Đại biểu Quốc hội: Cách viết "trạm thu giá BOT" là sai, nên khắc phục đừng biện hộ

" Trạm thu giá " không có nghĩa theo từ điển tiếng Việt

Bên hành lang Quốc hội chiều 23/5, Đại biểu Lê Thanh Vân (Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội) cho rằng, việc Bộ GT-VT thay từ "trạm thu phí" đã phổ biến từ trước đến nay bằng "trạm thu giá" ở các trạm BOT là cách dùng ngôn ngữ "gây hiểu lầm, hiểu sai".

Ông Vân cho hay, theo Luật Giá, giá phải phản ánh đúng chi phí đầu vào đầu ra, lợi ích cho các bên, là quy tắc để tính toán nghĩa vụ đóng góp của những người sử dụng dịch vụ. Còn theo cả Luật Giá và Luật Phí, lệ phí đều không để "duy danh định nghĩa" tên gọi của "trạm thu giá".

Theo ông Vân, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể đang giải thích theo hướng các trạm BOT là sản phẩm của các doanh nghiệp đầu tư, từ xây dựng đến hoạt động đến chuyển giao nên phải tính đến lợi nhuận thu được để bù đắp cho đầu tư ban đầu. Đồng thời, ông Thể đang cố gắng giải thích là việc đó phải làm sao để có lợi cho cả Nhà nước, người dân và doanh nghiệp.

Nhưng theo ông Vân, chữ "giá" trong "trạm thu giá" của Bộ GTVT, theo từ điển tiếng Việt không có nghĩa. Do đó, người dân phản ứng là có căn cứ "để bảo vệ sự trong sáng của tiếng Việt", sự chuẩn mực của ngôn ngữ pháp lý và đã là Nhà nước thì phải dùng ngôn ngữ phổ thông, chuẩn mực, dễ hiểu và trước hết là thuần Việt.

Ảnh minh họa. Nguồn: Diễn đàn doanh nghiệp.

Vị đại biểu Cà Mau chỉ ra các tài xế phản ứng các "trạm thu giá" thời gian qua không phải ở chỗ gọi là gì mà ở mức giá.

"Trong chuyện này, thoả thuận của nhà đầu tư với người chấp nhận dịch vụ chính là chi phí mà người tham gia giao thông phải bỏ ra có hợp lý so với mức đầu tư của nhà đầu tư không.

Cao quá người ta sẽ phản ứng, vừa phải họ chấp nhận.  Đây là một hợp đồng bất thành văn giữa một bên nhà đầu tư với một bên người tham gia giao thông về việc chấp nhận mua vé", ông Vân nói.

Ông nhấn mạnh, đã là BOT, phải có một bên đầu tư và bên kia hưởng dịch vụ, còn nhà nước có trách nhiệm cung cấp giao thông phổ biến nhất cho nhân dân. Những gì Nhà nước thu của nhân dân thông qua thuế, ngân sách phải đảm bảo giao thông tối cần thiết cho họ.

"Các tuyến quốc lộ thì nhất định không được thu phí mà chỉ những chỗ các doanh nghiệp bỏ tiền ra đầu tư để người dân có sự lựa chọn tốt hơn mới được thu tiền", ông Vân nêu rõ.

Vị đại biểu đề nghị Bộ GTVT phải xem xét lại, tiếp thu ý kiến của dư luận xem dùng ngôn ngữ "trạm thu giá" đã chuẩn mực chưa, vì sao người dân phản ứng.

"Trong trường hợp này, Bộ GTVT lựa chọn sai ngôn ngữ và đã sai rồi nên khắc phục đừng biện hộ bằng việc giải thích gốc rễ của Luật đến Nghị định.

Luật chỉ đặt ra các quy tắc xử sự cho các khách thể mà nhà nước điều chỉnh chứ không quy định chi tiết hành vi tác nghiệp của các cơ quan quản lý nhà nước, Nghị định cũng vậy", ông Vân bày tỏ.

Sẽ chất vấn Bộ trưởng việc chuyển "phí" sang "giá"

Trao đổi với PV, đại biểu Bùi Văn Phương (Ninh Bình) cho biết, theo kinh tế thị trường, cung cấp dịch vụ là dạng của giá còn trước đây là phí liên quan tới HĐND quyết định.

Theo đại biểu Phương, BOT của nhà đầu tư bỏ tiền ra làm nên họ tính giá dịch vụ và những người sử dụng dịch vụ đó phải trả.

"Chuyển từ phí sang giá đúng với bản chất kinh tế. Cụ thể, nhà đầu tư bỏ vốn để tạo ra dịch vụ cung cấp cho thị trường nên người sử dụng phải trả giá", đại biểu Phương nói.

ĐBQH Bùi Văn Phương.

Vị đại biểu này cho rằng vấn đề từ trạm thu phí chuyển sang trạm thu giá ông đang quan tâm. Nếu như BOT được đầu tư trên con đường hoàn toàn mới, doanh nghiệp đưa ra giá để người dân, doanh nghiệp lựa chọn thì không có vấn đề gì.

Thế nhưng câu chuyện hiện nay đường BOT đã làm gần như làm trên đường đường độc đạo.

"Theo nguyên tắc thị trường, nhà đầu tư cung cấp sản phẩm còn doanh nghiệp, người dân dùng hay không là quyền của họ. Nhưng điều đáng nói, BOT trên đường độc đạo, nên người sử dụng không có sự lựa chọn nào khác, như vậy, cũng là dịch vụ nhưng dạng độc quyền", đại biểu Phương nói.

Vẫn theo đại biểu Phương, cơ quan chuyên môn phải làm rõ cơ sở, căn cứ chuyển sang giá, nếu BOT xác định là giá thì thu ở cung đường nào. "Nếu cung đường trên nền tảng của Nhà nước, cấu trúc đường độc đạo thì việc thu giá là không ổn", đại biểu Phương nêu.

Vị Phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Ninh Bình cho hay, tới phiên chất vấn của Quốc hội tới ông sẽ hỏi cơ sở nào chuyển từ phí sang giá.

"Việc chuyển sang giá đúng theo quy luật kinh tế thị trường nhưng nên có những trạm không được chuyển sang giá, mà vẫn phải theo tính phí đơn cử như đường độc đạo, đường hiện hữu trước đây của Nhà nước...", ông nêu.

Đại biểu Dương Trung Quốc (Đồng Nai) cho rằng, việc dư luận phản ứng chuyện Bộ GT-VT  đổi tên trạm thu phí BOT thành thu giá xuất phát từ nguyên nhân "thiếu minh bạch, công khai trong đầu tư BOT".

Theo ông Quốc, thu phí hay thu giá thì cơ quan quản lý Nhà nước phải làm rõ, minh bạch, công bằng lợi ích các bên và đường BOT không phải sở hữu của nhà đầu tư nên thu phí là hợp lý, chứ không thể thu giá.

"Ở đây thực chất doanh nghiệp đóng góp "cổ phần" giá trị con đường chứ không phải chủ sở hữu nên không thể thu giá được. Họ không thể bán cái mình không có, mà chỉ có thể thu tỷ lệ nào đó theo thời gian xác định", ông nêu quan điểm.