Chuyên gia khuyến nghị phối hợp chính sách phục hồi kinh tế

PGS.TS Tô Trung Thành

Trưởng phòng Quản lý Khoa học - Trường Đại học Kinh tế Quốc dân

11 bài viết

• Thực tế không gian tiền tệ sẽ chịu tác động mạnh hơn bởi lãi suất đô la Mỹ có xu hướng tăng khiến Ngân hàng trung ương các nước, bao gồm Việt Nam có xu hướng tăng lãi suất, hoặc chí ít cũng khó có thể giảm sâu lãi suất.
  Tại: Thận trọng chính sách tiền tệ, đề phòng lạm phát
• Tác động của việc giảm lãi suất điều hành đến mặt bằng lãi suất cho vay ở Việt Nam là khá hạn chế. Nguyên nhân chủ yếu là do những điểm nghẽn của hệ thống tài chính tiền tệ, trong đó có những ràng buộc của các chính sách đảm bảo an ninh tiền tệ và lành mạnh hệ thống như lộ trình kiểm soát rủi ro và nâng cao năng lực tài chính cho hệ thống ngân hàng.
  Tại: Lãi suất và áp lực giảm lạm phát, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế

Phối hợp hiệu quả chính sách tài khóa tiền tệ

Nhóm nhà khoa học Đại học Kinh tế Quốc dân, trong đó có Hiệu trưởng GS.TS Phạm Hồng Chương, PGS.TS Tô Trung Thành và các chuyên gia, vừa đưa ra một số đánh giá và nêu các kiến nghị chính sách phục hồi kinh tế sau đại dịch.

Các chuyên gia nhận định, dư địa chính sách dần thu hẹp, các chính sách cần hướng các giải pháp cũng như nguồn lực ưu tiên đến khu vực doanh nghiệp, tạo điều kiện cho khu vực doanh nghiệp phục hồi và phát triển trong đại dịch.

Đặc biệt, cần ưu tiên những doanh nghiệp có ảnh hưởng lan tỏa lớn đến các doanh nghiệp, các khu vực khác của nền kinh tế; các doanh nghiệp hạt nhân của các chuỗi cung ứng. Điều này cũng tạo điều kiện để tạo cầu lao động, hỗ trợ an sinh xã hội (thông qua doanh nghiệp), bảo đảm ổn định cuộc sống cho người lao động.

Thứ nhất, trên cơ sở mục tiêu của Quốc hội, Chính phủ về kế hoạch phát triển kinh tế xã hội năm 2021, tới đây sẽ là mục tiêu và kế hoạch của năm 2022, NHNN cần tiếp tục điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, phối hợp chặt chẽ với chính sách kinh tế vĩ mô khác nhằm kiểm soát lạm phát, duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, thị trường, bảo đảm mục tiêu tăng trưởng tín dụng đề ra từ đầu năm (12%), nếu không ít nhất cũng phải đạt trên 10%.

Thứ hai, NHNN cần nghiên cứu để giảm 0,5% tỉ lệ dự trữ bắt buộc trong 2 tháng cuối năm 2021 và giảm tiếp 0,5% trong quý I/2022. Theo đó, sẽ tác động giảm đáng kể lãi suất cho vay đối với nền kinh tế. Bởi vì chỉ cần giảm 0,5% tỉ lệ này, sẽ giải phóng được số vốn lên tới 50.000 tỷ đồng.

Thứ ba, NHNN nghiên cứu để bỏ hạn mức tín dụng đối với các NHTM đáp ứng được các tiêu chí của Basel II và có tỉ lệ nợ xấu dưới 3% nhằm giải phóng năng lực và tăng tính chủ động trong việc cấp tín dụng lành mạnh của các tổ chức tín dụng (TCTD) đó, giảm thiểu can thiệp hành chính cũng như tình trạng xin, cho việc "nới room" tín dụng...

Thứ tư, NHNN chỉ đạo và giám sát các tổ chức tín dụng tiếp tục giảm chi phí để tiếp tục giảm lãi suất cho vay hỗ trợ sản xuất - kinh doanh; các TCTD thực hiện cam kết giảm lãi suất cho vay đối với nền kinh tế, cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm, lãi, phí, giữ nguyên nhóm nợ đối với khách hàng bị ảnh hưởng bởi đại dịch COVID-19 theo Thông tư 01, 03, 14 của NHNN…

Thứ năm, NHNN chỉ đạo giảm lãi suất cho vay hộ mới thoát nghèo, hộ cận nghèo của Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH); đổng thời mở ra chương trình cho vay vốn tạo việc làm đối với người lao động bị ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 thông qua NHCSXH…

Các chuyên gia cũng đưa ra các khuyến nghị chính sách tài khóa đồng bộ để hỗ trợ nền kinh tế.

Thứ nhất, cần ban hành và thực thi khẩn trương các chính sách hỗ trợ người lao động di cư phải thuê nhà nhằm tránh tình trạng đứt gãy nguồn cung lao động khi trở lại trạng thái bình thường mới. Cần có những chính sách hỗ trợ mạnh mẽ hơn đối với đối tượng người lao động di cư không có đăng ký và người lao động tự do trong khu vực phi chính thức, các đối tượng dễ tổn thương (người cao tuổi, trẻ em, người yếu thế...).

Thứ hai, cần ban hành và thực thi khẩn trương các chính sách nhằm hỗ trợ các chi phí phòng dịch, các chi phí tái tổ chức hoạt động sản xuất cho các doanh nghiệp nhằm thích ứng an toàn, linh hoạt và kiểm soát hiệu quả dịch bệnh, hạch toán chi phí hoạt động sản xuất kinh doanh.

Thứ ba, trong giai đoạn phục hồi, các chính sách hỗ trợ cần chọn lọc hơn, tập trung hơn vào các doanh nghiệp quy mô lớn, có ảnh hưởng lan tỏa quan trọng đến các khu vực khác trong nền kinh tế. Tránh tình trạng đổ vỡ dây chuyền trong nền kinh tế. "Không hỗ trợ dàn trải, bình quân, liều lượng hỗ trợ thấp. Đồng thời dư địa chính sách cũng không cho phép thực hiện bao phủ quá nhiều đối tượng", các chuyên gia khuyến nghị.

Thứ tư, cần gia tăng liều lượng, thời gian hỗ trợ đối với các gói chính sách hiện tại về chậm nộp, miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, tiền thuê đất, tiền điện, bảo hiểm xã hội...

Thứ năm, ban hành và thực thi các chính sách nhằm bình ổn giá nguyên liệu đầu vào sản xuất, chi phí lưu thông, vận chuyển hàng hóa.

Đặc biệt, các chuyên gia khuyến nghị phối hợp với các chính sách tiền tệ nhằm bảo đảm dòng tiền, khả năng thanh khoản của khu vực doanh nghiệp; đẩy nhanh tiến độ thực hiện và giải ngân các dự án đầu tư công; đẩy mạnh ứng dụng và nhanh chóng cải thiện hạ tầng công nghệ thông tin trong triển khai các gói chính sách hỗ trợ; tập trung cải thiện hiệu quả của công tác tuyên truyền và thực thi đối với các gói chính sách hỗ trợ đã ban hành.

PGS.TS Tô Trung Thành - Ảnh:VGP

Hỗ trợ kịp thời, khôi phục các chuỗi cung ứng

Các chuyên gia cũng khuyến nghị các chính sách bảo đảm chuỗi cung ứng trong bối cảnh mới. Trong đó, đẩy nhanh tốc độ tiêm vaccine để đạt được miễn dịch cộng đồng và đạt được mục tiêu với trên 70% dân số, nhất là lao động tuyến đầu, lao động tại các khu công nghiệp, khu chế xuất để duy trì sản xuất, ngăn chặn tình trạng đứt gãy các chuỗi cung ứng.

Cần cho phép doanh nghiệp tự chủ hoạt động và thực hiện phòng chống dịch khi có đủ khoảng cách không gian giãn cách được phép hoạt động độc lập, tự thực hiện các điều kiện 5K, test nhanh và thường xuyên, khai báo đầy đủ với cơ quan quản lý.

Các chuyên gia cho rằng cần khuyến khích doanh nghiệp hình thành chuỗi cung ứng ngắn thay cho chuỗi cung ứng dài, thay thế nguồn hàng nhập khẩu nhằm phát huy mọi nguồn lực trong nước và nguồn tại chỗ, hạn chế sự phụ thuộc quá mức vào nguồn nguyên vật liệu nhập khẩu do bị đứt gãy vì đại dịch COVID-19. Đồng thời, chú trọng chuỗi cung ứng ngắn độc lập đáp ứng nhu cầu trong nước song hành với các chuỗi cung ứng dài cho xuất khẩu…

Các chuyên gia ủng hộ quan điểm của Chính phủ cho phép phương tiện tự do di chuyển trên các tuyến đường trục quốc lộ, tỉnh lộ và các tuyến đường chính (tuyến đường xanh) nhưng quản lý chặt lái xe (phải bảo đảm đã tiêm đủ 2 mũi vaccine hoặc xét nghiệm âm tính trong 72 giờ) không được đỗ, dừng và xuống hàng tùy tiện tại địa phương…

Bên cạnh đó, mỗi địa phương tổ chức ngay vùng đệm là các trung tâm logistics để hạ tải và luân chuyển hàng hóa cho nhu cầu của doanh nghiệp và cư dân địa phương; tổ chức các đội tuần tra trên các trục quốc lộ, tỉnh lộ; bảo đảm không cho hạ tải hoặc luân chuyển hàng hóa ngoài khu vực quy định. Tại các trạm tiếp liệu xăng dầu, phải có khu xét nghiệm nhanh, cách ly lái xe khi tiếp liệu, quy định rõ các điểm dừng nghỉ, kể cả cung đường đi và về.

Với các doanh nghiệp, cần xây dựng các module sản xuất có khả năng thay thế các khâu, các đoạn của chuỗi cung ứng, linh hoạt ứng phó khi bùng phát tại một số điểm trong chuỗi, tiêu chí các module phải bảo đảm đủ độc lập để không lây nhiễm lẫn nhau và bảo đảm tiêu chuẩn 5K trong phòng chống dịch.

Bên cạnh các chính sách tài khóa, tiền tệ, bảo đảm chuỗi cung ứng, các chuyên gia cũng nêu các khuyến nghị về an sinh xã hội và nguồn lao động.

Trong đó, các nhà khoa học khuyến nghị tăng cường chính sách an ninh việc làm, khuyến khích giữ chân người lao động ngay cả khi doanh nghiệp phải đóng cửa hoặc giảm hoạt động. Mục tiêu chính là giữ người lao động theo hợp đồng để doanh nghiệp có thể hoạt động trở lại ngay sau khi các hạn chế được nới lỏng; nâng cao vai trò, hiệu quả của các trung tâm dịch vụ việc làm trên cả nước, tổ chức các phiên giao dịch việc làm trực tuyến kết nối lao động và doanh nghiệp giữa nhiều địa phương với nhau.