Dấu hiệu nhận biết giao dịch thao túng giá wash trade

Giao dịch wash trade là gì?

Kỹ thuật giao dịch Wash trade là việc đối tượng thao túng giá thực hiện bán và mua lại cùng một cổ phiếu để tạo giao dịch và làm tăng/giảm giá cổ phiếu nhưng không làm thay đổi quyền sở hữu cổ phiếu đó hoặc làm thay đổi nhưng thay đổi trong một nhóm nhà đầu tư có liên quan chặt chẽ với nhau.

Wash trade tập trung vào mục tiêu tác động lên khối lượng, từ đó khiến giá giao dịch của cổ phiếu tăng lên. Cũng có thể lệnh sẽ được đặt tại mức giá cao hoặc thấp để tạo xu hướng giá giả tạo. Wash trade nếu bị phát hiện sẽ không khó khăn để tìm chứng cứ, và hầu như tại nhiều nước các giao dịch này khi bị phát hiện sẽ bị hủy bỏ.

Tại Việt Nam, hình thức thao túng giá này ngày càng tinh vi, hành vi này thường được một nhóm nhà đầu tư hoặc mở nhiều tài khoản tại công ty khác nhau để thực hiện giao dịch mua bán để tạo ra xu hướng giá giả tạo và kiếm lợi nhuận được từ việc tham gia của nhà đầu tư hay còn gọi lùa được Gà vào.

Nhận biết giao dịch wash trade như thế nào?

Để nhận biết giao dịch wash trade nhà đầu tư có thể quan sát biểu đồ giá hàng ngày, dấu hiệu dễ nhận biết trong việc giao dịch wash trade là đồ thị các cổ phiếu nằm như một đường thẳng trong một khoảng thời gian dài, khối lượng giao dịch các phiên tương đồng nhau hay thông tin về doanh nghiệp không có gì đặc biệt nhưng giá cổ phiếu cứ tăng hoặc giảm đều.

Ví dụ các hình thức wash trade hay được áp dụng:

Wash trade giao dịch đi ngang và giảm giá

Wash trade tạo xu hướng giá tăng

Wash trade tạo xu hướng đi ngang, tăng giá và giảm giá

Dấu hiệu doanh nghiệp hay bị thao túng

Doanh nghiệp có cơ cấu cổ đông lớn là cá nhân

Để có thể thực hiện được hành vi này, điều kiện tiên quyết nhóm nhà đầu tư cá nhân phải sở hữu được một lượng cổ phiếu và tiền mặt lớn đủ để kiểm soát được cung cầu trên thị trường. Cho nên việc đầu tiên của các đối tượng này là tìm nguồn cổ phiếu, thông thường họ sẽ làm việc trực tiếp với các cổ đông lớn của doanh nghiệp để mượn cổ phiếu hoặc bản thân các cổ đông này tham gia vào hành vi làm giá, sau khi tìm được nguồn hàng đủ lớn, đối tượng này sẽ phải tìm nguồn tiền, nếu tiềm lực tài chính cá nhân không đủ, những đối tượng này sẽ dùng chính cổ phiếu đó làm tài sản ký quỹ để vay các công ty chứng khoán, ngân hàng.

Theo quan sát các thao túng giá xảy ra trên thị trường, những doanh nghiệp có cơ cấu cổ đông là cá nhân nhiều sẽ dễ bị thao túng hơn các doanh nghiệp có cơ cấu cổ đông là các tổ chức lớn. Do đó, khi phân tích để đầu tư vào doanh nghiệp việc đầu tiên nên nhà đầu tư nên nghiên cứu lịch sử và cơ cấu cổ đông của doanh nghiệp, các doanh nghiệp mới lên sàn cũng dễ bị thao túng bằng hình thức này hơn là các doanh nghiệp có lịch sử niêm yết lâu.

Lãnh đạo doanh nghiệp dùng nhiều biện pháp can thiệp vào giá cổ phiếu

Lãnh đạo doanh nghiệp có sử dụng các biện pháp để tác động vào diễn biến giá cổ phiếu như: Đăng ký mua bán với lượng lớn cổ phiếu, đưa ra liên tục các phát biểu về doanh nghiệp, hay chia, tách, phát hành thêm cổ phiếu…., việc công bố thông tin và đăng ký mua bán là hoàn toàn hợp lệ, tuy nhiên, trong một số trường hợp lãnh đạo đăng ký mua/ bán nhưng không thực hiện mua bán hoặc thực hiện với tỷ lệ rất nhỏ so với số đăng ký.

Ngoài ra, để có thể thao túng giá bằng hình thức này thành công, nhóm thao túng phải có mối quan hệ sâu sắc với lãnh đạo doanh nghiệp, vì để có thể lôi kéo được nhà đầu tư mới tham gia, ngoài việc thực hiện giao dịch tạo cung cầu giả tạo, phải kết hợp với doanh nghiệp công bố các thông tin tốt hoặc không tốt về doanh nghiệp ra thị trường để đánh vào lòng tham cũng như nỗi sợ hãi của nhà tư.

Doanh nghiệp có tài sản cố định thấp

Theo nguyên lý thông thường nếu doanh nghiệp làm ăn tốt thì giá cổ phiếu sẽ tăng và ngược lại, do đó hành vi lãnh đạo doanh nghiệp tiếp tay trực tiếp hoặc gián tiếp đến giá cổ phiếu trên thị trường thì doanh nghiệp đấy thực sự đang có vấn đề kinh doanh hoặc bản thân doanh nghiệp không phải là tâm huyết của lãnh đạo mà chỉ là hình thức để lãnh đạo làm các chiêu trò vơ vét trên thị trường.

Theo quan sát thường thì các doanh nghiệp sản xuất thuần túy, tài sản cố định cao, lợi nhuận doanh thu đều chủ doanh nghiệp chỉ quan tâm vào sản xuất kinh doanh hơn là quan tâm vào diễn biến giá cổ phiếu trên thị trường sẽ ít bị thao túng giá hơn các doanh nghiệp có tài sản cố định thấp. Do đó, khi phân tích đầu tư nhà đầu tư nên thận trọng khi xem xét tài sản cố định của doanh nghiệp, thường thì các doanh nghiệp trong lĩnh vực đầu tư, thương mại, dịch vụ, các doanh nghiệp này thường có tài sản cố định rất thấp. Nếu quan sát trong năm 2016 nhiều cổ phiếu trong lĩnh vực đầu tư có biến động rất mạnh gây tổn thất cho nhiều nhà đầu tư.

Nhà đầu tư nên làm gì?

Mấy năm gần đây cơ quan quản lý đã có nhiều biện pháp mạnh để kiểm soát vấn nạn thao túng giá như tăng hình thức xử phạt, tăng tiêu chuẩn niêm yết, công bố thông tin… tuy nhiên, do hành vi của các đối tượng ngày càng tinh vi và chế tài xử phạt còn nhiều hạn chế nên việc phát hiện và xử phạt hành vi này rất khó. Do đó, trước khi trông chờ vào cơ quan quản lý nhà đầu tư nên tự phát hiện và tự bảo vệ túi tiền của mình, không nên tham gia giao dịch các cổ phiếu có dấu hiệu trên, có thể kiếm được tiền nhưng bạn có thể mất số tiền lớn hơn khi bị đội lái xả hàng bất thình lình mà muốn bán cũng không được. Tốt nhất nên đầu tư vào doanh nghiệp cơ bản và có đội ngũ lãnh đạo minh bạch.