Đằng sau cánh cửa Nghị viện là một cuộc chiến khác của Donald Trump

Trong chiến dịch tranh cử của mình, Trump đã hứa sẽ cắt giảm thuế trong khi giữ nguyên việc Chính phủ không can thiệp vào chương trình Bảo hiểm và an sinh xã hội tự động lấy tiền từ ngân sách. Theo báo cáo ngày 4/11 từ hai tổ chức phi chính phủ Washington là Ủy ban ngân sách trách nhiệm Liên bang và Trung tâm chính sách thuế Urban-Brookings, dưới kế hoạch của Trump “nguồn chi ngân sách sẽ lớn gấp mười lần nguồn thu ngân sách”. Khoản mục lớn nhất trong chương trình chi tiêu ngân sách quốc gia của chính quyền Donald Trump sẽ là trả lãi nợ công.

Bài toán nợ công cho thấy một vấn đề mà ông Trump phải đối mặt. Có thể Trump đã đánh bại Clinton và những người nghi ngờ ông trong bữa tiệc đêm ngày 8/11, nhưng chính quyền của ông không thể hóa giải sức nặng kinh tế. Thực tế là cắt giảm thuế sẽ làm tăng thâm hụt. Và một nền kinh tế trưởng thành như Mỹ không thể đột nhiên tăng trưởng ở mức 5% hoặc 6% mỗi năm như Trump đã hứa – đặc biệt nếu dân số trong độ tuổi lao động bị cắt giảm do chính sách trục xuất dân nhập cư bất hợp pháp.

Một lần nữa, có lẽ Trump sẽ không thể trung thành được với chính sách thuế của mình. Ngoài quyết tâm đưa nước Mỹ trở nên tuyệt vời hơn, ông cũng tỏ ra là có một vài ý tưởng “sắt đá” khác. Phong cách quản trị của ông – vốn đã được mài dũa từ hàng thập kỷ qua trong giới bất động sản – đó chính là luôn luôn linh hoạt, để cho nhân viên chủ động làm việc chi tiết.

“Tôi chưa bao giờ gắn chặt lấy một cách đàm phán hay một cách tiếp cận nào cả”, ông viết trong cuốn The Art of the Deal. “Phong cách chốt thương vụ của tôi khá đơn giản và thẳng thắn. Mục tiêu của tôi thường rất cao, và sau đó tôi chỉ việc duy trì động lực và tăng tốc và tăng tốc để đạt được điều mình muốn”.

Dự luật thuế mà ông đưa ra chính là ví dụ điển hình. Bề ngoài, đó là một “cuộc chè chén ngân sách say sưa”, nhưng đó chính là cách để Đảng Trà có thêm vị thế trên bàn đàm phán tại cuộc họp kín bên trong tòa nhà Quốc hội, mà chuyên gia nghiên cứu chính sách cấp cao tại Cowen Group – một công ty dịch vụ tài chính nhận định, có thể giúp giành được chính sách trọng cung cổ điển, to lớn.

Trump sẽ bước vào Nhà Trắng với lợi thế đa số phiếu của Nghị sĩ Đảng Cộng hòa ở Lưỡng viện. Tổng thống Obama cũng đã từng nắm đa số phiếu của Nghị sĩ Đảng Dân chủ tại Lưỡng viện trong 2 năm đầu tiên – thời điểm mà ông nỗ lực thúc đẩy nhiều dấu ấn như Đạo luật chăm sóc sức khỏe giá phải chăng hay còn được biết đến với tên Obamacare, Đạo luật Dodd-Frank Act và giải cứu General Motors và Chrysler.

Đối với Trump, ông có thể giành được một bàn thắng nhanh chóng và dễ dàng bằng cơ sở hạ tầng. Lưỡng viện đã tuyên bố kế hoạch để móc nối kế hoạch đầu tư cơ sở hạ tầng vào cắt giảm thuế doanh nghiệp liên bang (hiện đang là 35%). Theo đó, các công ty có thể bị buộc phải chuyển lợi nhuận ở nước ngoài về nước với một mức thuế thấp tạm thời, có thể thấp hơn 10%. Phần doanh thu thuế tăng lên được cam kết sẽ được dùng cho cơ sở hạ tầng.

Tuy nhiên, một số vấn đề khác thì khó khăn hơn. Chủ tịch Hạ viện Paul Ryan và lãnh đạo Đảng Cộng hòa Mitch McConnell vẫn thờ ơ với Trump, mặc dù Ryan đã ngay lập tức công nhận Trump tại Quốc hội. Tại Thượng viện, Elizabeth Warren và Bernie Sanders được cho là sẽ gây trở ngại cho Trump bằng vô số những mánh khóe nghị trường như cản trở thông qua đạo luật mới. Cắt giảm thuế, chương trình bảo vệ sức khỏe và nhập cư chỉ là 3 lĩnh vực mà Quốc hội lấy làm ví dụ. Và một số Thượng Nghị sĩ Đảng Dân chủ đang có thiên hướng chống lại ứng viên mà Trump đưa ra cho vị trí tại Tòa án tối cao, đặc biệt là sau khi Đảng Cộng hòa phản đối lại lựa chọn của ông Obama, Merrick Garland.

Trump không cần Quốc hội thông qua tất cả nghị trình của ông. Ông hứa sẽ xóa bỏ di sản của ông Obama, trong đó có những thứ mà ông gọi là thủ đoạn chính trị để bảo vệ dân nhập cư bất hợp pháp và cam kết chống lại biến đổi khí hậu.

Nhưng đến lúc thu hồi lại những quy định mà chính quyền Obama đã thực hiện, Trump sẽ không thể hy vọng rảnh tay. Không một tổng thống nào có thể tháo gỡ quy định đơn phương, Jason Grumet – chủ tịch trung tâm chính sách lưỡng đảng – nhận định: “Ông ấy có thể bắt đầu đưa ra Thông báo về việc xây dựng luật như đã đề xuất (NPRM), nhưng nó sẽ không huy hoàng như ông hy vọng”.

Chủ trương thương mại tự do sẽ tiếp tục ở thế phòng ngự trong 4 năm tới. Rufus Yerxa – chủ tịch Hội đồng Ngoại thương quốc gia cho biết những người ủng hộ hiệp định thương mại như TPP cần phải tìm một biện pháp hiệu quả hơn để nói lên lợi ích của thương mại tự do. “Chúng ta không thể quên rằng 40 triệu người Mỹ đã có việc làm nhờ thương mại tự do”, Myron Briliant – phó chủ tịch phòng thương mại Mỹ - cho biết.

Bởi lẽ Trump đã phỉ báng Washington, ông sẽ không thể hy vọng được gì nhiều từ họ khi gặp khó khăn. Chiến lược dân túy cổ điển tập trung vào vấn đề của quần chúng nhân dân mà Trump là chuyên gia của việc đó, tuy nhiên nó có đem lại cho ông chiến thắng tại Washington hay không, điều đó còn phải xem xét.

Đối tượng ủng hộ chính trong chiến dịch tranh cử của Trump là người da trắng, đặc biệt là những người không có bằng đại học. Cơn giận giữ của đám người này khó có thể xây dựng một mối liên kết. "Những người đi bỏ phiếu cho Trump là những người nản chí và bị vỡ mộng về nước Mỹ", Jam Walner - giám đốc nghiên cứu tại Heritage Foundation bảo thủ - cho biết. "Câu hỏi đặt ra là, bạn làm thế nào để đưa những người này ngồi lại với nhau, cùng bàn bạc về tương lai phía trước".