Điều gì sẽ xảy ra nếu một ứng viên tổng thống Mỹ qua đời trước cuộc bầu cử?

Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump, người đang là ứng cử viên của đảng Cộng hòa tranh cử năm 2024, đã bị bắn giữa sự kiện vận động cử tri vào ngày 13/7 (giờ địa phương) tại thành phố Butler, bang Pennsylvania. Ông Trump được xác nhận vẫn ổn và an toàn sau vụ việc, dù hình ảnh tại hiện trường cho thấy vết máu trên mặt và tai của ông.

Trong bài đăng trên mạng xã hội Truth Social, ông Trump viết: "Tôi bị bắn với một viên đạn làm rách phần trên của tai phải. Máu chảy rất nhiều nên tôi cảm nhận được chuyện gì đang xảy ra".

Vụ việc làm dấy lên những câu hỏi rằng điều gì sẽ xảy ra nếu 1 ứng viên tranh cử tổng thống hay tổng thống đương nhiệm không may qua đời hay mất đi năng lực nhận thức và lao động vì bệnh tật?

Dưới đây là một số quy định của luật pháp Mỹ và quy định của các đảng cho những trường hợp như thế này.

Cuộc bầu cử ngày 3/11 có bị hoãn không?

Câu trả lời là có thể, nhưng điều này rất khó xảy ra. Theo Hiến pháp Mỹ, Quốc hội có quyền quyết định ngày bầu cử. Cuộc bầu cử diễn ra vào ngày thứ ba đầu tiên sau ngày thứ hai đầu tiên của tháng 11, cứ mỗi 4 năm một lần. Tuy nhiên, trong lịch sử Mỹ, cuộc bầu cử tổng thống chưa bao giờ bị hoãn lại.

Điều gì sẽ xảy ra nếu một ứng cử viên qua đời trước cuộc bầu cử?

Khi đó, cả Ủy ban Quốc gia đảng Dân chủ và của đảng Cộng hòa kêu gọi các thành viên bỏ phiếu đề cử một ứng cử viên thay thế. Tuy nhiên, khi đó có thể quá muộn để thay thế một ứng cử viên mới cho kịp tiến độ cuộc bầu cử.

Điều gì sẽ xảy ra nếu một ứng cử viên qua đời trước khi Cử tri đoàn bỏ phiếu?

Theo hệ thống Đại cử tri đoàn, người chiến thắng trong cuộc bầu cử phải chiếm được đa số phiếu đại cử tri. Các đại cử tri đoàn sẽ nhóm họp vào ngày 14/12 để bỏ phiếu bầu tổng thống. Người chiến thắng phải nhận được ít nhất 270 trong tổng số 538 phiếu bầu của Cử tri đoàn.

Các phiếu đại cử tri của mỗi bang thường bầu cho người đã chiến thắng trong cuộc bỏ phiếu phổ thông của bang đó (tức cuộc bầu cử ngày 3/11). Một số tiểu bang cho phép đại cử tri bỏ phiếu cho bất kỳ ai họ chọn, nhưng hơn một nửa số tiểu bang ràng buộc đại cử tri chỉ bỏ phiếu cho người chiến thắng trong cuộc bỏ phiếu phổ thông.

Hầu hết các luật của tiểu bang ràng buộc các cử tri không xem xét phải làm gì nếu một ứng cử viên qua đời. Luật của bang Michigan chẳng hạn, yêu cầu các đại cử tri bỏ phiếu cho các ứng cử viên chiến thắng xuất hiện trên lá phiếu. Ngược lại, luật của bang Indiana quy định  các đại cử tri nên chuyển sang người thay thế của đảng nếu ứng cử viên đã chết.

Điều gì sẽ xảy ra nếu người chiến thắng qua đời sau khi Cử tri đoàn đã bỏ phiếu, nhưng trước khi Quốc hội xác nhận cuộc bỏ phiếu đó?

Sau khi cử tri đoàn bỏ phiếu, Quốc hội vẫn triệu tập vào ngày 6/1 để công bố kết quả. Nếu một ứng cử viên tổng thống giành được đa số phiếu đại cử tri nhưng sau đó qua đời, sẽ không hoàn toàn rõ Quốc hội sẽ giải quyết tình huống đó như thế nào.

Tu chính án thứ 20 của Hiến pháp nói rằng phó tổng thống đắc cử sẽ trở thành tổng thống nếu tổng thống đắc cử qua đời trước ngày nhậm chức. Nhưng có một câu hỏi được đặt ra rằng liệu một ứng cử viên có chính thức trở thành tổng thống đắc cử sau khi giành được đa số phiếu bầu của Cử tri đoàn hay chỉ sau khi Quốc hội công nhận số phiếu bầu và kết quả đó? Nếu Quốc hội bác bỏ phiếu bầu cho một ứng cử viên đã qua đời và do đó không thấy ai giành được đa số phiếu, thì Hạ viện sẽ chọn tổng thống tiếp theo, lựa chọn trong số ba người có phiếu đại cử tri nhiều nhất.

Điều gì sẽ xảy ra nếu một tổng thống đắc cử qua đời hoặc mất khả năng lao động sau khi Quốc hội đã công nhận kết quả?

Theo Hiến pháp Mỹ, một tổng thống đắc cử sẽ tuyên thệ nhậm chức vào ngày 20/1, 2 tuần sau khi Quốc hội công nhận kết quả. Nếu tổng thống đắc cử qua đời, phó tổng thống đắc cử sẽ tuyên thệ nhậm chức vào ngày 20/1.