Bong bóng livestream Trung Quốc nổ tung, ngành công nghiệp tỷ USD bỗng trở thành ‘lò lừa đảo’

Từ giáo viên tiếng Anh trở thành ngôi sao livestream, Dong Yuhui vừa chấm dứt hợp tác với East Buy - công ty con của New Oriental. Có vẻ như Dong và nhiều livestreamer hàng đầu Trung Quốc khác đang mong muốn trở thành doanh nhân như Crazy Little Brother Yang, hoặc chuyển hẳn sang lĩnh vực giải trí như Lý Giai Kỳ.

Với xu hướng các streamer hàng đầu dịch chuyển ra khỏi lĩnh vực truyền phát trực tiếp, liệu kỷ nguyên livestream bán hàng có đang đi đến hồi kết?

Từ năm 2023, các buổi livestream do doanh nhân cầm trịch đã phát triển nhanh chóng trên nhiều nền tảng ở Trung Quốc. Xiaohongshu hiện đang đẩy mạnh việc phát trực tiếp theo hướng này khi giới thiệu những lãnh đạo tên tuổi trên livestream. Xu hướng cũng được 618.JD.com, Taobao hay Douyin nắm bắt để cạnh tranh đưa thêm nhiều CEO lên kênh mình.

Crazy Little Brother Yang là một trong những người thành công nhất trong việc đa dạng hóa hoạt động kinh doanh trong số các livestreamer hàng đầu Trung Quốc. Công ty Three Sheep Group của anh không chỉ ra mắt trên TikTok và thâm nhập vào các quốc gia Đông Nam Á, mà còn tạo kênh du lịch của riêng và bắt đầu livestream tại các điểm thăm quan. Các lớp đào tạo cũng ra đời từ đây, khi những livestreamer hàng đầu dần tránh xa ánh đèn trên sóng livestream, hay đúng hơn là lui về hậu trường.

Xinba là người đầu tiên thu nhận đệ tử. Học trò của anh là Danfa có 99,05 triệu người theo dõi. Little Brother Yang cũng có một nhóm học trò rất thành công là ‘big 6’, trong đó người ít follower nhất cũng cán mốc 5,6 triệu.

Khi các lớp học online trở nên phổ biến và sinh lợi, Three Sheep Group của Little Brother Yang cũng nhanh chân tham gia vào thị trường này khi bán các khóa học về livestream thương mại điện tử. Các khóa đào tạo trực tiếp sẽ có 30 học viên, diễn ra trong 3 ngày 2 đêm, trong khi khóa nâng cao là 50 người trong 2 ngày 2 đêm. Khóa cho người mới bắt đầu có giá 3.980 nhân dân tệ (555 USD)/người), còn khóa nâng cao, với các giảng viên như Du Gang - CEO Three Sheep Group - có giá 9.980 nhân dân tệ (1.390 USD).

Tại Trung Quốc, các khóa đào tạo livestream đang nhanh chóng nổi lên như một ngành công nghiệp mới. Chỉ với vài trăm USD, học viên được quảng cáo có thể học cách trở thành ngôi sao của thị trường thương mại livestream nước này và kiếm hàng triệu USD mỗi năm.

Tuy nhiên, hiệu quả đâu chưa thấy. Mới đây nhất, tờ Worker's Daily đã công bố cuộc điều tra lớn về ngành đào tạo phát trực tiếp, phát hiện ra nhiều công ty đang chặt chém học viên bằng các lớp học đắt tiền nhưng không mang lại lợi ích thiết thực. Một số khóa đào tạo thực chất còn là trò lừa đảo.

Theo Sixth Tone, nhu cầu đào tạo livestream bùng nổ ở Trung Quốc do thị trường thương mại trực tiếp thành công vang dội, tạo ra doanh số trị giá 4.900 tỷ nhân dân tệ (690 tỷ USD) vào năm 2023. Tính đến tháng 12/2023, đã có hơn 15 triệu người làm nghề phát trực tiếp chuyên nghiệp tại Trung Quốc.

Nhiều người tham vọng trở thành idol livestream sẵn sàng đầu tư số tiền lớn vào các chương trình đào tạo. Các công ty thường tính phí hàng nghìn nhân dân tệ, quảng cáo mình có nhiều lớp học nâng cao để giúp học viên đổi đời.

Tuy nhiên thực tế, hầu hết lớp học này không như những gì đã hứa hẹn. Một người phát trực tiếp tên Xiao Ai Xin cho biết cô từng tham gia nhiều buổi đào tạo kể từ khi gia nhập ngành này vào năm 2023 và thất vọng tràn trề.

“Ít có khóa học nào thực sự mang lại kết quả”, Xiao nói.

Ren Chunli, một người trong ngành khác, cho biết nhiều khóa học không dạy bất kỳ kỹ năng livestream thực tế nào mà chỉ rao giảng lý thuyết. “Những người được gọi là bậc thầy đào tạo thực chất không có kỹ năng giảng dạy và một số thông tin tuyển sinh đào tạo có thể là lừa đảo”, Ren nói.

Theo tờ Worker's Daily, một công ty đào tạo livestream ở thành phố Thẩm Dương tính phí 399 nhân dân tệ (55 USD) cho một khóa học 7 buổi bao gồm kiến thức cơ bản về ngành. Trong suốt khóa học, công ty thúc giục học viên đăng ký một lớp nâng cao khác có giá 2.999 nhân dân tệ (414 USD). Lớp chuyên sâu với một livestreamer chuyên nghiệp thậm chí đắt hơn, có giá 6.999 nhân dân tệ (966 USD). Đa số học viên đều thừa nhận không thấy bất kỳ thay đổi nào về số lượng người theo dõi kể từ khi kết thúc khóa học.

Theo Rest of World, khi xu hướng livestream dần thoái trào tại Trung Quốc, nhiều người dẫn chương trình livestream còn bị cắt giảm thu nhập. Công ty tư vấn iiMedia Research của Trung Quốc cho biết thu nhập các streamers đã giảm khoảng 30% từ năm 2022 đến năm 2023 tại các thành phố lớn như Hàng Châu, Thượng Hải và Bắc Kinh. Người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu hơn và vì vậy, suy nghĩ rất kỹ trước khi xuống tiền.

“Bạn cần thuyết phục họ bằng giọng điệu chân thành nhất. Công việc bây giờ không chỉ mệt mỏi về thể xác mà còn mệt mỏi về tinh thần”, một streamer nói.

Suy thoái kinh tế rộng lớn đang thúc đẩy làn sóng sa thải nhân viên tại các công ty đứng sau nhiều nền tảng phát trực tuyến. Chính phủ Trung Quốc, lo lắng quá nhiều về sự bành trướng, cũng bắt đầu đặt ra nhiều quy định đối với ngành công nghiệp truyền phát tỷ USD. Điều này càng khiến ‘bong bóng’ livestream đứng trước rủi ro nổ tung bất cứ lúc nào.

Theo: Sixth Tone, Rest of World