Công sáng lập là của Steve Jobs, nhưng lợi nhuận nghìn tỷ của Apple là nhờ vào “bậc thầy chuỗi cung ứng” Tim Cook

Theo cuốn "Steve Jobs" của tác giả Walter Isaacson, khi Steve Jobs quay trở lại Apple vào 1997, chuỗi cung ứng của công ty như là một thảm họa. Apple lúc đó tồn dư đến hơn 500 triệu USD tiền thành phẩm, cao hơn nhiều so với các đối thủ trên thị trường. Steve Jobs buộc phải tự tay xử lý và ra quyết định điều hành ngày qua ngày, và với tính cách cầu toàn và “nghệ sĩ” của mình, Steve đã khiến mối quan hệ giữa Apple với các nhà cung cấp và công ty dịch vụ logistics ngày càng trở nên bất ổn.

Vào năm 1998, Steve Jobs đã đích thân mời Tim Cook đến Apple để phỏng vấn trong lúc Tim Cook vẫn đang giữ trọng trách điều hành thu mua và chuỗi cung ứng cho Dell. Steve Jobs chia sẻ rằng ông muốn Tim Cook xây dựng một hệ thống just-in-time như cách mà Cook đang vận hành tại Dell. Cả hai cùng thống nhất tầm nhìn của mình về Apple và không lâu sau đó, Tim Cook quyết định gia nhập "táo khuyết".

Đột phá từ những ngày đầu gia nhập

Ngay từ lúc gia nhập Apple, Tim Cook nhận ra nhiệm vụ đầu tiên của ông phải là kéo Apple ra khỏi công đoạn sản xuất. Chuỗi cung ứng của Apple đã trở nên quá phức tạp để quản lý một cách hiệu quả. Tim Cook ngay lập tức lên kế hoạch và đóng cửa hàng loạt nhà máy và kho hàng trên khắp thế giới, đồng thời mở rộng các mối quan hệ với nhiều nhà thầu bên thứ ba.

Thời gian tồn kho của Apple giảm từ vài tháng xuống chỉ còn vài ngày. Tim Cook nhận định: "Tồn kho là cội nguồn của tội ác" và ông khẳng định giá trị sản phẩm sẽ giảm từ 1 đến 2% mỗi tuần nếu tồn kho vẫn còn tiếp diễn.

Tiếp theo đó, Tim Cook cắt giảm số lượng nhà cung cấp cho Apple từ 100 xuống chỉ còn 24, buộc những nhà cung ứng còn lại phải cung cấp sản phẩm với mức giá tốt nhất cho Apple nếu muốn tiếp tục tồn tại, đồng thời Tim Cook còn thuyết phục những nhà cung cấp này xây dựng nhà kho càng gần xưởng lắp ráp iPhone càng tốt.

Tim Cook đóng cửa 10 trong tổng số 19 nhà kho hiện có của Apple và liên tục cắt giảm thời gian tồn kho của hàng hóa. Vào tháng 9 năm 1999, Tim Cook đạt được thành tích không tưởng là cắt giảm vòng đời tồn kho trung bình của sản phẩm Apple chỉ còn lại 2 ngày. Thêm vào đó, Tim Cook còn rút ngắn thời gian sản xuất 1 máy tính Apple từ 4 tháng xuống chỉ còn 2 tháng.

Từ những ngày đầu tiên gia nhập Apple, Tim Cook đã thành công vang dội khi đơn giản hóa chuỗi cung ứng đang khủng hoảng của tập đoàn này, cắt giảm phần lớn chi phí và cho phép tất cả sản phẩm Apple luôn được đổi mới, cập nhật những linh kiện mới nhất

Tim Cook – bậc thầy chuỗi cung ứng

Vào năm 1998, ngay sau khi Tim Cook gia nhập, Apple đã tung 100 triệu USD để đặt chỗ trước các chuyến bay vận tải xuyên suốt dịp lễ năm đó. Nước đi này khiến hàng loạt công ty điên đảo vì không tìm được chỗ để vận chuyển hàng hóa của mình trong kì bán hàng chạy nhất trong năm.

Tim Cook được Steve Jobs khen ngợi về chiến thuật này khi Apple hoàn toàn làm bất ngờ và “phá bĩnh” kế hoạch kinh doanh của hàng loạt đối thủ. Cuối năm đó, iMac trở thành một sản phẩm thành công vang dội của Apple, nhưng đằng sau đó là lợi thế về vận chuyển mà Tim Cook đã âm thầm chuẩn bị.

Tim Cook cũng rất nổi tiếng trong cách duy trì mối quan hệ với những nhà cung cấp. Các kỹ sư dưới thời Tim Cook phải dành hàng tháng trời đi công tác để theo dõi sâu sát các nhà cung cấp và nhà máy sản xuất, các kỹ sư này chịu trách nhiệm điều chỉnh quy trình hoạt động để các đối tác luôn sẵn sàng hoạt động hiệu quả một khi đi vào sản xuất hàng loạt.

Apple còn mạnh dạn ứng trước hàng triệu USD để các nhà cung ứng có vốn sản xuất, ngoài ra công ty này còn thúc đẩy các nhà cung cấp đầu tư nhiều vào công nghệ để có thể kiểm soát chặt thông tin trên chuỗi cung ứng của mình.

Apple dưới thời Tim Cook nổi tiếng trong việc “bắt nạt” các nhà thầu và nhà cung cấp khi áp dụng một quy trình kiểm soát tồn kho rất đặc biệt:

Khi Apple yêu cầu nhà cung cấp báo giá cho một phụ kiện, chẳng hạn như màn hình cảm ứng, Apple đồng thời yêu cầu nhà cung cấp đưa ra một bảng báo cáo tài chính chi tiết về giá bán của sản phẩm đó, bao gồm phí vật tư, phí nhân công và cả ước tính lợi nhuận trên từng sản phẩm cung cấp cho Apple.

Đồng thời Apple yêu cầu các nhà cung ứng phải dự trữ một lượng phụ tùng đủ dùng trong ít nhất 2 tuần tại các kho hàng quanh bán kính 1,6 km xung quanh nhà máy lắp ráp thành phẩm, Apple còn nhiều khi không trả tiền cho sản phẩm đến 90 ngày sau ngày nhận hàng.

Để theo dõi và đảm bảo tính bí mật trước khi công bố sản phẩm mới, Apple thường cài những cảm biến theo dõi vào thùng nguyên vật liệu và theo dõi chúng xuyên suốt quá trình lắp ráp tại Trung Quốc. Thậm chí có một lần Apple còn vận chuyển mẫu sản phẩm trong các thùng xốp đựng cà chua để tránh vị phát hiện.

Chiến lược và khả năng quản lý của Tim Cook

Để đạt được thành công như ngày nay, Tim Cook luôn bắt đầu rất sớm khi thức dậy vào lúc 4 giờ 30, đi tập gym và có mặt tại bàn làm việc vào lúc 6 giờ. Tiếp theo đó, Tim Cook thường xuyên tổ chức một buổi họp vào Chủ Nhật để chuẩn bị cho một tuần làm việc mới. Ông luôn đặt sự hiệu quả của công việc lên đầu.

Tim Cook còn hay tặng các đồng nghiệp quyển sách Chạy đua với thời gian (Competing Against Time) nói về việc sử dụng chuỗi cung ứng như các vũ khí chiến lược trong kinh doanh. Theo Martin, một nhân viên logistics dưới trướng Tim Cook, ông luôn có một câu cửa miệng để nhấn mạnh tầm quan trọng của chuỗi cung ứng là “Không ai muốn mua sữa tươi đã bị chua.”

Vào một cuộc phỏng vấn gần đây, Tim Cook cho biết: "Một số người không hài lòng khi Steve Jobs luôn nhận được những lời khen ngợi về sự thành công của Apple, nhưng tôi hoàn toàn không quan tâm đến chuyện đó. Thật tình mà nói, tôi còn chả thích tên của mình xuất hiện trên truyền thông.”