Đảo chính quân sự, thị trường tài chính Thổ Nhĩ Kỳ chao đảo

Đồng lira của Thổ Nhĩ Kỳ giảm giá mạnh nhất trong 8 năm, các quỹ ETF theo dõi các cổ phiếu của nước này giảm mạnh trong khi Trái phiếu Mỹ tăng giá sau khi quân đội Thổ Nhĩ Kỳ tuyên bố nắm quyền điều hành đất nước trong khi Tổng thống Recep Tayyip Erdogan nhấn mạnh rằng ông vẫn giữ quyền kiểm soát.

Trong cơn bán tháo mạnh nhất kể từ 2008, đồng lira mất 4,6%, xuống còn 3,0157 lira đổi 1 USD. Những tài sản an toàn như trái phiếu Mỹ và đồng yên Nhật đồng loạt tăng giá.

Đồng lira giảm giá mạnh nhất kể từ năm 2008 (tỷ giá bao nhiêu lira đổi 1 USD). Nguồn: Bloomberg

Máy bay quân sự gầm rú trên bầu trời trong khi xe tăng chặn đứng các con đường ở thủ đô Istanbul. Trong một thông báo mới được phát đi qua thư điện tử, quân đội Thổ Nhĩ Kỳ tuyên bố họ lên nắm chính quyền là để khôi phục lại dân chủ và tự do.

Hiện vẫn chưa biết Tổng thống Erdogan đang ở đâu. Ông xuất hiện trên truyền hình CNN Turk nhưng là qua ứng dụng gọi điện Facetime. Ông kêu gọi người dân tới các nơi công cộng và sân bay để phản đối sự kiện mà ông gọi là “nỗ lực đảo chính”. Erdogan cho biết cuộc đảo chính được thực hiện bởi một phe phái trong quân đội mà không được tổng chỉ huy cho phép, chỉ giới hạn ở Ankara và Istanbul.

Theo CIO phụ trách thị trường mới nổi tại ngân hàng UBS, đây là một cú sốc chính trị bất ngờ. Hiện nay mới chỉ có thể rút ra kết luận rằng sẽ có nhiều bất ổn chính trị ở đây. Dòng vốn khổng lồ chảy vào Thổ Nhĩ Kỳ trong thời gian qua sẽ bị đảo ngược, tiền Thổ Nhĩ Kỳ sẽ mất giá.

iShares MSCI Turkey ETF mất 2,5%, xuống còn 41,60 USD khi thị trường chứng khoán Mỹ đóng cửa. Thông tin về cuộc đảo chính xuất hiện khi phố Wall sắp đóng cửa khiến các hợp đồng tương lai chỉ số S&P 500 giảm mạnh.

Tuy nhiên Jeffrey Kleintop – chuyên gia đến từ Charles Schwab & Co – cho rằng sự kiện này sẽ không tạo ra một cú sốc lớn như Brexit vì Thổ Nhĩ Kỳ vốn là một phần bất ổn của thế giới.

Trước khi sự kiện này xảy ra, Thổ Nhĩ Kỳ đang là thị trường chứng khoán mạnh thứ hai ở Đông Âu với mức tăng trưởng 15%, chỉ đứng sau con số 20% của Kazakhstan. Trong các thị trường toàn cầu do Bloomberg theo dõi, chứng khoán Thổ Nhĩ Kỳ có diễn biến tốt thứ 9. Nền kinh tế nước này tăng trưởng 4,8% trong quý I.

Giới phân tích nhận định chứng khoán Thổ Nhĩ Kỳ có thể giảm 20% kể cả khi đảo chính thất bại.

Kể từ năm 1960 đến nay, Thổ Nhĩ Kỳ đã trải qua ít nhất 3 cuộc đảo chính quân sự. Tình hình ổn định trở lại sau khi Chính phủ do đảng Ak Party (có nguồn gốc Hồi giáo) lên nắm quyền vào năm 2002.

Lần cuối cùng quân đội lật đổ chính quyền là năm 1997. Khi đó chỉ số Borsa Istanbul 100 Index của chứng khoán Thổ Nhĩ Kỳ giảm 15% trong 3 ngày giao dịch tiếp theo. Tuy nhiên sau đó chỉ số này phục hồi và tăng tới 254% trong năm đó.

Diễn biến của chứng khoán Thổ Nhĩ Kỳ sau cuộc đảo chính năm 1997 đến nay. Nguồn: Bloomberg

Cơn bán tháo đồng lira lan sang các đồng tiền mới nổi. Đồng rand của Nam Phi giảm 2,4% trong khi đồng peso của Mexico mất 1,4%.

Kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng mạnh vì bị phụ thuộc vào đầu tư nước ngoài để tài trợ cho thâm hụt cán cân vãng lai.