Chung cư mini ôm nhiều hiểm họa: Kiến nghị không 'luật hóa', phải kiểm soát chặt

Chia sẻ quan điểm với VTC News , luật sư Nguyễn Văn Đỉnh, chuyên gia pháp lý trong lĩnh vực đầu tư, kinh doanh bất động sản cho biết, loại hình chung cư mini đang rất hot tại các đô thị lớn vì diện tích vừa phải, giá bán phù hợp túi tiền của các hộ gia đình trẻ, người lao động và có vị trí tiện lợi cho sinh hoạt, làm việc, học hành...Nhưng đó cũng lại là một “vấn nạn” lớn.

Vụ cháy chung cư mini ở Khương Hạ (quận Thanh Xuân, Hà Nội) xảy ra đêm 12/9 là khủng khiếp vì trong một con ngõ nhỏ xe ô tô không vào được nhưng lại xây một tòa nhà chung cư mini cao đến 10 tầng, mặt sàn chỉ 200 m2, tổng diện tích sàn 2.000 m2, có tới 45 hộ dân với khoảng 150 người sinh sống.

" Tính mạng của người dân là rất mong manh khi mà do không phải dự án đầu tư nên chung cư mini không được thẩm duyệt, nghiệm thu, kiểm tra thường xuyên về an toàn, phòng cháy chữa cháy ", ông Đỉnh nhấn mạnh.

Vậy nhưng tại dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) lại đề xuất “luật hóa” loại hình này dưới cái tên là “nhà ở nhiều tầng nhiều hộ ở của hộ gia đình, cá nhân”, tức là nếu một hộ gia đình, cá nhân có thửa đất ở vài trăm m2 thì có thể xây dựng chung cư mini để bán mà không cần phải thành lập doanh nghiệp, không cần lập dự án đầu tư để thực hiện thủ tục đầu tư theo Luật Đầu tư, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản.

Điều này đồng nghĩa không cần các thủ tục: chấp thuận chủ trương đầu tư, giao đất/cho thuê đất, định giá đất và thực hiện nghĩa vụ tài chính về đất, thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi/thiết kế cơ sở, thẩm duyệt PCCC, cấp GPXD, nghiệm thu PCCC, nghiệm thu công trình đủ điều kiện khai thác, vận hành...

Ông Đỉnh nhấn mạnh, nguy hiểm ở chỗ Điều 57 dự thảo Luật Nhà ở sửa đổi bản mới nhất (trình Hội nghị Đại biểu chuyên trách cuối tháng 8/2023) lại cho phép chủ nhà được lựa chọn cấp “sổ hồng” riêng đối với từng căn hộ. Nếu được thông qua, loại hình chung cư mini được “luật hóa” và không khác gì căn hộ chung cư thông thường. Điều này cũng thể hiện trong Luật Nhà ở hiện hành (Điều 46) và trước đó là Nghị định 71/2010.

Theo đó, một gia đình trẻ với 700-800 triệu đồng cũng có thể mua một căn hộ chung cư mini diện tích 30m2 và được cấp “sổ hồng” giống hệt như mua căn hộ trong dự án.

" Nếu chính sách này được thông qua, chắc chắn sẽ khiến chung cư mini “đã hot ngày càng hot hơn”, người dân sẽ càng đổ xô mua chung cư mini, làm hình thành làn sóng đi lùng mua các lô đất ở kề cận để hợp thửa, xây chung cư mini bán tràn lan thay vì khuyến khích phát triển nhà ở theo dự án, đảm bảo kết nối hạ tầng đồng bộ.

Không chỉ vấn đề an toàn, PCCC thì việc giải quyết hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội (trường học, y tế, hành chính, dịch vụ...) cho các hộ gia đình mua chung cư mini sẽ chồng chất thêm cho chính quyền các đô thị Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng...nếu “luật hóa” chung cư mini ", ông Đỉnh cảnh báo.

Chính vì vậy, ông Đỉnh kiến nghị: Không “luật hóa” chung cư mini, trái lại cần có biện pháp kiểm soát chặt chẽ loại hình này. Đặc biệt là không công nhận giao dịch mua bán căn hộ chung cư mini, kiên quyết không cấp “sổ hồng” riêng đối với từng căn hộ chung cư mini để không làm bùng phát loại hình này, tránh nguy cơ mất an toàn và quá tải hệ thống hạ tầng đô thị.

" Nếu hộ gia đình, cá nhân nào có quyền sử dụng đất ở, muốn xây chung cư thì phải thành lập doanh nghiệp/hợp tác xã và lập dự án đầu tư để thực hiện thủ tục đầu tư theo Luật Đầu tư, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản ", ông Đỉnh nêu ý kiến.

Đồng quan điểm, ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) cũng cho rằng, cần  sửa đổi Luật Nhà ở 2014 theo hướng nhằm xóa bỏ việc lách luật để hợp thức hóa chung cư mini.

Cụ thể, theo ông Châu, quy định tại khoản 2 Điều 46 Luật Nhà ở 2014 nêu rõ: Hộ gia đình, cá nhân tại khu vực đô thị phải thực hiện xây dựng, cải tạo nhà ở theo quy định của pháp luật về xây dựng và tự chịu trách nhiệm về chất lượng nhà ở.

Trường hợp được phép xây dựng nhà ở có từ 2 tầng trở lên mà tại mỗi tầng được thiết kế, xây dựng từ hai căn hộ trở lên theo kiểu khép kín, có đủ tiêu chuẩn diện tích sàn xây dựng tối thiểu mỗi căn hộ theo quy chuẩn, tiêu chuẩn xây dựng và có phần diện tích thuộc sở hữu riêng, phần diện tích thuộc sở chung của nhà chung cư theo quy định của luật này thì được Nhà nước công nhận quyền sở hữu đối với từng căn hộ trong nhà ở đó.

Theo ông Châu, quy định này đã dẫn đến tình trạng “khoét lõm”, xây dựng tràn lan chung cư mini tại các đô thị lớn. Từ đó, làm phá vỡ quy hoạch phát triển đô thị. Đồng thời gây mất mỹ quan và không đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy cũng như thiếu các tiện ích, dịch vụ phục vụ cư dân. Do vậy, Hiệp hội đề nghị sửa đổi khoản 2 điều 46 Luật Nhà ở 2014 theo hướng bỏ hẳn việc cấp sổ đỏ cho chung cư mini, chỉ cho phép kinh doanh cho thuê nhà mà thôi.

Thực tế thời gian qua đã xảy ra thực trạng nhiều chủ đầu tư xin cấp giấy phép xây dựng nhà ở thông thường rồi lách luật, thay đổi thiết kế ban đầu để xây thành chung cư mini phục vụ mục đích kinh doanh. Việc xây dựng tràn lan các chung cư mini tại những đô thị lớn, làm phá vỡ quy hoạch phát triển đô thị, gây mất mỹ quan, thậm chí rủi ro cho những người mua.

Điều này cũng đã từng được Bộ Xây dựng chỉ ra: Tại một số địa phương xuất hiện tình trạng lợi dụng sự buông lỏng quản lý của các cơ quan chức năng, các hộ gia đình, cá nhân đã tự ý xây dựng công trình nhà riêng lẻ theo kiểu nhiều tầng, nhiều căn hộ mà không tuân thủ các quy định của pháp luật như: Xây dựng không phép, xây dựng sai phép, xây dựng sai quy hoạch, lấn chiếm không gian, chia nhỏ căn hộ, tự ý nâng tầng... rồi tự do mua bán, chuyển nhượng.

Bộ Xây dựng cũng đưa ra cảnh báo: Nếu không siết chặt quản lý sẽ dẫn đến nhiều hệ lụy như vi phạm quy định về phòng cháy chữa cháy, tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ cao trong cộng đồng dân cư; quá tải về hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội; không cấp được Giấy chứng nhận sở hữu cho người mua căn hộ do vi phạm về thiết kế, mật độ xây dựng, dẫn đến tình trạng tranh chấp, khiếu kiện giữa người mua và người bán.