Chuyện kỳ lạ đang diễn ra: Thỏa thuận dầu giữa Đức và Kazakhstan… nhưng có lợi cho Nga

Theo đài DW (Đức), trong tuần này, Kazakhstan đã vận chuyển lô dầu thô đầu tiên đến Đức qua mạng lưới đường ống Druzhba khi Chính phủ Đức tìm cách đa dạng nguồn cung cho một nhà máy lọc dầu quan trọng ở miền đông nước này, khi mà nhà máy này tính đến đầu năm nay hầu như chỉ sử dụng nguồn cung dầu của Nga.

Lô hàng 20.000 tấn dầu, tương đương khoảng 145.000 thùng, là một phần trong kế hoạch lớn hơn của Đức để cắt giảm sự phụ thuộc vào dầu của Nga. Nền kinh tế lớn nhất châu Âu đã ngừng mua dầu từ Nga trong năm nay, ngay cả khi dầu thô vận chuyển qua đường ống vẫn được miễn trừ khỏi lệnh cấm vận đối với dầu Nga của Liên minh châu Âu (EU) sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine.

Theo DW, Kazakhstan - một đồng minh của Nga – sẽ vận chuyển 1,2 triệu tấn dầu thô cho Đức trong năm nay. Kaztransoil - nhà điều hành đường ống dẫn dầu quốc doanh của Kazakhstan đã nhận được sự chấp thuận từ đối tác Nga Transneft để cung cấp 300.000 tấn dầu qua đường ống Druzhba trong quý này.

Druzhba - có nghĩa là "tình bạn" trong tiếng Nga - là một trong những hệ thống đường ống dẫn dầu lớn nhất thế giới với khả năng vận chuyển 2 triệu thùng/ngày.

Mạng đường ống dẫn dầu Druzhba. Nguồn: Reuters, IEA, DW

Tại sao Đức lại mua dầu từ Kazakhstan?

Kênh DW đưa tin, dầu của Kazakhstan đang hướng đến nhà máy lọc dầu PCK ở thành phố Schwedt của Đức, nằm cách Berlin 120 km về phía đông bắc. Nhà máy lọc dầu này tính đến đầu năm nay vẫn được cung cấp dầu Nga. Nhà máy lọc dầu tại Schwedt - cung cấp 90% nhiên liệu cho Berlin và là doanh nghiệp tạo ra công ăn việc làm chủ yếu ở một khu vực lạc hậu về kinh tế của Đức. Nhưng nhà máy này đã gặp vấn đề lớn kể từ khi Đức quyết định tạm dừng nhập khẩu dầu từ Nga.

Trước khi xung đột Nga – Ukraine bùng nổ, 1/3 nhu cầu dầu của Đức là dựa vào Nga, khi nhập khẩu 687.000 thùng/ngày vào tháng 11/2021, phần lớn là qua đường ống Druzhba. Đức đã tìm cách thay thế hầu hết nguồn cung cấp từ Nga trong một khoảng thời gian tương đối ngắn.

Tuy nhiên, Đức đã phải vật lộn để tìm các giải pháp thay thế tại Schwedt - nơi không được kết nối với các tuyến đường ống và nguồn cung ở phía tây nước Đức. Điều đó đã khiến nhà máy lọc dầu tại Schwedt chỉ hoạt động với 60% công suất.

Đài DW nhận định, hiện tại, nguồn cung từ Kazakhstan sẽ đảm bảo nhà máy lọc dầu Schwedt hoạt động với công suất cao hơn để nó vẫn còn giá trị về mặt kinh tế.

Nhà máy lọc dầu Schwedt – từng có một phần sở hữu bởi Rosneft của Nga cho đến khi được Chính phủ Đức nắm quyền kiểm soát vào năm ngoái - hiện chủ yếu được cung cấp dầu thô từ các thị trường toàn cầu, bao gồm cả Mỹ, thông qua một đường ống dẫn dầu từ cảng Rostock trên bờ Biển Baltic.

Nhà máy lọc dầu PCK ở thành phố Schwedt của Đức: Ảnh: DW

Nga vẫn được hưởng lợi

Nga sẽ có thêm nguồn thu dưới dạng một khoản phí quá cảnh mà Transneft sẽ kiếm được khi cho phép dầu được vận chuyển qua mạng lưới đường ống của doanh nghiệp này. DW nhận định, đây là một nguồn tiền đáng giá với Moscow tại thời điểm doanh thu từ dầu của nước này đã bị ảnh hưởng bởi các lệnh trừng phạt và áp giá trần của phương Tây.

Bình luận về việc dầu sẽ được vận chuyển qua hàng ngàn km trên lãnh thổ Nga, một phát ngôn viên của Bộ Kinh tế Đức hôm 27/2 cho biết: "Chúng tôi phải quan sát cách Nga hành động liên quan đến dòng chảy dầu thô qua đường ống Druzhba".

Người này cũng nói thêm rằng, rất khó để dự đoán hành động của Nga, như việc đóng băng nguồn cung cấp khí đốt vào năm ngoái.

Thỏa thuận này có vi phạm lệnh cấm vận dầu của EU và Đức?

Theo kênh DW, dầu từ Kazakhstan không phải chịu lệnh cấm vận của EU, cũng không đi ngược lại lệnh cấm của chính nước Đức đối với dầu vận chuyển qua đường ống từ Nga.

Đầu tiên, dầu sẽ được bơm đến Nga, nơi nó được pha trộn trước khi xuất khẩu từ các cảng biển của Nga. Năm ngoái, Kazakhstan đã đổi thương hiệu hàng hóa của mình thành Kebco để phân tách khỏi thương hiệu Rebco (dầu thô hỗn hợp xuất khẩu của Nga), hoặc Urals, để tránh rơi vào các lệnh trừng phạt của phương Tây.

Tuy nhiên, việc pha trộn dầu Kazakhstan ở Nga trước khi đưa sang Đức cũng gây ra lo ngại rằng sẽ rất khó để xác định nguồn gốc của dầu.

Bộ Kinh tế Đức cho biết, mặc dù không thể tránh khỏi việc một số loại dầu của Nga sẽ được vận chuyển tới Đức, nhưng điều quan trọng là dòng tiền sẽ không chảy đến Nga, vì dầu sẽ được mua từ nhà cung cấp Kazakhstan, chứ không phải một doanh nghiệp Nga.