Chuyên gia ADB chỉ ra một tin tốt lành cho DNNN

Chuyên gia của ADB cho rằng có một số vấn đề thường gặp với những DNNN trong lĩnh vực hạ tầng khi cần phải vay vốn từ một bên vay quốc tế.

Thứ nhất là về quản trị doanh nghiệp. Theo ông Donald Lambert, trong bất kỳ tập đoàn nào luôn có sự xung đột lợi ích giữa các cổ đông và các chủ nợ. Các cổ đông muốn tối đa hóa lợi nhuận, còn các chủ nợ muốn được hoàn trả đúng hạn.

Đối với các DNNN, sự đánh đổi này thậm chí còn trở nên phức tạp hơn. Các cổ đông có thể quan tâm tới những kết quả kinh tế - xã hội nhiều hơn cả lợi nhuận hay việc trả nợ, và các hệ thống cũng như cơ chế kiểm soát để bảo vệ lợi ích của các chủ nợ, chưa kể những cổ đông thiểu số mà lợi ích của họ cũng sẽ khác.

Thứ hai là sự minh bạch. Ông Donald Lambert cho biết các chủ nợ của các DNNN rất mong muốn được sử dụng các tiêu chuẩn Báo cáo tài chính quốc tế (IFRS) cho nhóm các doanh nghiệp này.

IFRS cung cấp những số liệu mà có thể dễ dàng so sánh giữa các quốc gia, cùng các báo cáo công khai tài chính chi tiết. Ông nhấn mạnh điều này là đặc biệt quan trọng đối với các DNNN, bởi vì cổ phiếu của họ thường không được niêm yết, do vậy báo cáo tài chính của họ không được hỗ trợ thông qua các yêu cầu báo cáo của thị trường chứng khoán. Hơn nữa, DNNN tại một số quốc gia được hưởng lợi từ những cơ chế báo cáo đặc biệt, ít nghiêm ngặt hơn so với các yêu cầu đối với doanh nghiệp tư nhân.

Thứ ba là năng lực. Theo chuyên gia của ABD, năng lực của DNNN có thể là một trở ngại trong việc tiếp cận các khoản vay quốc tế.

"Lúc đầu, sự thiếu kinh nghiệm là một hạn chế. Nếu một DNNN chưa từng vay vốn theo các điều khoản thương mại, rõ ràng họ sẽ không biết cần phải làm gì. Thêm vào đó, các giới hạn trần về mức lương có thể ngăn cản họ thuê chuyên gia bên ngoài, điều mà bên vay thương mại lần đầu nên thực hiện. Tuy nhiên, ngay cả khi đã có kinh nghiệm, các nhà đầu tư quốc tế vẫn có thể nhận thấy quá trình ra quyết định của các DNNN là quá chậm, tới mức gây chán nản", ông nhận định.

Thứ tư là giá cả. Theo ông, các DNNN thường cho rằng rủi ro tín dụng của họ thuộc nhóm an toàn nhất ở trong nước và khoe về lịch sử trả nợ hoàn hảo. Tuy nhiên, các nhà đầu tư quốc tế vẫn sẽ xem họ là nằm ngoài điểm đầu tư. Và chỉ trong những trường hợp ngoại lệ đặc biệt, năng lực trả nợ của một DNNN mới được đánh giá cao hơn so với chủ sở hữu của nó - là chính phủ. Sự khác biệt trong nhận thức này ảnh hưởng tới những kỳ vọng về mức giá.

Các DNNN đã quen với việc được chào giá tốt nhất ở trong nước, và có thể nhận thấy báo giá từ các nhà đầu tư quốc tế là quá cao. Sự thiếu liên kết này càng được khuếch đại khi DNNN trước đó chỉ quen với các khoản bảo lãnh của chính phủ và đang vay vốn lần đầu tiên dựa trên sức mạnh từ bảng cân đối kế toán của riêng mình.

Thứ năm là bất cập về đồng tiền. Các khoản vay quốc tế lớn cho các DNNN thường sẽ được định danh bằng đồng USD hoặc một đồng tiền mạnh khác. Doanh thu của các DNNN lại thường được tính bằng đồng nội tệ. Các hợp đồng tiền tệ tương lai có thể không tồn tại, hoặc tồn tại với những mức giá không thể chi trả hoặc với kỳ hạn ngắn hơn thời hạn khoản vay.

Ngoài ra, ông cũng chỉ thêm một số rủi ro như vấn đề pháp lý hay vấn đề về công cụ tài chính. Tất cả những hạn chế này, theo ông dường như làm nản chí các doanh nghiệp, tổ chức tài chính quốc tế.

Tuy nhiên, tin tốt là mọi việc sẽ dần trở nên dễ dàng hơn. Cụ thể, với mỗi khoản vay, các DNNN trở nên quen thuộc hơn với kỳ vọng của các nhà đầu tư, và một số kỳ vọng này thậm chí có thể thúc đẩy cải cách tài chính hay hoạt động. Với mỗi khoản vay, các DNNN sẽ xây dựng uy tín (hy vọng là) cao hơn về khả năng trả nợ, và với mỗi khoản vay, các bên cho vay quốc tế sẽ quen thuộc hơn với khách hàng và sẵn lòng đưa ra các điều khoản tốt hơn.

Do vậy, chuyên gia ADB cho rằng các DNNN (và chủ sở hữu của họ) cần tham gia thị trường vốn quốc tế với những kỳ vọng cân bằng.