Gỡ rào cản “doanh nghiệp ngại đi vay – ngân hàng ngại cho vay”

Tại cuộc làm việc giữa lãnh đạo thành phố Hà Nội với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) diễn ra ngày 29-3, phần lớn các DN đều bày tỏ sự ghi nhận nỗ lực đóng góp của hệ thống ngân hàng trong việc hạ lãi suất cho vay, cơ cấu lại nợ, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp. Song bên cạnh đó, các DN cũng kiến nghị ngân hàng nên tiếp tục giảm lãi suất cho vay để tạo điều kiện cho DN tiếp cận nguồn vốn. Đồng thời, ngân hàng cũng cần “nới” điều kiện cho vay để nguồn vốn không chỉ đến với những DN, tổng công ty lớn, mà còn có thể đến với những DN vừa và nhỏ...

Theo Tổng giám đốc Tổng công ty Thương mại Hà Nội (Hapro) Vũ Thanh Sơn, năm 2012, công ty này được hạn mức vay ngân hàng 3.000 tỷ đồng với lãi suất vay bình quân VND từ 11 - 14%/năm. Theo đánh giá của ông Sơn, là một DN lớn, có uy tín, nên Hapro không hề gặp khó khăn gì trong việc tiếp cận nguồn vốn của các ngân hàng, thậm chí DN còn được vay tín chấp hàng chục tỷ đồng.

Song, ông Sơn cũng thừa nhận, với các DN vừa và nhỏ có vốn điều lệ thấp, để tiếp cận nguồn vốn lại không đơn giản, vì DN có ít tài sản để thế chấp ngân hàng. Hơn nữa, mặc dù ghi nhận nỗ lực hạ lãi suất cho vay xuống mức 11-14%/năm trong bối cảnh hiện nay là một cố gắng lớn của các ngân hàng, nhưng ông Sơn cũng cho rằng mức lãi suất này vẫn còn cao so nhu cầu của các DN. Bởi vậy, ông Sơn kiến nghị ngân hàng cần xem xét tiếp tục giảm lãi suất cho vay xuống ngưỡng 10%/năm cho phù hợp “sức” DN hiện nay; có cơ chế “thoáng” hơn để các DN nhỏ, vốn điều lệ ít, nhưng có dự án tốt có thể tiếp cận vốn, thay vì phải thế chấp tài sản, kéo dài thêm thời gian giãn nợ đối với một số ngành hàng còn đang gặp khó khăn.

Đặc biệt, ông Sơn cũng chỉ ra một khó khăn khiến dòng vốn “chậm” lưu thông đó là trên thị trường hiện nay xuất hiện tâm lý “sợ cho vay - sợ đi vay” của ngân hàng và DN. Theo ông Sơn, hiện nay có một bộ phận không nhỏ cán bộ lãnh đạo và cán bộ tín dụng của các ngân hàng lo lắng, sợ trách nhiệm (phát sinh nợ xấu) nên rụt rè trong việc quyết định các phương án cho vay của DN, khiến nhiều DN bỏ lỡ cơ hội kinh doanh. Mặt khác, không ít DN cũng tỏ ra ngại ngần, không dám vay vốn trong bối cảnh kinh tế khó khăn bởi họ vẫn chưa tìm thấy đầu ra cho sản phẩm, vẫn loay hoay với câu hỏi “không biết vay vốn để làm gì?”.

Cùng chung quan điểm, Tổng giám đốc Công ty TNHH MTV Dệt 19-5 Hà Nội Đỗ Văn Minh cũng cho rằng, năm 2013 là một năm khó khăn với DN, đặc biệt là những DN vừa và nhỏ vì không tìm được “đầu ra” cho sản phẩm, nhưng lại không thể vay vốn ngân hàng để trở lại sản xuất. Ông Đỗ Văn Minh kiến nghị ngân hàng rà soát lại chế độ chính sách, có cơ chế để DN tiếp cận nguồn vốn nhanh hơn, điều chỉnh giảm lãi suất, kéo dài thời gian giãn nợ. Không chỉ hỗ trợ cho DN sản xuất, ngân hàng cần ưu đãi lãi suất cho vay tiêu dùng như vay mua xe, mua nhà… vì có tiêu dùng mới có sản xuất.

Bên cạnh ý kiến của các DN, Phó Chủ tịch UBND TP Nguyễn Huy Tưởng cũng cho rằng, mặc dù lãi suất đã được giảm nhiều lần, song vẫn còn cao so với mong muốn của DN. Thủ tục và điều kiện vay vốn vẫn còn những ràng buộc khiến một số DN thấy khó khăn khi tiếp cận vốn vay. Trong hệ thống ngân hàng nợ xấu vẫn còn cao và chưa được xử lý về cơ bản… 

Do vậy, UBND TP Hà Nội đã có kiến nghị với NHNN cần sớm ban hành Thông tư hướng dẫn các TCTD hỗ trợ cho vay đối với các dự án đầu tư xây dưng nhà ở xã hội, nhà ở cho người có thu nhập thấp theo Nghị quyết 02 của CP, tạo điều kiện cho người dân có nhu cầu về nhà ở tiếp cận được nguồn vốn tín dụng để mua nhà. Thực hiện chính sách ưu đãi, tạo điều kiện cho các DN tái cơ cấu lại tài chính, phục vụ sản xuất nhằm giảm các khoản nợ xấu hiện có, đặc biệt là các DN hiện nay đang thiếu vốn lưu động do hàng hóa tồn kho nhiều (nhiều DN lượng tồn kho tăng 30 - 40% so cùng kỳ, tập trung ở nhóm vật liệu xây dựng và sản phẩm điện máy).

Ngoài ra, lãnh đạo UBND TP Hà Nội cũng kiến nghị NHNN phối hợp Bộ Tài chính nghiên cứu trình Thủ tướng sửa đổi cơ chế chính sách bảo lãnh tín dụng cho DN vừa và nhỏ, tạo điều kiện bảo lãnh để các DN có thể tiếp cận được các nguồn vốn của ngân hàng. Đồng thời các ngân hàng cần dành một nguồn vốn để cho Quỹ Bảo lãnh tín dụng cho vay theo quy định của Chính phủ.

Khi ngân hàng - DN chung một con thuyền

Theo Giám đốc NHNN chi nhánh Hà Nội Nguyễn Thị Mai Sương: Tính đến hết tháng 2, tổng nguồn vốn huy động đạt 857.473 tỷ đồng. Trong đó, tiền gửi tiết kiệm dân cư tăng 4,69%; dư nợ đạt 616.600 tỷ đồng, chiếm 25% tổng dư nợ tín dụng của ngành cho nền kinh tế. Dư nợ tín dụng tập trung vào lĩnh vực sản xuất kinh doanh, nhất là lĩnh vực ưu tiên, trong đó dư nợ nông nghiệp nông thôn chiếm 6,2%/tổng dư nợ, xuất khẩu 10%, DN vừa và nhỏ: 8,5%, lĩnh vực không khuyến khích giảm 10%.... 

Lãi suất cho vay VND đã được các TCTD điều chỉnh giảm từ 17 - 19%/năm xuống 12 - 14%/năm và hướng vốn tín dụng vào các ngành, lĩnh vực khuyến khích. Lãi suất cho vay USD cũng ổn định, phổ biến ở mức 5 - 7%/năm (ngắn hạn), 6 - 8%/năm (trung-dài hạn), giảm 1 - 1,5%/năm so với cuối năm 2012. Bên cạnh đó, các TCTD đã cơ cấu lại nợ cho hơn 15.500 khách hàng, với dư nợ 154.585 tỷ đồng; giảm lãi cho 20.586 khách hàng, dư nợ 48.680 tỷ đồng.

Trả lời những kiến nghị của DN, Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình khẳng định, quan điểm điều hành của NHNN là dẫn dắt thị trường về thanh khoản, tỷ giá… nhằm tạo niềm tin cho xã hội, không chạy theo thị trường, bị thị trường chi phối. Do đó thời gian tới, NHNN sẽ duy trì chính sách áp dụng trần lãi suất để tiếp tục giữ vai trò là “nhạc trưởng” cho các ngân hàng thực hiện. 

Dự báo, trong năm 2013, lạm phát sẽ được kiểm soát dưới mức 7%, đây sẽ là tiền đề để các ngân hàng điều chỉnh giảm lãi suất cho vay xuống mức thấp hơn. Tuy nhiên, chính sách lãi suất cần có độ trễ, nên lãi suất không thể giảm ngay mà trong vòng 1,5 - 3 tháng tới, mặt bằng lãi suất cho vay sản xuất - kinh doanh sẽ “rơi” xuống 9 - 11%/năm, các khoản vay cũ sẽ được đưa xuống dưới 13%/năm.

Về việc tháo gỡ khó khăn cho DN vừa và nhỏ, Thống đốc cũng cho biết, các ngân hàng sẽ tạo điều kiện tốt nhất cho những DN có dự án kinh doanh tốt mà không cần tài sản bảo đảm. Tỷ giá sẽ được duy trì trong năm 2013, riêng hai tháng đầu năm, NHNN đã mua vào gần 5 tỷ USD, do vậy, NHNN có đủ ngoại hối để giữ ổn định thị trường. Cơ chế giãn nợ, hoãn nợ cũng thực hiện tích cực, vì tính riêng trên địa bàn Hà Nội đã có 134 nghìn tỷ đồng nợ đã được cơ cấu lại, chiếm 50% cả nước.

Chia sẻ với hệ thống ngân hàng, Bí thư Thành ủy Phạm Quang Nghị cho rằng, những khó khăn đối với nền kinh tế trong nước bắt nguồn từ điều kiện khách quan của nền kinh tế thế giới, cùng với những tồn tại của nền kinh tế đất nước đã tích tụ trong nhiều năm qua. Trong bối cảnh đó, cần có những chính sách phù hợp. Đó là cần tháo gỡ khó khăn cho DN, giải quyết những tồn đọng của thị trường bất động sản, với những chủ trương, giải pháp cụ thể. 

Ngân hàng và DN đang chung một con thuyền nên cần sự nỗ lực từ cả hai phía. DN cần thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh, NH phải tìm cách để kéo lãi suất thấp nhằm giúp DN hồi phục. Bí thư Phạm Quang Nghị cũng mong muốn NHNN đưa ra những chính sách phù hợp để sớm giải quyết những khó khăn của DN, nhằm thúc đẩy sản xuất kinh doanh, ổn định an sinh xã hội, góp phần phát triển kinh tế xã hội của thành phố.