Cú lừa thế kỷ của 'đại gia chém gió Pakistan' (P2): Bí mật bị phanh phui và sự sụp đổ của công ty hoạt động vì hạnh phúc nhân loại

Bài báo này được tờ Wall Street Journal thực hiện dựa trên các cuộc phỏng vấn với nhà đầu tư và cựu nhân viên của Abraaj, cũng như các email của công ty và thông báo của ngân hàng, cuộc điều tra tại Dubai cùng những hồ sơ pháp lý trong các vụ án dân sự và hình sự mà chính phủ Mỹ thực hiện nhằm chống lại Naqvi và 5 đồng nghiệp cũ cấp cao của ông.

Trước các cáo buộc của Mỹ, Naqvi (60 tuổi) vẫn khẳng định mình vô tội, giống các cuộc điều tra tại Dubai. Hiện tại, ông đã được tại ngoại và sống ở London. Giới chức Anh đã ra lệnh dẫn độ ông đến Mỹ để xét xử nhưng ông nộp đơn kháng cáo. Trong khi đó, một trong những đồng nghiệp cũ của Naqvi là Mustafa Abdel-Wadood đã nhận tội ở Mỹ.

Theo các công tố viên Mỹ, đằng sau vẻ bề ngoài điều hành một công ty đầu tư thành công, có khả năng cải thiện cuộc sống của hàng tỷ người, Naqvi lại là chủ mưu của một âm mưu phạm tội quy mô toàn cầu.

Abraaj không còn "một xu trong túi" vào ngày diễn ra hội nghị năm 2017 vì ông đã ăn cắp số đó. Các công tố viên cho biết nhà lãnh đạo của công ty này đã lấy hàng trăm triệu USD và sử dụng tiền một cách bất hợp pháp từ nhà đầu tư trong đó có Bill & Melinda Gates Foundation, Bank of America, các quỹ hưu trí và chính phủ Anh, Mỹ, Pháp.

Abraaj đã chuyển hơn 780 triệu USD cho Naqvi các bên khác một cách mờ ám hoặc gian lận vì lợi ích cá nhân. Ngoài ra, y cũng biển thủ hơn 385 triệu USD từ số tiền triên, chỉ trả lại phần còn lại cho Abraaj.

Theo kết quả điều tra của chính phủ Mỹ và cơ quan quản lý tài chính Dubai, cùng các tài liệu về công ty và nhà đầu tư, chưa dừng ở đó, Abraaj còn bí mật rút hàng trăm triệu USD từ các quỹ y tế của mình và các quỹ khác để chi trả cho lối sống xa hoa của Naqvi, cũng như chi phí và tiền lương tại công ty.

Khi đó, Araaj đang thực hiện một số khoản đầu tư vào các công ty và bệnh viện, nhưng tiền từ các nhà đầu tư đáng lẽ ra phải được quản lý riêng biệt trong các quỹ khác nhau, thay vì "đổ vào một mối" như vậy và chi trả cho những mục đích trái pháp luật. Sau kết quả của cuộc điều tra tại Dubai, công ty đã phải chịu khoản phạt 315 triệu USD.

Theo các bên thanh lý, Abraaj đang đứng trên bờ vực sụp đổ với khoản nợ hơn 1 tỷ USD. Naqvi đã phải vội vã huy động tiền cho quỹ đầu tư mới và đẩy định giá tài sản công ty lên 500 triệu USD nhằm gây ấn tượng với nhà đầu tư bằng một hồ sơ thiếu trung thực.

Song, những lần như vậy đều dẫn đến tình huống không tránh khỏi. Một người từng là giám đốc điều hành của Abraaj đã tố giác Naqvi. Khi y ở New York, người này đã gửi những nội dung tố cáo đến các nhà đầu tư qua email ẩn danh, cảnh báo về hành vi lừa đảo trong nhiều năm.

Nội dung của email cho biết: "Đừng tin vào những gì đối tác gửi cho bạn. Đừng tin vào những slide trình bày hoặc bất kỳ thông tin nào, hãy tự nghiên cứu bằng dữ liệu chính và bạn sẽ tìm ra sự thật."

Sự kiểm soát của Naqvi khi đó đã giảm dần, nhưng ông vẫn có tầm ảnh hưởng đáng kể đối với các nhà đầu tư. Hamilton Lane – công ty đầu tư Mỹ chuyên tư vấn cho các quỹ hưu trí quản lý hàng tỷ USD cho giáo viên, lính cứu hỏa và cảnh sát, đã nhận được email nặc danh trên và đặt câu hỏi cho Naqvi. Ông trả lời: "Thật kỳ lạ và không thể hiểu được."

Trong khi đó, tại trụ sở quỹ nhà Gates ở Seattle, một lãnh đạo đã nghi ngờ Abraaj ngay cả khi không nhận được email nặc danh. Andrew Farnum chịu trách nhiệm quản lý khoản đầu tư 100 triệu USD vào quỹ chăm sóc y tế toàn cầu 1 tỷ USD của Abraaj. Farnum biết ông không hiểu tại sao công ty này liên tục yêu cầu ông gửi thêm tiền, trong khi họ dường như không sử dụng đến số tiền mặt mà ông đã chuyển để đầu tư vào các bệnh viện và phòng khám ở châu Á và châu Phi.

Farnum viết trong một email hồi tháng 9/2017 gửi đến Abraaj: "Có vẻ nhưng quỹ đang nắm giữ một lượng tiền bất thường. Các bạn có thể gửi thông tin chi tiết về đích đến của những khoản tiền đó và chúng đang được đầu tư như thế nào không?"

Ông đã yêu cầu Abraaj chứng minh rằng họ không trục lợi số tiền từ một trong những tỷ phú giàu nhất thế giới. Song, công ty này chỉ trả lời: "Tôi đã yêu cầu bộ phận kế toán kiểm tra và sẽ sớm liên lạc lại."

Thay vì gửi sao kê ngân hàng ở thời điểm hiện tại, Abraaj lại gửi một bản sao kê 1 tháng trước từ Ngân hàng Thương mại Dubai, cho thấy có 224 triệu USD trong tài khoản ngân hàng của quỹ y tế vào ngày 30/6/2017. Vào ngày đó, quỹ này đã tạm thời thêm vào một khoản tiền đi vay từ Air Arabia - một hãng hàng không giá rẻ nơi Naqvi làm giám đốc, để che đậy sự thật rằng tiền đã cạn kiệt.

Sau đó, Farnum đã chia sẻ mối lo ngại này với các nhà đầu tư khác của quỹ y tế mà Abraaj điều hành. Tháng 11/2017, ông đã gọi điện đến một cuộc họp nhà đầu tư với Abraaj và yêu cầu họ xác nhận lại đâu là tài khoản ngân hàng quản lý số tiền mà quỹ Gates gửi đến.

Một giám đốc điều hành của Abraaj cho biết, số tiền đó nằm trong một tài khoản tại Standard Bank ở Quần đảo Cayman. Trước đó, Abraaj đã gửi cho Farnum một bản sao kê từ CBD chứ không phải Standard Bank. Do đó, Farnum yêu cầu một lời giải thích từ phía công ty của Naqvi.

Sau đó, bầu không khí giữa 2 bên là sự im lặng khó tả. Vị giám đốc điều hành cho biết, ông cần kiểm tra lại xem số tiền đó ở đâu và sẽ liên hệ với nhà đầu tư ngay khi có câu trả lời. Farnum phản hồi: "Chúng tôi cần biết càng sớm càng tốt, vì không khó để nhớ ra việc để hơn 200 triệu USD ở đâu."

Sự cứng rắn, kiên trì của ông Farnum chính là khởi đầu cho sự kết thúc của Farnum. Nhiều nhà đầu tư bắt đầu điều tra và yêu cầu nhận được câu trả lời. Tháng 6/2018, Abraaj chính thức sụp đổ và trở thành vụ phá sản lớn nhất từ trước đến nay của một công ty cổ phần tư nhân. Khi đó, các đặc vụ của FBI cũng vào cuộc.

Tháng 4/2019, cảnh sát Anh đã bắt giữa Naqvi khi ông bước xuống một chuyến bay thương mại đến sân bay Heathrow từ Pakistan. Một sĩ quan cho biết ông bị truy nã và dẫn độ để hầu tòa ở Mỹ. Naqvi sau đó đưa cho viên cảnh sát một chiếc túi có 2 hộ chiếu Pakistan, 1 hộ chiếu Saint Kittss và Nevis và 1 hộ chiếu Interpol.

Naqvi cho biết ông rất ngạc nhiên khi mình bị bắt và đã kiểm tra với Interpol, không nhận thấy có "thông báo đỏ". Viên cảnh sát cho biết họ không cần thông báo đó, khi Naqvi bị buộc tội theo luật của Mỹ nhằm truy tố các băng nhóm tội phạm như mafia.

Cuối cùng, những khoản đầu tư của Abraaj là "quá tốt đẹp để trở thành sự thật". Công ty này đã vỡ nợ trong nhiều năm. Và nếu bị kết tội, Naqvi sẽ phải đối mặt với 291 năm tù.

Tham khảo Wall Street Journal