Đằng sau con sóng kỳ lạ của nhóm cổ phiếu chứng khoán

Thị trường chứng khoán vừa khép lại tuần đầu tháng 4 với 2 phiên điều chỉnh liên tiếp, phần lớn các nhóm cổ phiếu cũng đã dừng nghỉ sau nhịp tăng kéo dài. Tuy nhiên, nhóm chứng khoán vẫn tỏ ra tương đối “khoẻ”, một loạt cổ phiếu như SSI, VCI, VND, HCM, MBS, SHS, BSI, CTS, AGR, FTS, VDS… còn ngược dòng tăng mạnh phiên cuối tuần qua.

Thực tế, con sóng cổ phiếu chứng khoán đã “âm ỉ” từ đầu tháng 3, thời điểm thị trường vừa trải qua một giai đoạn nhiều sóng gió sau kỳ nghỉ Tết. Thị trường dần hồi phục và như thường lệ nhóm chứng khoán với độ nhạy cao, lại dẫn sóng. Bất chấp nhiều nhịp rung lắc diễn ra trên thị trường, nhiều cổ phiếu vẫn đi lên bền bỉ.

Trong khi VN-Index nhích nhẹ 4,4% từ đầu tháng 3, một loạt cổ phiếu chứng khoán đã tăng hàng chục %. Thậm chí, một vài cái tên cá biệt như BSI, APS, FTS còn tăng trên 50%. Không chỉ nhóm quy mô nhỏ “nhẹ tàu”, các cổ phiếu lớn trong nhóm như SSI, VCI, MBS cũng đều tăng mạnh. Đuối hơn chút nhưng VND, HCM, SHS, BVS cũng đã tăng hơn 15% trong hơn 1 tháng trở lại đây.

Một con sóng kỳ lạ

Cổ phiếu nhóm chứng khoán nổi sóng trong bối cảnh không có nhiều thông tin hỗ trợ thực sự rõ ràng. Kết quả kinh doanh quý 1 của nhiều công ty chứng khoán dần được hé lộ với lợi nhuận tăng trưởng âm trên nền so sánh cao cùng kỳ năm ngoái và tình hình giao dịch ảm đạm trong 3 tháng đầu năm nay.

Điển hình như HSC ước đạt 154 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế trong quý 1/2023, giảm hơn 56% so với cùng kỳ. Tương tự, tại Đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ) thường niên 2023 của FPTS, Chủ tịch HĐQT Nguyễn Điệp Tùng còn thẳng thắn chia sẻ “Kết quả kinh doanh quý 1/2023 chắc chắn sẽ không tốt”.

Không ít nhà đầu tư cho rằng quý 1 sẽ là đáy lợi nhuận của các doanh nghiệp niêm yết và kỳ vọng tăng trưởng khả quan hơn trong phần còn lại của năm. Thực tế, nhiều công ty chứng khoán như VPBank Securites, MBS, BSC, VietinBank Securities, TPS, VIX,… đã mạnh dạn lên kế hoạch lợi nhuận tăng trưởng cao cho năm 2023. Tuy nhiên, cần phải lưu ý rằng nền so sánh năm trước của hầu hết các công ty đều rất thấp.

Mặt khác, một số công ty chứng khoán vẫn rất thận trọng với mục tiêu lợi nhuận đi lùi như VCSC, HSC, FPTS,… Lãnh đạo FPTS dự báo thị trường chứng khoán năm 2023 kém hấp dẫn với thanh khoản giảm sút so với năm 2022 trong bối cảnh các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn, thách thức. Thị trường dự báo không có thêm sản phẩm mới và chỉ có ít cổ phiếu mới niêm yết/đăng ký giao dịch. Ngoài ra, cạnh tranh về phí giao dịch giữa các công ty chứng khoán khốc liệt hơn.

Cạnh tranh ngày càng gay gắt trong khi tốc độ nở ra của “miếng bánh” thị phần lại gặp vấn đề lớn khi làn sóng nhà đầu tư mới tham gia thoái trào. Luỹ kế 3 tháng đầu năm, nhà đầu tư chứng khoán trong nước chỉ mở mới tổng cộng chưa đến 140.000 tài khoản chứng khoán. Con số này thậm chỉ chỉ ngang lượng tài khoản mở mới trong một tháng bình thường năm 2021 và thấp hơn rất nhiều so với giai đoạn bùng nổ.

Bên cạnh đó, một động lực rất lớn thúc đẩy con sóng thần ngành chứng khoán giai đoạn 2021 đến đầu 2022 là câu chuyện tăng vốn lại tương đối mờ nhạt. Đến thời điểm hiện tại, ngoài SSI có dự kiến chào bán riêng lẻ 104 triệu cổ phiếu tăng vốn thêm 1.000 tỷ đồng, nhóm công ty chứng khoán trên sàn chưa có thêm kế hoạch tăng vốn nào thực sự đáng chú ý trong năm nay.

Sau làn sóng chào bán, phát hành “ồ ạt” giai đoạn trước cộng thêm việc dư nợ margin toàn thị trường liên tục giảm trong năm ngoái, các công ty chứng khoán đã không còn nhiều động lực tăng vốn. Trong báo cáo mới đây, quỹ ngoại Pyn Elite Fund đã hé lộ tỷ lệ cho vay margin/vốn chủ sở hữu của các công ty chứng khoán chỉ còn khoảng 58% trong vài tháng qua, thấp hơn rất nhiều so với mức 124% một năm trước.

Áp lực tăng vốn giờ đây đang chuyển dịch sang áp lực tối ưu hoá hiệu quả sử dụng vốn. Trong bối cảnh thị trường vẫn giao dịch ảm đạm, nhu cầu sử dụng margin ở mức thấp, đây sẽ là bài toán nan giải đối với các công ty chứng khoán trong thời gian tới. Dù vậy, một vài tín hiệu khả quan đã bắt đầu “nhen nhóm” gần đây.

Kỳ vọng cởi nút thắt thanh khoản

Lãi suất chính là yếu tố tác động lớn đến tâm lý thị trường. Lãi suất neo mức cao khiến giới đầu tư lo ngại về triển vọng lợi nhuận của doanh nghiệp khi chi phí lãi vay gia tăng áp lực trong bối cảnh sức mua giảm sút nghiêm trọng trên toàn cầu đã ảnh hưởng đến hoạt động xuất nhập khẩu. Ngoài ra, mặt bằng lãi suất cao còn là một rào cản không nhỏ đối với nhu cầu vay margin của nhà đầu tư.

Chỉ trong vòng chưa đầy một tháng trở lại đây, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã có 2 đợt giảm lãi suất điều hành. Tâm lý nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán cũng bắt đầu có những phản ứng tích cực. Giao dịch bất ngờ sôi động trở lại từ đầu tháng 4 với giá trị khớp lệnh bình quân trên HoSE tăng vọt lên hơn 12.200 tỷ đồng, cao hơn 53% so với tháng trước.

Sau điều chỉnh của NHNN, lãi suất huy động và cho vay bắt đầu giảm, thanh khoản của các ngân hàng đang được cải thiện ở mức tốt. Hơn hai tháng qua, lãi suất huy động của các ngân hàng Việt Nam đã giảm từ 9,4% xuống 7,8% phần trăm. Pyn Elite Fund kỳ vọng xu hướng này sẽ tiếp tục với lãi suất tiền gửi trở lại mức bình thường hơn ở mức khoảng 5–6% vào quý 3 tới. Khi ấy, triển vọng thị trường chứng khoán có lẽ cũng rõ ràng hơn.

TS Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia, cũng nhìn nhận xu hướng lãi suất giảm sẽ tác động tích cực một phần lên thị trường chứng khoán. “Nhà đầu tư có thể sẽ chuyển dịch một phần từ tiền tiết kiệm sang chứng khoán với mong muốn tìm kiếm tỉ suất sinh lời cao hơn cùng với kỳ vọng về sự phục hồi của thị trường Dù vậy, điều này phụ thuộc nhiều vào “khẩu vị” rủi ro của mỗi nhà đầu tư” - chuyên gia này nhận định.

Vẫn còn quá sớm để khẳng định tiền lớn đã trở lại nhưng rõ ràng chuyển biến về mặt thanh khoản gần đây là một tín hiệu tốt cho thị trường chứng khoán. Điều này cũng được kỳ vọng sẽ tác động tích cực đến tình hình kinh doanh cũng như diễn biến cổ phiếu của các công ty chứng khoán thời gian tới.