Đã hút về 90.000 tỷ đồng, NHNN sẽ phát hành tín phiếu đến bao giờ?

Trong phiên giao dịch 18/3, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) tiếp tục chào thầu thành công gần 15.000 tỷ đồng tín phiếu 28 ngày cho 12 thành viên thị trường với lãi suất 1,4%/năm. Đây là phiên thứ 6 liên tiếp Nhà điều hành chào bán tín phiếu để hút bớt thanh khoản hệ thống ngân hàng với tổng khối lượng lũy kế đạt gần 90.000 tỷ đồng. Số tiền này sẽ được NHNN bắt đầu bơm trả hệ thống từ ngày 8/4.

Như chúng tôi đã đưa tin trước đó, NHNN đã chào bán tín phiếu trở lại từ phiên 11/3 sau hơn 4 tháng tạm dừng. Việc khởi động lại hoạt động chào bán tín phiếu cho thấy định hướng hút bớt thanh khoản dư thừa trong hệ thống ngân hàng của Nhà điều hành, qua đó thúc đẩy lãi suất VND trên thị trường liên ngân hàng tăng, gián tiếp kiềm hãm đà tăng của tỷ giá USD/VND – vốn đang chịu nhiều áp lực và đang được giao dịch mức cao lịch sử.

Khối lượng trúng thầu trong 6 phiên vừa qua đều đạt gần 15.000 tỷ đồng/phiên và lãi suất trúng thầu là 1,4% (mức tương đối cao so với giai đoạn trước đó là gần 10.300 tỷ và 1,05%) cho thấy NHNN tương đối "mạnh tay" trong hoạt động hút thanh khoản.

Trong khi đó, lãi suất trên thị trường liên ngân hàng lại quay đầu giảm trong 2 phiên giao dịch cuối tuần qua. Theo số liệu mới nhất được NHNN công bố, lãi suất VND bình quân liên ngân hàng tại kỳ hạn qua đêm (kỳ hạn chính chiếm khoảng 90% giá trị giao dịch) đã giảm về còn 0,79% trong phiên 15/3 từ mức 1,21% ghi nhận tại phiên 14/3 và 1,47% vào phiên 13/3.

Lãi suất các kỳ hạn chủ chốt khác cũng có xu hướng giảm như: kỳ hạn 1 tuần giảm từ 1,68% xuống 1,1%; kỳ hạn 2 tuần giảm từ 1,81% xuống 1,43%; kỳ hạn 1 tháng giảm từ 2,01% xuống 1,6%.

Việc lãi suất liên ngân hàng giảm trở lại đi cùng số lượng thành viên tham gia chào thầu tín phiếu vẫn ở mức khá cao phản ánh thanh khoản hệ thống vẫn còn khá dồi dào. Điều này sẽ thúc đẩy khả năng NHNN tiếp tục phát hành thêm tín phiếu trong thời gian tới.

Nhìn lại đợt phát hành tín phiếu gần nhất là giai đoạn 21/9-8/11/2023, NHNN đã phát hành tín phiếu trong 35 phiên liên tiếp với khối lượng tổng cộng 360.345 tỷ đồng. Trong đó, mức hút ròng (khối lượng tín phiếu phát hành lũy kế - khối lượng tín phiếu đáo hạn lũy kế) cao nhất trong giai đoạn này là 255.600 tỷ đồng.

Sau khi NHNN hút tiền về, tỷ giá bắt đầu giảm và duy trì đà đi xuống đến cuối tháng 11/2023. Lãi suất liên ngân hàng qua đêm tăng mạnh lên hơn 2% trong giai đoạn 21/9 - 25/10/2023 – phản ứng với động thái hút tiền. NHNN đã dừng phát hành tín phiếu từ phiên 9/11/2023 khi tỷ giá bắt đầu hạ nhiệt và bơm trả dần số tiền đã hút ra khỏi hệ thống trước đó.

Đối với đợt phát hành từ ngày 11/3/2024, giới phân tích cho rằng lý do NHNN trở lại sử dụng công cụ tín phiếu là để hỗ trợ cho tỷ giá khi tỷ giá vừa qua tăng mạnh do: (1) chênh lệch lãi suất đồng USD và VNĐ vẫn còn cao; (2) chỉ số DXY-Index tăng (nhưng vẫn ở mức thấp 102.8); (3) Fed phát tín hiệu lùi thời điểm hạ lãi suất từ quý 1 sang quý 2/2024.

Động thái phát hành tín hiếu của NHNN được đánh giá là hợp lý và là bước đi "tiên hạ thủ vi cường" trước cuộc họp sắp tới của Fed. Trong trường hợp, Fed có những động thái cứng rắn về chính sách tiền tệ và đồng Dollar theo đó tăng mạnh, NHNN đã có những động thái phản ứng trước, có dư địa và ở thế chủ động hơn để ứng phó. Còn nếu định hướng của Fed bớt "diều hâu" và liên thị trường bình ổn, NHNN có thể ngưng hút ròng và bơm dần trở lại lượng tiền đã hút.

Trong báo cáo phân tích mới công bố, BSC nhận định, hoạt động hút ròng tín phiếu là một hoạt động nghiệp vụ, công cụ điều tiết và không có hàm ý đảo chiều chính sách. Mục tiêu ngắn hạn khi NHNN phát hành tín phiếu là điều tiết thanh khoản trên thị trường trong ngắn hạn để tác động đến tỷ giá. Trong dài hạn, việc phát hành tín phiếu để ổn định tỷ giá, lãi suất, thanh khoản,…để phục vụ cho mục tiêu dài hạn của chính sách tiền tệ.

Trước đó, trong giai đoạn 2018-2023, NHNN đã thực hiện nghiệp vụ này đều đặn nhiều lần trong năm. Thống kê của BSC cho biết, NHNN đã thực hiện hút ròng trung bình khoảng 9,7 lần/năm trong giai đoạn này, số ngày từ đầu chu kỳ đến cuối chu kỳ trung bình/đợt là khoảng 13,4 ngày. Giá trị hút ròng trung bình/chu kỳ đạt 43.385 tỷ đồng. Giá trị hút ròng lớn nhất/chu kỳ là 191.100 tỷ đồng vào năm 2022.

Với những đánh giá trên, BSC dự báo quy mô hút ròng (khối lượng tín phiếu phát hành lũy kế - khối lượng tín phiếu đáo hạn lũy kế) cao nhất giai đoạn này có thể vào khoảng 150.000 tỷ đồng.

Trao đổi với người viết một chuyên gia có nhiều năm kinh nghiệp trong hoạt động kinh doanh nguồn vốn tại các ngân hàng nhận định, quy mô phát hành tín phiếu đợt này có thể tương đương hoặc ít hơn so với giai đoạn tháng 9/2023 do tín dụng sẽ sớm tăng trở lại khiến thanh khoản hệ thống không còn quá dư thừa.