Đến nhà giao dịch hàng hoá lớn nhất nhì thế giới cũng bị lừa: Mất hơn nửa tỷ đô vì bị ‘tráo hàng’, hối hận vì đặt niềm tin nhầm chỗ

Doanh nhân Ấn Độ Prateek Gupta và các công ty của ông là các bên mà Trafigura đã đặt một đơn hàng trị giá 635 triệu USD vào tuần trước.

Trafigura bắt đầu hợp tác với các công ty của Gupta kể từ ít nhất là năm 2015, nhưng mới bắt đầu xem xét lại mối quan hệ này vào năm ngoái. Công ty đã mua niken trong các thùng chứa có sẵn trên tàu, sau đó bán lại khi tàu đến cảng đích.

Mọi thứ bắt đầu sáng tỏ khi các nhà điều tra của Trafigura đến cảng Rotterdam ngay trước Giáng sinh để kiểm tra bên trong một container được dùng để chứa niken. Khi mở ra, họ thấy bên trong là các vật liệu có giá trị thấp hơn nhiều.

Ngành giao dịch hàng hóa đầy những bê bối

Điều khiến nhiều chuyên gia thị trường ngạc nhiên không phải là lô hàng niken bị thất lạc của nhà giao dịch hàng hóa này. Đây là một trong những nhà giao dịch lớn nhất trong ngành này và họ vẫn đang kinh doanh với một vị tài phiệt mà nhiều người từ lâu đã né tránh.

Tình trạng thiếu hụt niken là một đòn giáng mạnh vào nhà giao dịch hàng hóa lớn nhất nhì thế giới. Đó cũng là một “vết nhơ” khác với ngành kinh doanh kim loại, vốn đã gặp rất nhiều vấn đề như biên lai giả, chứng từ vận chuyển trùng lặp và container chứa đầy đá sơn. Việc các lô hàng bị “mất tích” như thế này không phải xảy ra lần đầu tiên trong ngành giao dịch hàng hoá.

Merchant Gunvor Group và quỹ tài chính thương mại TransAsia Private Capital đã chịu lỗ trong các giao dịch trước đó với những thương vụ làm ăn với các công ty của ông Gupta. Trong khi đó, những doanh nghiệp khác, bao gồm cả ngân hàng và nhiều bên đối tác, đôi khi cảm thấy nghi ngại về hoạt động giao dịch của công ty mà doanh nhân Ấn Độ sở hữu. Năm ngoái, cảnh sát liên bang Ấn Độ cho biết họ đang điều tra các cáo buộc gian lận với ông Gupta.

Ian Milne, cựu giám đốc tài chính bộ phận thương mại hàng hóa của Rabobank và HSBC Holdings, người đã làm việc tại TransAsia trong 2 năm từ 2018 đến 2020, đã nỗ lực đòi nợ từ các công ty của Gupta. Ông cho biết ông đã “dụi mắt vài lần” khi thấy các thông tin được đăng tải trong tuần vừa qua. Milne cho biết thêm: “Trên thị trường, ai cũng biết những công ty này có hoạt động rất đáng ngờ. Hầu như ai cũng tránh xa trong nhiều năm.”

Khoản lỗ hơn nửa triệu USD của Trafigura đã khiến cả giới giao dịch hàng hóa chấn động. Việc này còn cho thấy rằng ngay cả một trong những công ty lớn nhất cũng không thể tránh khỏi rủi ro và những vấn đề đã diễn ra trong ngành ở những năm gần đây. Đồng thời, họ cũng đặt câu hỏi về khả năng quản trị rủi ro của cả ngành.

Gupta và công ty do ông sở hữu hoặc liên kết không đưa ra phản hồi.

Trong khi đó, Trafigura cho biết họ đã bắt đầu điều tra sau khi xác định được những dấu hiệu đáng ngờ. Một đại diện của công ty cho biết: “Đây là một vụ lừa đảo có hệ thống, được thực hiện dựa trên mối quan hệ kinh doanh hợp pháp và lâu dài kể từ năm 2015. Chúng tôi sẽ xem xét bất kỳ hành vi gian lận nào và thắt chặt hệ thống, cũng như quy trình kiểm duyệt.”

Gupta là doanh nhân sinh năm 1979. Cha của ông - Vijay là một nhà kinh doanh thép, đại diện cho các công ty Brazil và Tây Ban Nha nhập khẩu các sản phẩm thép vào Ấn Độ trong những năm 1980 và 1990. Khi cha qua đời vào năm 2009, Prateek Gupta tiếp quản công ty gia đình là Ushdev International với mẹ là bà Suman làm chủ tịch. Ở thời kỳ hoàng kim vào đầu những năm 2010, vốn hóa của công ty là khoảng 250 triệu USD.

Theo một số người từng làm ăn với ông, Gupta là một người khéo léo và tự tin. Milne chia sẻ: “Ông ấy có phong thái khoan thai. Dù có chuyện gì, ông ấy sẽ nói rằng đó không thực sự là vấn đề, tất cả rồi sẽ được giải quyết.”

Trong những năm qua, Ushdev mở rộng sang cả phát triển các tài sản năng lượng gió nhưng vẫn tập trung vào giao dịch kim loại. Gupta đã liệt kê thêm các thực thể ở Singapore, Malaysia, Dubai, Anh và Thụy Sĩ (trong đó có TMT Metals) dưới biểu ngữ của UD Trading Group.

Trong một cuộc phỏng vấn năm 2021 do indianfoline.com đăng tải, ông miêu tả doanh nghiệp của mình là công ty kinh doanh kim loại lớn thứ 3 Ấn Độ và cho biết quy mô đã tăng gấp đôi so với những năm trước.

Đối với một số người trong ngành, hoạt động của các công ty mà Gupta điều hành mang đến cho họ những dấu hỏi lớn. Một số cho biết công ty này đôi khi mua và bán khối lượng lớn kim loại mà không rõ mục đích.

“Gian lận theo dây chuyền”

Jonas Rey - CEO của Athena Intelligence, công ty tình báo doanh nghiệp ở Geneva hỗ trợ cho các tổ chức tài chính thương mại, cho biết ông đã điều tra các thực thể bao gồm TMT theo yêu cầu của khách hàng.

Ông nói: “Chúng tôi đã cung cấp thông tin cho nhiều khách hàng về sự liên quan của TMT vào các vụ ‘gian lận theo dây chuyền’. Bạn có một hàng hoá, bạn tạo ra 10 công ty xung quanh nó và họ bán hàng hóa cho nhau. Theo đó, một hàng hóa nhận được 10 lần trả giá. Nhưng cuối cùng thì mọi thứ cũng sẽ vỡ lở.”

Một số công ty đã hối hận về các giao dịch của họ với Gupta. Theo hồ sơ doanh nghiệp và nguồn tin thân cận, Gunvor - một trong những nhà giao dịch hàng hóa độc lập lớn nhất thế giới, có thương vụ trị giá hàng chục triệu USD khi Ushdev gặp rắc rối về tài chính. Gunvor khi đó chỉ chịu khoản lỗ tương đối nhỏ và đã yêu cầu bảo hiểm. Tuy nhiên, đây cũng là đòn giáng mạnh với họ khi phải đóng cửa bàn giao dịch kim loại vào năm 2016.

Danh sách các chủ nợ đã được công bố khi Ushdev vỡ nợ vào năm 2018. Theo đó, Gunvor là chủ nợ không thuộc khối ngân hàng lớn nhất của Ushdev với số tiền 3 tỷ rupee (khoảng 45 triệu USD vào thời điểm đó).

Trong khi đó, TransAsia vẫn đang vướng vào các tranh chấp pháp lý với các công ty của Gupta về những khoản nợ chưa thanh toán, được cho là liên quan đến việc rót vốn cho hoạt động giao dịch kim loại bao gồm cả đồng. Tại tòa án Singapore, quỹ này cho biết UD Trading Group của Gupta nợ họ 63 triệu USD.

Tháng 7 năm ngoái, Cục Điều tra Trung ương (CBI) của Ấn Độ cho biết họ đã mở rộng điều tra với Prateek và Suman Gupta, cùng Ushdev, về cáo buộc gian lận sau khi nhận được khiếu nại của NHTW Ấn Độ (SBI).

Còn đối với Trafigura, vụ lừa đảo dẫn đến thua lỗ sẽ đặt ra những câu hỏi khó trả lời về cách công ty này kiểm duyệt các đối tác kinh doanh của mình.