Cây dại mọc bờ mọc bụi xưa không ai hái nay thành đặc sản dân phố "thích mê", 70.000 đồng/kg

Ở miền Tây có một loại lá từng mọc dại, được sử dụng để kết hợp với các loại rau khác trong món bánh tráng phơi sương Trảng Bàng ở miền Tây, đó là lá cách.

Cây cách còn có tên gọi khác là vọng cách, tên khoa học là Premna corymbosa. Đây là cây thân gỗ nhỏ cao khoảng 2-3m.

Loại cây này mọc dại ở những nơi rậm rạp, nơi vách núi, bìa rừng, bờ sông, bờ mương... Cây cách chịu được nắng gắt, khô hạn, có thể phát triển xanh tốt quanh năm.

Ở Việt Nam, cây cách được tìm thấy ở các tỉnh miền Đông Nam Bộ hay miền Tây như Tây Ninh, Bình Phước, Bình Dương, An Giang, Đồng Tháp… Nhiều hộ dân còn mang cây cách về trồng trong vườn nhà để dễ hái lá.

Lá cách gắn liền với cuộc sống của người dân Nam Bộ bằng các món ăn được sáng tạo từ thời khai hoang, mở đất. Tất cả đều là những nguyên liệu bình dị mà thiên nhiên ban tặng cho vùng đất phương Nam.

Dù là rau dại nhưng lá cách là "điểm nhớ" để khơi lại thời của những món ăn dân dã, bình dị mà đậm tình quê hương, đặc biệt là với những ai xa quê mỗi lần có dịp lại nhớ đến "da diết".

Nhất là vào dịp Tết Đoan Ngọ mùng 5 tháng 5, người dân quê thường hay đổ bánh xèo để cúng gia tiên và thiết đãi con cháu tụ họp sum vầy. Chộn rộn nhất vẫn là tìm sao cho được rổ rau vườn nhiều loại nào là đọt xoài, cải xanh, rau thơm…gì thì gì nhưng nếu thiếu lá cách coi như món bánh xèo giảm đi mấy phần hấp dẫn.

Ngoài bánh xèo, khoai lang mắm sống cuốn lá cách là món ăn đặc sản nổi tiếng của vùng sông nước Cửu Long. Khoai lang luộc xong bóc bỏ vỏ, cặp với một con mắm sống (thường là cá trèn, cá linh, cá sặc,…), cùng một nhúm rau cải các thứ và lá cách là có ngay món ăn đồng quê hấp dẫn.

Còn một món nổi danh miền Tây khiến nhiều người vừa bất ngờ vừa thấy thú vị, đó là món thịt chuột xào lá cách "độc nhất vô nhị". Nếu có dịp ghé qua miền Tây được chủ nhà đãi món thịt chuột xào lá cách, đảm bảo bạn nhớ hoài không quên.

Chị Chính (ở Tây Ninh) chia sẻ: "Lá cách đơn giản và dễ tính như cách nó tồn tại, có thể kết hợp với nhiều nguyên liệu cho ra những món vô cùng độc đáo. Đó có thể là những món đơn giản như cá tôm bắt từ sông về mang rửa sạch đem lên bếp kho với lửa liu riu rồi ăn kèm lá cách non có màu xanh nhạt bùi bùi, đậm vị. Cầu kỳ hơn là cuốn với mắm, rắc ít dừa nạo để tạo vị lạ nhưng đậm đà khó tả.

Ở quê tôi, thịt chuột đồng xào lá cách là món ăn "độc nhất vô nhị", không phải ai cũng có cơ hội được thưởng thức. Hiện nay các món ăn từ lá cách có mặt trong nhiều nhà hàng, quán ăn. Lá này bùi bùi, chua thanh, và hơi nhẩn đắng, khi kết hợp với các nguyên liệu lại có hương vị rất riêng".

Theo chị Chính, cây lá cách dễ trồng, chỉ cần giâm cành là cây phát triển xanh tốt mà không cần phải mất công chăm sóc. Nhiều hộ dân ở miền Tây còn mở rộng mô hình trồng để bán ra thị trường. Lá cách cho thu hoạch quanh năm, mang về thu nhập cho nhiều người.

Từ loại lá mọc hoang dại, giờ đây lá cách trở thành đặc sản nổi tiếng, được du khách gần xa biết đến. Tại các nhà hàng, quán ăn ở miền Tây, ngoài bánh tráng Trảng Bàng, các món nhậu lai rai từ lá cách như thịt ếch, thịt bò, thịt rắn, thịt chuột đồng, hoặc để um lươn đều rất được ưa chuộng.

Chị Thương (ở An Giang) chia sẻ: "Người dân ở Tây Nam Bộ không ai không biết tới lá cách. Loại lá miệt vườn này còn được biết đến như bài thuốc tốt cho gan, giúp giải nhiệt cơ thể. Nhưng phải ăn sống mới tận hưởng hết hương vị đặc trưng của loại lá này. Người ta lựa những lá còn non, màu xanh nhạt và mùi ít nồng hơn lá già, đem chấm mắm kho hay cá linh kho lạt hoặc ăn kèm với cá chiên".

Trên thị trường, lá cách được bán ở chợ mạng và cả các sàn thương mại điện tử với giá khoảng 70.000 đồng/kg.