Điều gì khiến Hòa Phát (HPG) lỗ kỷ lục hơn 1.700 tỷ đồng trong quý 3/2022?

Quý 3/2022, doanh thu hợp nhất Tập đoàn Hòa Phát (mã chứng khoán: HPG) đạt 34.441 tỷ đồng, giảm 4.478 tỷ đồng, tương ứng giảm 12% so với cùng kỳ năm 2021. Kết quả, Hoà Phát lỗ sau thuế hợp nhất 1.786 tỷ đồng, trong khi quý 3 năm trước đang lãi 10.350 tỷ đồng.

Theo báo cáo tổng quan tình hình kinh doanh quý mới công bố, doanh thu của sản xuất và kinh doanh thép - ngành chủ chốt của Hoà Phát đạt mức 32.554 tỷ đồng trong quý 3, đóng góp 95% vào doanh thu hợp nhất, 5% còn lại đến từ nông nghiệp và bất động sản.

Mặc dù vậy, lợi nhuận nhóm thép lại âm tới 1.950 tỷ đồng. Đây là lần thứ hai kể từ quý 4/2008 nhóm thép ghi nhận lợi nhuận quý ở mức âm, qua đó đóng góp tới 109% trong tổng lỗ sau thuế hợp nhất của Hoà Phát và được bù đắp lại bởi 6% lãi từ nhóm nông nghiệp và 3% lãi từ nhóm Bất động sản.

Xét về tình hình hoạt động cụ thể trong quý 3, trong bối cảnh khó khăn và tiêu thụ toàn thị trường giảm, Hòa Phát vẫn duy trì tăng sản lượng tiêu thụ thép xây dựng, thép cuộn cán nóng, ống thép so với cùng kỳ năm trước. 9 tháng đầu năm 2022, tổng sản lượng tiêu thụ thép thô của Hòa Phát đạt hơn 6 triệu tấn, trong đó 3,46 triệu tấn thép xây dựng và 2,04 triệu tấn thép cuộn cán nóng (HRC). Sản lượng ống thép và tôn đạt lần lượt 577 và 249 nghìn tấn.

Thị phần của Hòa Phát đã được mở rộng trong 6 tháng 2022 và vẫn tiếp tục duy trì trong quý 3/2022 ở mức 36% đối với thép xây dựng và 29% đối với ống thép.

Tuy nhiên, Hoà Phát cũng buộc phải công nhận năm 2022 là một năm dồn dập khó khăn với ngành thép. Trong đó, quý 3 vừa qua ngấm chịu hệ quả của các tác động tiêu cực từ thị trường vào kết quả sản xuất kinh doanh trong kỳ .

Sau một năm đặc biệt thuận lợi cho sản xuất và kinh doanh thép 2021, năm 2022 trải qua những biến động vĩ mô trên toàn cầu như chiến tranh, suy thoái kinh tế sau Covid và lạm phát, gây ra những ảnh hưởng tiêu cực có dư âm dài hạn và đồng thời dồn dập. Trước những yếu tố bất lợi khách quan từ thị trường, quý 3/2022 chứng kiến toàn ngành thép bước vào giai đoạn suy thoái mang tính chất chu kỳ với màu sắc ảm đạm trong bức tranh kinh doanh của tất cả các doanh nghiệp thép bao gồm cả Hòa Phát.

Ba quý đầu năm 2022, biên lợi nhuận gộp Tập đoàn diễn biến đi xuống với tốc độ nhanh, từ con số khá lạc quan 23% trong quý 1 xuống còn 3% trong quý 3, biên lợi nhuận thuần giảm từ 18% xuống mức âm 5% hiện tại

Hoà Phát chỉ ra những yếu tố chính tác động tiêu cực tới ngành thép nói chung cũng như hoạt động của Tập đoàn nói riêng.

Thứ nhất, giá nguyên liệu cao trong quý 2 đã được phản ánh vào giá thành sản xuất thép của quý 3 vừa qua, đẩy giá vốn tồn kho tăng cao.

Hiện than và quặng là hai nguyên liệu quan trọng nhất để sản xuất thép bằng công nghệ lò cao mà Hòa Phát đang sử dụng. Trong khi quặng sắt đã giảm từ cuối năm 2021 và duy trì ở mức dễ chịu thì giá than đã trải qua nhiều biến động mạnh trong 9 tháng đầu năm, tăng gấp ba mức bình thường trong hai lần đạt đỉnh vào tháng 3 rồi tháng 5 và chỉ được triệt tiêu một phần từ giá quặng giảm.

Mặc dù hiện tại giá than đã hạ nhiệt, nhưng với vòng quay hàng tồn kho thông thường khoảng 3 tháng, giá thành sản xuất thép quý 3 phần lớn vẫn được cấu thành bởi lượng than nhập mua với giá cao nhất trong quý 2. Đây là nguyên nhân chính khiến cho giá vốn hàng bán của Hòa Phát trong quý này tăng mạnh 6.290 tỷ đồng, tương đương 23% so với cùng kỳ năm trước.

Thứ hai, sản lượng bán tăng nhưng giá bán thép tiếp tục rơi nhanh khiến doanh thu giảm, cộng thêm việc giá vốn chịu thêm áp lực dự phòng hàng tồn kho.

Lạm phát và suy thoái kinh tế làm yếu đi cầu thép thế giới, từ đó cầu và giá thép nội địa cũng không nằm ngoài ảnh hưởng này. Bên cạnh đó, thị trường bất động sản trong nước trầm lắng do tín dụng của ngành này bị siết chặt cũng góp phần khiến tiêu thụ thép Việt Nam giảm mạnh.

Theo thống kê, giá bán thép xây dựng đã trải qua 19 nhịp điều chỉnh giảm kể từ tháng 5/2022. Giá bán bình quân quý 3 của thép xây dựng giảm 3%, của HRC giảm 26% và các sản phẩm từ HRC như ống thép, tôn giảm lần lượt 17% và 20% so với cùng kỳ năm trước. Sản lượng tiêu thụ của Hòa Phát tăng nhưng chưa bù đắp kịp mức ảnh hưởng theo chiều ngược lại của giá bán dẫn đến doanh thu giảm.

Ngoài ra, trong bối cảnh giá bán liên tục giảm và giá thành sản xuất cao, các khoản dự phòng hàng tồn kho trong quý trước chưa được hoàn nhập và còn phải trích lập bổ sung trong quý này với số tiền 137 tỷ đồng. Như vậy, bên cạnh áp lực về chi phí nguyên vật liệu, giá vốn hàng bán của Tập đoàn đồng thời phải chịu thêm gánh nặng từ khoản dự phòng hàng tồn kho, góp phần làm mỏng thêm biên lợi nhuận quý 3/2022.

Thứ ba, chính sách tiền tệ thắt chặt để kiềm chế lạm phát làm lãi suất tăng mạnh, tỷ giá USD leo dốc làm tăng chi phí tài chính của Hoà Phát.

FED trong tháng 9 đã nâng lãi suất lần thứ 5 liên tiếp trong năm nhằm kiềm chế lạm phát đang ở mức rất cao tại Mỹ. Tuy thị trường tín dụng Việt Nam đang giữ một độ trễ khá dài về ảnh hưởng của chính sách tiền tệ thắt chặt so với thế giới nhưng lãi suất cũng đã bắt vào đà tăng trong quý 3 và đang dần gây áp lực lên chi phí vay vốn của các doanh nghiệp.

Do đó, lãi suất đi vay của Hòa Phát đã bắt đầu tăng trong quý 3 khiến cho dù dư nợ vay giảm so với quý trước, chi phí lãi vay quý này vẫn tăng 17% lên 837 tỷ đồng.

Bên cạnh lãi vay, tỷ giá là nguyên nhân chính dẫn làm chi phí tài chính của Tập đoàn quý 3 tăng ở mức đáng kể 1.341 tỷ đồng, gấp 2,4 lần so với cùng kỳ năm trước. Với nguyên liệu than và quặng sắt chủ yếu đến từ nguồn nhập khẩu và một phần dư nợ vay bằng USD, Hòa Phát tiếp tục ghi nhận trong quý này tổng lỗ chênh lệch tỷ giá thuần đã thực hiện và lỗ chênh lệch tỷ giá thuần từ việc đánh giá lại các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ là 1.013 tỷ đồng.

Mặc dù vậy, trong điều kiện thị trường khó khăn và nhiều yếu tố khó đoán định, Hòa Phát tập trung giữ tiêu thụ và tăng cường thắt chặt quản trị chi phí. Trong điều kiện thị trường khó khăn, Tập đoàn tập trung quản trị chặt chẽ hàng tồn kho, đồng thời rút ngắn thời gian tồn và giảm tỷ trọng tồn nguyên vật liệu. Mức tồn kho đã giảm mạnh 13.537 tỷ đồng so với cuối quý 2, hiện còn 44.779 tỷ đồng vào cuối quý 3. Trong đó thành phẩm, hàng hóa và sản phẩm dở dang giảm 1.030 tỷ đồng, nguyên vật liệu giảm 12.224 tỷ đồng. Độ dài của chu kỳ vòng quay hàng tồn kho cũng đã được rút ngắn đáng kể từ 172 ngày xuống còn 126 ngày.

Hiện, Hòa Phát duy trì nắm giữ thị phần số một về thép xây dựng và ống thép nội địa. Đối với xuất khẩu, khi cầu tại Mỹ, châu Âu và Trung Quốc đang yếu, Hòa Phát tập trung khai thác các thị trường khác ít bị ảnh hưởng hơn bởi lạm phát và suy thoái kinh tế như khu vực Đông Nam Á và một số nước khác ở Châu Á.

Mặt khác, trước đà lãi suất trong nước đang hấp thụ nhanh dần mức tăng của thế giới, Hòa Phát kết hợp thắt chặt quản trị tồn kho để điều chỉnh hạ dư nợ vay vốn lưu động, linh hoạt cân đối giữa lợi thế cạnh tranh về giá vay của dòng vốn ngoại so với đồng nội tệ và rủi ro tỷ giá để điều chỉnh tỷ trọng dư nợ vay ngoại tệ nhằm tối ưu chi phí tài chính.

Cập nhật tiến độ các dự án, Hoà Phát cho biết Dự án KLH Dung Quất - GĐ2 với tổng đầu tư 3 tỷ USD, công suất 5,6 triệu tấn HRC, dự án lớn nhất của Tập đoàn trong năm 2022, đang đi theo đúng tiến độ. Các hạng mục máy móc thiết bị chính (lò cao, lò thổi, dây chuyền cán...) đã ký kết xong. Mặt bằng cơ bản sẽ được bàn giao trong T10/2022. Trong thời kỳ khó khăn, Hòa Phát ưu tiên dồn toàn bộ nguồn lực đảm bảo cho dự án lớn nhất này.

Dự án Container Hòa Phát GĐ1 với công suất thiết kế 200.000 TEU/năm tại TP. Vũng Tàu được khởi công xây dựng từ tháng 4/2021. Dự án dự kiến hoàn thành vào quý 3 và bắt đầu có sản phẩm vào quý 4/2022.