Cha mẹ đừng lấy tố chất của con để khen ngợi, hãy dùng tư duy mở rộng để dạy tốt hơn

Khi có con, một số người có xu hướng muốn tìm hiểu càng nhiều thông tin càng tốt từ nhiều nguồn khác nhau như sách vở, lời khuyên từ bạn bè , hay vô vàn kiến thức trên Internet.

Tuy nhiên, số khác lại chăm sóc và nuôi dưỡng những đứa con của mình theo bản năng và những gì họ cho là đúng. Tựu chung lại thì ai ai cũng muốn những đứa con của mình sẽ thành công trong tương lai.

Có rất nhiều cách chúng ta có thể khuyến khích, hỗ trợ và dạy những đứa trẻ của mình nhưng chúng ta đang nuôi dưỡng chúng theo tư duy rộng mở hay tư duy cố định ?

Sự khác biệt giữa Tư duy rộng mở (Growth Mindset) và Tư duy cố định (Fixed Mindset)

Sự khác biệt giữa 1 đứa trẻ thấm nhuần tư duy mở rộng hay tư duy cố định được nhìn nhận rất tinh tế. Ví dụ cùng là những lời khen ngợi nhưng có những lời khen tập trung vào quá trình học tập trong khi những lời khen khác lại chỉ tập trung vào kết quả học tập.

Lối tư duy mở rộng luôn tạo ra động lực và đam mê học hỏi những cái mới và chấp nhận thử thách trong khi đó những người mang lối tư duy cố định có xu hướng tập trung nỗ lực vào công việc mà họ có khả năng thành công cao và tránh được các nhiệm vụ khó khăn, đồng thời nó hạn chế việc học tập của họ.

Tư duy mở rộng tạo ra cơ hội cho bản thân và luôn nhìn thấy thách thức trong khi đó tư duy cố định chọn các phương án an toàn và nhiều khi đổ lỗi cho số phận.

Điều này rất quan trọng đối với trẻ em, nếu chúng được nuôi dưỡng với tư duy mở rộng sẽ hình thành một lối suy nghĩ mình không thể thất bại. Nói cách khác, tư duy cố định sẽ khiến những đứa trẻ cảm thấy mình thất bại nếu kết quả công việc không đạt như mong đợi trong khi những đứa trẻ sở hữu lối tư duy mở rộng sẽ không xem đó là thất bại mà coi đó là động lực, là bài học kinh nghệm.

Những ví dụ phổ biến về sự khác nhau giữa cách khích lệ trẻ theo lối tư duy mở rộng và tư duy cố định.

Tư duy mở rộng thiên về nhấn mạnh khả năng hay sự phát triển của một đứa trẻ thay vì khen ngợi tài năng bẩm sinh. Một số ví dụ dưới đây sẽ cho bạn thấy sự khác biệt:

Tư duy cố định: "Câu trả lời chính xác, làm tốt lắm. Em thật thông minh!"

Tư duy mở rộng: "Câu trả lời chính xác, làm tốt lắm. Tôi đánh giá cao những nỗ lực và sự chăm chỉ của em, em đã làm được rồi đó”.

Tư duy cố định: " Em đã giải được câu đố rất nhanh chóng! Làm tốt lắm "

Tư duy mở rộng: "Làm tốt lắm! Em nghĩ sao nếu chúng ta thử giải đáp câu đố khó hơn? Tôi nghĩ rằng em có thể làm được! "

Tại sao tư duy mở rộng lại rất quan trọng?

Tiến sĩ Carol Dweck của Đại học Stanford đã nghiên cứu cách tư duy của con người đối với việc học trong nhiều thập kỷ và tin rằng tư duy mở rộng là yếu tố cần thiết trong sự khuyến khích, sự tự tin, và cuối cùng là đạt được thành công.

Khi một đứa trẻ cố gắng làm điều gì đó lần đầu tiên, những suy nghĩ của chúng không gắn với các định nghĩa như thế nào là hoàn thành nhiệm vụ, thế nào là thông minh, điều quan trọng hơn chúng chỉ cần hiểu rằng cơ hội không giới hạn, nếu làm không tốt hãy cố gắng và thử lại.

Xây dựng tư duy cố hữu trong mỗi đứa trẻ và giúp chúng bất chấp, không sợ những thất bại, tự tin hơn khi thực hiện nhệm vụ.

Dweck và cộng sự của bà đã tiến hành một nghiên cứu trên các em học sinh lớp 7 khi chúng bắt đầu năm học mới với số điểm thi gần như giống nhau. Tất cả em học sinh tham gia nghiên cứu sẽ được đánh giá dựa trên dấu hiệu của tư duy mở rộng và tư duy cố định. Trong hai năm, đã hình thành nên sự khác biệt giữa hai nhóm.

Hóa ra những đứa trẻ có lối tư duy cố định có mục tiêu khác nhau rõ ràng: chúng có xu hướng tránh những nhiệm vụ mà chúng nghĩ chúng không đủ khả năng để làm. Trong khi những đứa trẻ với lối tư duy mở rộng luôn có niềm tin rằng trí thông minh có thể được phát triển và do đó có thể học hỏi được những điều mới mẻ.

Khi nào chúng ta nên truyền lối tư duy mở rộng cho trẻ?

Nghiên cứu cho thấy rằng không bao giờ là quá sớm hay quá muộn để khuyến khích tư duy mở rộng ở trẻ. Hầu hết trẻ em tự bản thân chúng đã luôn tồn tại lối tư duy mở rộng nhưng chính chúng ta với những phản hồi của mình đã tác động lớn tới trẻ và biến chúng thành tư duy cố định. Là những người bố, người mẹ chúng ta luôn sẵn sàng dành lời khen ngợi cho những đứa con của mình nhưng đôi khi chúng ta không biết những đứa trẻ của mình hiểu những phản hồi đó ra sao.

Rõ ràng, thời điểm tốt nhất để khuyến khích tư duy mở rộng là thời điểm một đứa trẻ đang phát triển khả năng ngôn ngữ, nhưng điều này không có nghĩa là không có hy vọng cho những đứa trẻ lớn hơn – chúng ta cũng có thể áp dụng và thực hành phương pháp khích lệ này với những đứa trẻ đã qua giai đoạn phát triển ngôn ngữ.

Hầu hết những trẻ lớn có sự kết hợp giữa tư duy mở rộng và và tư duy cố định đố với sự việc nào đó tùy thuộc vào kinh nghiệm, nhưng là một người mẹ, bạn nên khuyến khích con mình theo lối tư duy mở rộng để những đứa trẻ của chúng ta sẽ phát triển toàn diện cả về mặt ngôn ngữ, khả năng của bản thân và sự lạc quan.