Đề xuất điện 1 giá gần 3.000 đồng/kWh: Người dùng ít điện sẽ chịu thiệt

GS. Trần Đình Long

Phó Chủ Tịch Hội Điện lực Việt Nam

3 bài viết

Mới đây, khi đưa ra dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ quy định về cơ cấu biểu giá bán lẻ điện, Bộ Công Thương đã đưa ra 2 phương án lựa chọn về biểu giá điện. Trong 2 phương án này, có phương án cho phép người dùng điện được lựa chọn một giá điện thay vì dùng bậc thang lũy tiến.

Cụ thể, khách hàng được quyền chọn áp dụng giá sinh hoạt 5 bậc hoặc giá bán lẻ điện một giá. Thời gian tối thiểu khi khách hàng thay đổi từ giá bán lẻ điện 5 bậc sang điện một giá (hoặc ngược lại) là một năm (12 kỳ hóa đơn thanh toán).

Các phương án về giá điện vừa được đưa ra tại dự thảo:

Phương án 2A

Phương án 2B

Trong đó, giá bán lẻ điện sinh hoạt cho khách hàng lựa chọn một giá cũng có 2 phương án tương ứng là 145% và 155% so với mức giá bán lẻ điện bình quân. Với giá bán lẻ điện bình quân hiện hành là 1.864,44 đồng/kWh, theo tính toán, người dùng sẽ phải trả khoảng 2.703 đồng/kWh (chưa gồm thuế VAT) nếu chọn phương án 145% và khoảng 2.890 đồng/kWh (chưa gồm thuế VAT) nếu chọn phương án 155%.

Theo ông Hà Đăng Sơn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và tăng trưởng xanh, biểu giá điện một giá cho sinh hoạt phải được tính trên cơ sở các kịch bản chọn lựa phương án của các nhóm hộ tiêu dùng khác nhau, và có tính dự phòng tất cả các chi phí phát sinh. Đó là lý do vì sao Bộ đưa ra đề xuất mức giá khá cao, cao hơn khoảng 10-15% con số tôi ước tính trước đó.

“Nếu tính toán kỹ sẽ thấy rằng với mức giá điện một giá này, người nghèo không được lợi gì cả. Chủ yếu người lựa chọn phương án này là người sử dụng rất nhiều điện”, ông Hà Đăng Sơn nhận định.

Đề xuất một giá điện vừa được Bộ Công Thương đưa ra thu hút sự quan tâm từ phía chuyên gia, dư luận. (Ảnh minh họa: KT)

Đồng tình với quan điểm trên, GS. TS. Trần Đình Long, Phó Chủ tịch Hội Điện lực Việt Nam cũng cho rằng, phương án điện một giá bằng 155% giá điện bình quân là “hơi cao”. Bởi, thông thường một giá phải cao hơn giá bình quân. Vì ở quốc gia nào, điện sinh hoạt phải bù lỗ điện công nghiệp, để sản phẩm công nghiệp có khả năng cạnh tranh. Tuy nhiên, để đưa ra những con số cao hơn 145% hay 155%, cơ quan soạn thảo cần phải làm rõ, có cơ sở chứng minh những con số này. Đồng thời lý giải tại sao lại đưa ra 2 phương án 145% và 155%.

“Chính phủ đã có mức giá bán lẻ bình quân (hiện là 1.864,44 đồng/kWh), khi tính toán thì lấy mức đó rồi cân đối cho phù hợp, đảm bảo lợi ích các bên. Tôi chưa hiểu vì sao phải đưa ra 2 phương án về điện một giá như thế?”, ông Long nói.

Cũng theo GS. TS. Trần Đình Long, giá dự kiến theo phương án một giá điện trong dự thảo cao gần bậc 5, chứ không phải trung bình bậc 3. Điều này khiến những người tiêu dùng ít điện chịu thiệt. Do đó, ông Long cho rằng, từ 5 bậc nên xem xét tới phương án 3 bậc trước khi xuống một giá luôn.

“Điện một giá trước sau gì chúng ta cũng phải tính đến khi hoàn thiện thị trường bán lẻ điện cạnh tranh, nhưng từ đây đến thời điểm đó mấy năm nữa. Tôi thấy thời điểm này chưa thích hợp để đưa giá điện một giá”, GS. TS. Trần Đình Long nêu ý kiến.

Không ủng hộ phương án điện một giá mà dự thảo nêu ra, ông Trần Viết Ngãi, Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam cho rằng, giá điện bậc thang vẫn hợp lý hơn trong bối cảnh hiện nay.

“Nếu tính cả VAT thì giá điện một giá là hơn 3.000 đồng/kWh thì thử hỏi những người thu nhập thấp, học sinh, sinh viên, công nhân… họ có đủ tiền trả không. Trong khi người giàu dùng nhiều điện lại được lợi. Sẽ có lợi cho người tiêu thụ nhiều điện, khi họ dùng hàng nghìn kWh cũng chỉ bị áp một giá vì chỉ phải trả mức rẻ hơn nhiều so với trước khi dùng bậc thang”, ông Ngãi nói.

Làm một tính toán đơn giản, nếu chọn bậc thang lũy tiến như trong dự thảo, những người dùng 700kWh trở lên thì sẽ phải dùng giá điện khoảng hơn 5.000 đồng/kWh. Vậy nếu chọn điện một giá, họ có lợi hơn rất nhiều. Do vậy, nên để cơ cấu biểu giá điện theo 5 bậc. Trong đó, mức độ giãn cách các bậc bao nhiêu cần tính toán để đảm bảo 2 điều kiện: Tập đoàn Điện lực VN (EVN) không bị lỗ và thứ 2 là đảm bảo mức chi trả của người dân.

Theo nhiều chuyên gia, nếu phương án một giá điện để giá thấp sẽ không đảm bảo được mục tiêu tiết kiệm điện. EVN cũng sẽ giảm doanh thu ở những người đang dùng nhiều điện, có thể tạo áp lực chung lên giá điện. Tuy nhiên, Việt Nam theo lộ trình Thủ tướng phê duyệt từ năm 2022 - 2024 phải vận hành thử thị trường bán lẻ điện cạnh tranh và tiến đến năm 2025 phải hoàn chỉnh thị trường bán lẻ điện này. Do vậy, giải pháp thu gọn khoảng cách các bậc tính giá điện trong lúc này là cần thiết, tuy nhiên, việc điều chỉnh cơ cấu biểu giá như thế nào để hợp lý, đảm bảo sự chi trả cho người dân cũng như sự cân đối của ngành điện là vấn đề cần được tính toán thận trọng./.