Cháy rừng ở California lớn đến mức nào và vì sao lan nhanh?

Ít nhất 5 người đã thiệt mạng và hàng nghìn ngôi nhà bị thiêu rụi trong các vụ cháy rừng đã tàn phá nhiều khu vực của Los Angeles ở California - tiểu bang đông dân nhất của Mỹ.

Hơn 130.000 người ở các khu phố khác nhau của thành phố Los Angeles đã được lệnh sơ tán vì các đám cháy bùng phát hôm 7/1, tiếp tục lan rộng nhanh chóng do gió lớn. Vậy các đám cháy hiện tại lớn đến mức nào và chúng bắt đầu như thế nào?

Nguyên nhân cháy rừng ở California

Theo Sở Lâm nghiệp và Phóng cháy chữa cháy California, đám cháy đầu tiên bùng phát tại khu phố Pacific Palisades của Los Angeles lúc 10h30 sáng 7/1 (giờ địa phương). Các nhà điều tra vẫn đang cố gắng tìm ra nguyên nhân chính xác gây ra trận cháy rừng tồi tệ này nhưng sự kết hợp của nhiều yếu tố đã tạo điều kiện lý tưởng cho một vụ cháy bùng phát nhanh và mạnh.

California thường xảy ra cháy rừng vào tháng 6, tháng 7 và chúng có thể kéo dài đến tháng 10 tuy nhiên năm nay, cháy rừng đã bùng phát vào tháng 1 - tháng lạnh nhất trong mùa đông.

Nam California, nơi xảy ra cháy rừng, đã trải qua tình trạng hạn hán và không có lượng mưa đáng kể trong nhiều tháng. Theo giám sát hạn hán của Mỹ, năm ngoái, chưa đến 4% California bị ảnh hưởng bởi hạn hạn trong khi tỷ lệ năm nay là gần 60%. Báo cáo của Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ (EPA) cho thấy, biến đổi khí hậu đã góp phần làm tăng tần suất, kéo dài thời gian và diện tích cháy rừng. Điều kiện khô hạn do gió Santa Ana - loại gió khô và nóng phổ biến trong khu vực - rất có thể đã gây ra cháy rừng.

Không khí sa mạc khô di chuyển từ bên trong khu vực ra bờ biển và ngoài khơi. Nó góp phần gây ra cháy rừng vì làm giảm đáng kể độ ẩm trong môi trường do bản chất khô của nó. Điều này khiến thảm thực vật trở nên mất nước và dễ bắt lửa. Trong những trường hợp này, bất kỳ tia lửa nào cũng có thể gây ra hỏa hoạn, cho dù là đầu lọc thuốc lá, xe cộ hay đường dây điện.

Theo nhà khí tượng học Danielle Ehresman của AccuWeather, những cơn gió giật lên tới 160km/h đã được ghi nhận ở độ cao lớn đêm 7/1.

Bên cạnh thảm thực vật khô, Los Angeles còn có các vật liệu dễ cháy khác như dây cáp điện treo thấp và cột điện thoại bằng gỗ. Gió Santa Ana từng gây ra các vụ cháy rừng nghiêm trọng ở California trong quá khứ, trong đó có vụ cháy Woolsey vào tháng 11/2018, khiến 3 người thiệt mạng và thiêu rụi 1.600 công trình.

Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo tình hình thời tiết năm nay rất tồi tệ.

"Chúng tôi thực sự chưa từng chứng kiến một mùa nào khô hạn như mùa này sau một mùa mưa như mùa trước với tất cả sự phát triển quá mức của cỏ và thảm thực vật, ngay sau đó là một trận gió có cường độ như thế này trong khi thời tiết vẫn cực kỳ khô hạn", Daniel Swain, một nhà khoa học về khí hậu tại Đại học California, Los Angeles nhận định.

Cháy rừng ở California lớn đến mức nào?

Lan rộng nhanh chóng

Ngọn lửa bắt đầu ở Palisades nằm trên Thái Bình Dương và từ đó lan nhanh sang các khu phố khác. Đám cháy thứ hai bùng phát ở Eaton vào 18h ngày 7/1. Một đám cháy thứ ba cũng bùng phát cùng ngày tại Sylmar ở Thung lũng San Fernando ở phía Tây Bắc Los Angeles, được gọi là đám cháy Hurst.

5 đám cháy khác bùng phát ở California hôm 8/1 gồm đám cháy Lidia, Sunset và Woodley ở Los Angeles, đám cháy Olivas ở Ventura và đám cháy Tyler ở Riverside.

Diện tích đất bị cháy

Theo Sở Cứu hỏa California, đây là tình hình hiện tại của các vụ cháy lớn tính đến đêm 8/1 (giờ Mỹ):

Palisades: Ít nhất 6.970 ha

Eaton: Ít nhất 4.290 ha

Hurst: Ít nhất 346 ha

Lidia: Ít nhất 140 ha

Sunset: Ít nhất 17 ha

Vụ cháy Woodley đã thiêu rụi 12 ha đất trong khi vụ cháy Olivas và Tyler đều thiêu rụi 4,5 ha đất.

Ngăn chặn

Tỷ lệ ngăn chặn của đám cháy là chu vi hoặc đường kiểm soát được lính cứu hỏa thiết lập xung quanh đám cháy nhằm ngăn nó lan rộng hơn. Đường kiểm soát có thể là bất kỳ rào cản vật lý nào xung quanh đám cháy, chẳng hạn như các rãnh nông đào xuống đất.

Các đám cháy ở California hầu như không được kiểm soát, điều đó tức là không có cách nào ngăn chặn chúng lan rộng hơn.

Các đám cháy Palisades, Eaton và Sunset có tỷ lệ kiểm soát là 0%, trong khi đám cháy Hurst được kiểm soát 10% và đám cháy Lidia được kiểm soát 40%. Trong khi đó, các đám cháy Woodley, Olivas và Tyler đã được kiểm soát 100%.

Chính phủ phản ứng như thế nào?

Theo sở cứu hỏa địa phương, quy mô của các đám cháy đã vượt khỏi tầm kiểm soát. Thống đốc bang California Gavin Newsom cho biết, tính tới tối 8/1, đã có 7.500 nhân viên cứu hỏa có mặt tại hiện trường.

Tổng thống Mỹ Joe Biden đã phải hủy chuyến công du sắp tới đến Italy để tập trung vào phản ứng của liên bang, Nhà Trắng cho hay. Ông Biden đã đăng tải trên tài khoản X của mình rằng chính phủ đã cung cấp 5 máy bay cứu hỏa và 10 trực thăng chữa cháy. Tuy nhiên, gió mạnh cản trở các nỗ lực cứu hộ trên không.

Trưởng phòng cứu hỏa Los Angeles Anthony Marrone phát biểu tại một cuộc họp báo rằng lính cứu hỏa từ 6 tiểu bang khác bao gồm Nevada đang được đưa đến California. Ngoài ra, 250 đội cứu hỏa với 1.000 nhân sự đang được điều động từ Bắc California đến Nam California. Tuy nhiên, nguồn lực đang cạn kiệt.

Tình trạng thiếu nước ở Palisades làm một số vòi cứu hỏa không có nước. Cơ quan Cứu hỏa Los Angeles đã ban hành lệnh sơ tán cho Hollywood, Hurst và Palisades.

Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?

Gió đã yếu đi còn khoảng 50 - 80km/h nhưng các đám cháy vẫn đang hoạt động. Tuy nhiên, dự kiến gió sẽ mạnh hơn vào đêm 9/1 và sáng 10/1 (giờ Mỹ). Dù vậy, chúng sẽ không dữ dội bằng những cơn gió khiến các đám cháy mạnh hơn vào ngày 7 và 8/1.

Dự kiến gió sẽ yếu dần vào 10/1 và cảnh báo cháy rừng sẽ được gỡ bỏ vào cuối buổi tối hôm đó.