt; đảm bảo cho khách hàng sử dụng điện có thể dễ dàng theo dõi, tính toán sản lượng điện và mức tăng vào mùa nắng nóng, không tăng đột biến.

Hiện, Bộ đã có văn bản xin ý kiến rộng rãi tới các đơn vị bao gồm các UBND tỉnh, các bộ, ngành, hiệp hội ngành hàng. Bộ sẽ tổng hợp ý kiến đến 10-3 và sẽ hoàn thiện phương án để trình Chính phủ xem xét, chỉ đạo trong tháng 3 này. Sau khi Thủ tướng Chính phủ quyết định thì Bộ Công thương sẽ ban hành biểu giá mới.