Canh bạc cuộc đời của nhà sáng lập Twitter Jack Dorsey: Dứt bỏ "con cưng" đi theo niềm đam mê cuồng dại với Bitcoin

Khi bước lên sân khấu hội nghị Bitcoin ở Miami, Jack Dorsey vẫn là CEO của hai công ty đại chúng. Tuy nhiên, người đàn ông này chẳng có dáng vẻ gì của một doanh nhân. Ông trông giống một gã pha chế rượu ở quầy bar hơn. Dorsey mặc một chiếc áo phông nhuộm rực rỡ, đầu cạo trọc và để râu dài.

Jack Dorsey đã bay đến Nam Florida, mặc dù Twitter có chính sách nhân viên không cần đi công tác. Các nhà đầu tư cũng đã dành 18 tháng trước đó để cố gắng gạt Dorsey khỏi vị trí CEO vì sự mất tập trung của ông.  

Điều đó không thành vấn đề. Dorsey đã quyết hưởng thụ cuộc sống theo phong cách đậm dấu ấn cá nhân nhất có thể. Ông đã đến bãi biển với một người mẫu 20 tuổi Flora Carter; đi ăn tối với doanh nhân khét tiếng cũng là người đam mê chứng khoán Dave Portnoy. Dorsey gặp gỡ cả võ sĩ quyền Anh và là nhà quảng cáo tiền điện tử chuyên nghiệp Floyd Mayweather.

Trên sân khấu, Dorsey bị Laura Loomer ngắt lời. Loomer là người đã tự còng tay trước cửa văn phòng Twitter ở New York khi tài khoản trên nền tảng mạng xã hội của cô bị cấm vào năm 2018.

Dorsey đã từng gọi cuộc biểu tình của Loomer là "dũng cảm". Và bây giờ, khi Loomer chế nhạo ông là "vua kiểm duyệt", ông đã đáp lời một cách nghiêm túc. Dorsey nói rằng ông hy vọng sẽ loại bỏ "quan hệ cộng tác" khỏi Twitter, làm cho công ty trở nên cởi mở và phi tập trung hơn giống như Bitcoin.

Dorsey có rất nhiều điều để nói về Bitcoin. Trên thực tế, ông ấy nói về Bitcoin nhiều hơn về Twitter hoặc công ty thanh toán Square của mình. Ông dự đoán Bitcoin sẽ thay thế các ngân hàng, mang lại cơ ở các khu vực đang phát triển và khuyến khích đầu tư vào năng lượng tái tạo. Dorsey tuyên bố thực tế: "Bitcoin thay đổi hoàn toàn mọi thứ. Không có điều gì quan trọng hơn thế trong đời tôi".

Năm tháng sau, Dorsey từ chức khỏi Twitter và thông báo rằng ông đang đổi tên Square. Từ đó trở đi, công ty có tên là Block Inc., chuyên giúp các quán cà phê địa phương và các doanh nghiệp nhỏ xử lý các khoản thanh toán. Công ty này gợi nhắc đến công nghệ nền tảng của tiền điện tử: blockchain.

Block chính thức là nơi Dorsey dành toàn thời gian làm việc. Nhưng hầu hết những người quen biết Dorsey hiểu rằng ông có một công việc làm thêm khá nghiêm túc.

Khi ông điều hành cả Twitter và Square, nhân viên của ông thường nói đùa rằng Twitter là "con cưng" của ông. Dựa trên cuộc trò chuyện với hơn 30 nhân viên đã từng làm việc cho Dorsey, họ nói rằng Block không phải là đứa con cưng đến vậy, mà đó là Bitcoin.

Trong hai năm qua, Dorsey đã tự coi mình là nhà lãnh đạo tinh thần không chính thức và người bảo vệ công khai của tiền điện tử. Ông đã liên tục quảng bá Bitcoin qua Twitter và chỉ trích các nhà đầu tư mạo hiểm đang tài trợ cho các dự án tiền điện tử của đối thủ.

Năm 2021, tại một sự kiện tiền điện tử khác cùng tỷ phú Elon Musk, Dorsey tin rằng Bitcoin có thể mang lại "hoà bình thế giới". Trong bữa tối với doanh nhân Portnoy, Dorsey nói rằng ông muốn tập trung hoàn toàn vào tiền số.

Niềm đam mê của Dorsey có ý nghĩa với Block. Công ty đã phát triển một phần nhờ vào tính năng giúp những người bình thường mua Bitcoin từ điện thoại của họ. Công ty cũng đã chi 220 triệu USD mua Bitcoin để duy trì bảng cân đối kế toán và cho chính tương lai của đồng tiền điện tử này.

Dorsey có thể là một người quản lý thiếu quyết đoán, nhưng giống như một chong chóng chỉ hướng gió, ông ấy hiếm khi sai.

Cách hay nhất để hiểu Dorsey là theo dõi Twitter của ông. Twitter là nơi Dorsey đăng mọi thứ, bao gồm thể loại nhạc ông đang nghe và các vấn đề xã hội ông quan tâm. Mặc dù Dorsey có vẻ khó hiểu, trước khi từ chức CEO, ông đã đăng "Tôi yêu Twitter" mà không có ý nào khác.

Thật vậy, sự quan tâm của Dorsey đối với Bitcoin bùng nổ sau chuyến đi kéo dài 1 tháng đến châu Phi vào tháng 11/2019. Sau đó, ông đã tweet về Bitcoin không ngừng nghỉ.

Dorsey đã đến Ethiopia, Ghana, Nigeria và Nam Phi. Ông ấy đã gặp gỡ các doanh nhân địa phương. Nhiều người trong số họ đang xây dựng các công ty tập trung vào Bitcoin. Sự thật đó đã khiến ông "kinh ngạc" và "được truyền cảm hứng". Ông đã bị thuyết phục rằng Bitcoin có thể thay đổi hệ thống tài chính trên lục địa này.

Các nhân viên của Twitter khi ấy không nghĩ nhiều về chuyến đi vào thời điểm đó, nhưng sau khi ông lên chuyến bay về nhà, mọi thứ trở nên nghiêm túc hơn. Dorsey tweet rằng ông buồn khi phải rời đi và sẽ đến châu Phi sống từ 3-6 tháng trong năm 2020.

Dòng tweet khiến nhân viên ngạc nhiên. Dorsey đã từng quảng bá ý tưởng làm việc từ xa. Nhưng khi hứa dành nửa năm ở một nơi cách nửa vòng trái đất, ông đã vô tình trao cho đối thủ Paul Singer một món quà.

Paul Singer, người sáng lập Elliott Management, được biết đến là người chuyên nắm giữ cổ phần trong các công ty đại chúng và thúc đẩy các thay đổi quản lý sâu rộng.

Công ty đã coi Twitter như một mục tiêu chín muồi trong nhiều năm, một phần vì hoạt động kinh doanh bế tắc và một phần vì Twitter không giống Facebook và Google là trao cho người sáng lập cổ phiếu có quyền biểu quyết để kiểm soát công ty.  

Điều này tạo cơ hội cho các nhà đầu tư tham vọng có chỗ đứng vững chắc mà Dorsey không thể ngăn cản. Trong thời gian Dorsey thực hiện chuyến đi, Elliott đã đầu tư lớn vào Twitter. Đầu năm 2020, ông đã có hơn 1 tỷ USD cổ phiếu của công ty.

Ba tháng sau, tức tháng 2/2020, cổ phần của công ty đầu tư được công khai. Trong lá thư gửi hội đồng quản trị Twitter, Elliott đã nêu một loạt vấn đề với hoạt động kinh doanh và quản trị công ty. Ông cũng cảnh báo công ty về kế hoạch đề cử 4 giám đốc mới.

Khiếu nại đáng chú ý nhất từ nhà đầu tư chủ động là CEO Twitter đang chia thời gian của mình với một công ty khác. Dòng tweet của Dorsey không phải động lực chính nhưng nó là lý do để các nhà đầu tư công kích Dorsey.

Hội đồng quản trị và nhóm điều hành của Twitter cố gắng tìm các nhà đầu tư hỗ trợ Dorsey. Sau chưa đầy một tháng, Twitter đã giải quyết ổn thoả với Elliott và tránh được một trận chiến uỷ quyền. Công ty đã bổ sung 3 thành viên hội đồng quản trị mới, bao gồm cả chuyên gia quản lý Jesse Cohn của Elliott. Twitter cũng thực hiện thay đổi đối với quản trị công ty. Dorsey không bị sa thải nhưng cũng không an toàn. Ông đã đồng ý áp dụng các mục tiêu tích cực để mở rộng cơ sở người dùng và tăng doanh thu.

Đại dịch đã khiến chuyến đi châu Phi của Dorsey phải tạm gác lại. Nhưng những hành động kỳ quặc tiếp tục khiến chiếc ghế giám đốc điều hành của ông lung lay.

Chủ yếu Dorsey làm việc từ xa ở Hawaii, đôi lúc là Costa Rica và Polynesia thuộc Pháp. Người thân cận với Dorsey nói rằng việc giữ bí mật nơi ở là vì lý do an toàn, nhưng điều đó cũng không ngăn được nhân viên cố gắng đoán vị trí của ông. Đôi khi nhân viên có thể nghe thấy tiếng gà gáy hoặc chim hót khi họp trực tuyến với Dorsey.

"Nếu tôi phải đưa ra một quyết định, thì chúng tôi đã thất bại về mặt tổ chức", Jack Dorsey nói về quan niệm của ông về một nhà lãnh đạo. Ông có xu hướng dẫn dắt mọi người đưa ra quyết định hơn là ban hành chỉ đạo.

Tuy nhiên, Dorsey cũng có những mặt tích cực khác. Khi trở lại Twitter vào năm 2015, Dorsey đã hạ thấp sân khấu trong các cuộc họp chung của công ty để ông ấy không đứng trên nhân viên của mình. Dorsey cũng đã đề nghị tặng 200 triệu USD cổ phiếu của chính mình cho quỹ vốn cổ phần của nhân viên sau khi công ty sa thải nhân viên. Ông còn triển khai "những ngày nghỉ ngơi" để thưởng thêm ngày nghỉ cho nhân viên Twitter và Block trong thời gian đầu đại dịch. Song giống như dòng tweet về châu Phi, nhân viên lo lắng rằng Dorsey không mấy mặn mà với công việc kinh doanh.

Đối với một người có nhiều quyền lực, Dorsey lại đặc biệt không thích sử dụng quyền hành. Những nhân viên từng làm việc dưới quyền ông cho biết Dorsey không thích đưa ra quyết định. Ông coi việc đó là sự thất bại của người lãnh đạo nếu ông phải làm vậy. Không có gì lạ khi Dorsey ngồi dự suốt cuộc họp mà không nói gì nhiều. Ông thích để nhân viên giải quyết những câu hỏi kích thích tư duy thay vì chỉ thị cụ thể.

Quan điểm về quyền lực của ông thậm chí đã tác động đến Twitter. Dorsey gần đây viết rằng việc để các công ty kiểm soát nội dung trực tuyến và danh tính người dùng là một sai lầm.

Sự ác cảm của Dorsey đối với quyền kiểm soát của công ty cũng giải thích một phần tình yêu của ông đối với Bitcoin, đồng tiền vốn không bị kiểm soát bởi bất kỳ công ty nào.

Nhưng việc một CEO xung đột trong việc trở thành một giám đốc và không thích trực tiếp điều hành sẽ đi kèm với những đánh đổi nghiêm trọng. Những người làm việc cho Dorsey cảm thấy được trao quyền quyết định, nhưng họ đồng thời cũng cảm thấy thất vọng vì sự thiếu quyết đoán. Đôi khi điều này tạo ra trạng thái tê liệt nội bộ.

Tuy nhiên, Dorsey lại là "siêu sao" trong viêc dự đoán tương lai. Các nhân viên cho biết Dorsey có thể nhìn thấy một xu hướng hoặc sản phẩm cụ thể từ nhiều năm trước khi chúng thực sự xuất hiện. Một cựu nhân viên Twitter nhận xét rằng: "Ông ấy không phải là một giám đốc. Ông ấy là nhà phát minh sản phẩm".

Dorsey đã đưa ra ý tưởng cho cả Twitter và Square, đồng thời ông cũng tạo ra Cash App, dịch vụ thanh toán tiêu dùng của Square tương tự như Venmo hoặc PayPal. Mặc dù ban đầu thua lỗ lớn, Dorsey đã tích cực giữ cho Cash App tồn tại. Dịch vụ hiện có 44 triệu người dùng mỗi tháng và chiếm khoảng một nửa lợi nhuận của công ty vào năm 2021. Dịch vụ này cũng trở thành nơi mọi người mua và bán Bitcoin. Khách hàng đã thực hiện các giao dịch Bitcoin trị giá 10 tỷ USD thông qua Cash App năm 2021.

Làm việc từ xa cũng là định hướng ban đầu của Dorsey. Vào thời điểm đại dịch bùng phát, ông đã để nhân viên của cả Twitter và Square chuyển sang làm việc từ xa vì sợ bỏ lỡ những nhân tài. Những người ngưỡng mộ Dorsey cũng nhìn thấy nỗi "ám ảnh" của ông với Bitcoin theo cách này.

Jackie Reses, cựu nhân viên của Square hiện đang khởi nghiệp công ty riêng nói: "Tôi luôn chú ý đến bất cứ điều gì Jack dự đoán trong tương lai. Ông ấy thường đúng hơn là sai".

Trên thực tế, Dorsey đã quan tâm đến mật mã học từ thời niên thiếu. Ông đã dùng internet của trường Đại học Washington để tham gia các nhóm trò chuyện bao gồm một nhóm có tên alt.cypherpunks. Dorsey còn đọc sách trắng về Bitcoin ngay sau khi nó được phát hành năm 2008 dưới bút danh Satoshi Nakamoto.

Dorsey nhớ lại: "Toàn bộ sự việc chỉ là một bài thơ". Cộng đồng xoay quanh Bitcoin nổi lên khiến ông nhớ lại những phòng chat trên internet khi ông còn trẻ.

Dorsey không chỉ coi Bitcoin như một loại tiền tệ hay một cách để lưu trữ giá trị. Ông coi đó là việc suy nghĩ lại toàn diện về hệ thống tài chính có khả năng thay thế các ngân hàng và các tổ chức trung gian khác.

Sau cuộc tấn công ban đầu của Elliott năm 2020, Twitter đã có một năm khá tốt. Cuộc bầu cử ở Mỹ và đại dịch thúc đẩy cơn thèm khát tin tức. Điều đó có nghĩa là cơ sở người dùng tăng nhanh hơn so với mọi năm.

Giá cổ phiếu công ty đạt mức cao nhất mọi thời đại vào cuối tháng 2 năm 2021. Nhưng 2 tháng sau, Twitter báo cáo thu nhập hàng quý kém, khởi đầu cho một năm lên xuống thất thường.

Khi Dorsey từ chức vào cuối tháng 11, ông đã cố gắng giải thích sự ra đi của mình trong một lá thư cho nhân viên bằng cách lập luận rằng việc trở thành "nhà sáng lập lãnh đạo" là "hạn chế nghiêm trọng và điểm yếu thất bại duy nhất" đối với các công ty.

Dorsey nói thêm rằng một lý do chính khiến ông rời đi là ông muốn Twitter "tách khỏi người sáng lập". Lời giải thích đó được cho là không thuyết phục khi Dorsey vẫn điều hành Square toàn thời gian.

Những người thân cận với Dorsey nói rằng ông ấy chỉ đơn giản là mệt mỏi bởi áp lực liên tục từ Elliott. Nhưng nỗi ám ảnh với Bitcoin khiến ông phù hợp với Square hơn.

Tên gọi mới Block đã kết hợp Bitcoin vào hầu hết các đơn vị kinh doanh của công ty. Bộ phận TBD nội bộ của công ty đang xây dựng một công nghệ để biến đô la thành Bitcoin.

Block đang làm việc trên các chip đào Bitcoin và tạo ví phần cứng của riêng mình để mọi người có thể lưu trữ Bitcoin ngoại tuyến một cách an toàn. Và công ty đang tham gia vào một liên doanh xây dựng một mỏ Bitcoin ở Texas sử dụng điện từ các tấm pin mặt trời do công ty Tesla của Elon Musk cung cấp.

Dorsey tin rằng tiền điện tử cuối cùng sẽ được sử dụng trực tuyến rộng rãi. Điều quan trọng, Dorsey không đầu tư nhiều vào các đồng tiền điện tử cạnh tranh hoặc công nghệ web3 sử dụng blockchain để chạy các dịch vụ web phi tập trung.

Dorsey là một người không ủng hộ web3. Nói cách khác. Dorsey là một "Bitcoin maxi", những người coi Bitcoin là số một, là đồng tiền duy nhất quan trọng trong tương lai. Ông khẳng định rằng Bitcoin là một loại tiền điện tử thực sự cần thiết và web3 là nỗ lực của các nhà đầu tư doanh nghiệp và nhà đầu tư mạo hiểm nhằm kiểm soát và phá hỏng mọi thứ.

Alex Gladstein, giám đốc chiến lược tại Tổ chức Nhân quyền (HRF) và là người đã phỏng vấn Dorsey trên sân khấu ở Miami cho biết: "Tôi rất biết ơn vì ông ấy đang làm công việc của mình ngoài kia. Tôi nghĩ cuối cùng thì ông ấy có lẽ sẽ được nhớ đến vì Bitcoin nhiều hơn là Twitter".

Nguồn: Bloomberg