Đưa start-up vươn ra ‘biển lớn’

Rời nước Mỹ trở về Việt Nam làm việc từ năm 2008, bà Thái Vân Linh, nay là Giám đốc điều hành Công ty cổ phần Vingroup Ventures nhận thấy, hệ sinh thái khởi nghiệp của Việt Nam thời điểm đó còn rất non trẻ, chỉ mới có hai quỹ đầu tư hoạt động trên thị trường.

Tuy nhiên sau 13 năm, Việt Nam đã có đủ điều kiện cho một hệ sinh thái khởi nghiệp thành công với những vườn ươm khởi nghiệp, các nhà đầu tư thiên thần, vòng gọi vốn series A hay E, F, G... thu hút nhà đầu tư trong và ngoài nước. Các start-up Việt cũng đã trưởng thành và thực tế hơn về cách xây dựng, phát triển công ty.

Quan trọng hơn nữa, theo bà Thái Vân Linh, các nhà khởi nghiệp không chỉ mới khởi nghiệp lần đầu mà đã trưởng thành hơn từ rất nhiều kinh nghiệm và bài học rút ra từ những lần thất bại.

Đưa ra lý do Việt Nam chưa có nhiều công ty vươn ra toàn cầu, bà Thái Vân Linh cho rằng, mặc dù có tiềm năng công nghệ rất cao nhưng điều doanh nghiệp khởi nghiệp Việt Nam còn thiếu là khả năng tiếp thị, tạo thông điệp và truyền đạt thông tin đến khách hàng. Trong khi đó, bí quyết để thành công bền vững của một doanh nghiệp nằm ở việc tạo ra sản phẩm và bán được sản phẩm.

Nói tới sức mạnh truyền thông và tiếp thị, bà Linh dẫn chứng câu chuyện của hai "người khổng lồ" là Samsung và Apple. Theo bà Linh, khi muốn chiếm lĩnh thị trường khu vực hay quốc tế, thiếu sót các kỹ năng mềm trở thành một rào cản cho doanh nghiệp Việt. Doanh nghiệp khởi nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ, cần có đồng sáng lập kinh nghiệm về tiếp thị vì làm ra sản phẩm tốt mà không biết cách đưa sản phẩm đến khách hàng thì cũng khó thành công.

Chọn phát triển thị trường nước ngoài không hẳn là tham vọng quá lớn với start-up Việt. Phần nhiều trong số họ đã tính những bước đi dài hơn trên chặng đường khó hơn khi đã đủ rắn rỏi. Để có thể thành công trên thị trường quốc tế, các start-up cần nhanh nhạy nắm bắt xu thế cũng như có sự chuẩn bị kỹ lưỡng cả về tiềm lực lẫn hiểu rõ đặc điểm thị trường mục tiêu lớn ở khu vực và thế giới.

Khi bắt đầu khởi nghiệp từ năm 2011, Phạm Anh Tuấn – Co-Founder BraveStars (một trong những studio tiên phong tại Việt Nam trong lĩnh vực Mobile Game, Tốp 10 Nhà Phát hành trò chơi trên Facebook) chia sẻ, dù khởi nghiệp ở Việt Nam nhưng mong muốn hay sứ mệnh của những người làm công nghệ là đưa Việt Nam lên bản đồ công nghệ thế giới dựa vào trí tuệ, nhân sự người Việt.

"Câu chuyện khởi nghiệp của VNG - start-up "kỳ lân" đầu tiên của Việt Nam đã truyền cảm hứng cho chúng tôi rất nhiều. Chúng tôi muốn không chỉ đi đưa game thế giới về Việt Nam, mà còn đưa trí tuệ người Việt ra thế giới", anh Phạm Anh Tuấn cho hay.

Hiện nay, BraveStars đã cho ra đời 70 sản phẩm game với hơn 300 triệu người dùng trên toàn cầu. Nhận thấy tiềm năng của dòng game ứng dụng công nghệ Blockchain trên thị trường Việt Nam và quốc tế, Tuấn cùng đội ngũ BraveStars đã quyết định thành lập Bravezone và cho ra mắt phiên bản trải nghiệm của tựa game HeroFi để khai phá và chinh phục miền đất đầy hứa hẹn này.

Tựa game này đã có màn kêu gọi vốn thành công với số vốn lên tới gần 3 triệu USD, đạt gần 20.000 lượt đăng ký chỉ trong một tuần, sở hữu cộng đồng lên đến gần 60.000 người, gây chú ý ở một số nước dù chưa ra mắt phiên bản chính thức.

Chia sẻ về việc từng có thời điểm mất trắng toàn bộ doanh thu do thiếu kinh nghiệm thị trường, Phạm Anh Tuấn cho rằng chỉ tập trung làm sản phẩm tốt thôi là chưa đủ, việc biến một sản phẩm tốt trở nên thành công đòi hỏi nhiều hơn về hướng đi kinh doanh phù hợp với từng thời điểm, khu vực.

Theo Phạm Anh Tuấn, thị trường game tại Việt Nam đang phát triển năng động và được nhiều ông lớn trên thế giới như Facebook, Google quan tâm. Nền công nghiệp game có lợi thế khi không bị rào cản bởi tài chính, máy móc, địa lý.

"Chỉ cần đội ngũ thật tốt đam mê game, công nghệ cùng máy tính cũng có thể tạo ra những sản phẩm chất lượng mang tầm quốc tế và cạnh tranh trực diện với những ông lớn hàng đầu thế giới. So với ngành game trên thế giới nói chung, Việt Nam chúng ta vẫn khá non trẻ. Tuy nhiên, ngành game blockchain lại đang rất mới lạ, không chỉ ở nước ta mà trên toàn cầu. Tôi nghĩ đây là cơ hội rất lớn để các studio Việt Nam muốn phát triển trong ngành game và định vị nâng tầm thế giới", anh Tuấn cho hay.

Anh Tuấn cũng đặt vấn đề ban đầu, các start-up có thể khá dễ dàng gọi vốn, tuy nhiên, sau 1-2 năm nữa thì sao? Bài toán cần nghĩ đến là làm sao chúng ta còn tồn tại và tiếp tục dẫn dắt thị trường cũng như cạnh tranh với các đối thủ trên thế giới trong tương lai. Do đó, một start-up nên tìm những người bạn đồng hành có kiến thức, kỹ năng và nguồn lực cùng lĩnh vực để đi đúng đường, đi nhanh và bền vững hơn.

"Cạnh tranh trực diện với các "gã khổng lồ" khác là lựa chọn không khôn ngoan. Giới công nghệ thường có câu "khiêu vũ cùng kỳ lân", để nói về những start-up sẵn sàng ra biển lớn, thể hiện khát khao sánh ngang cùng các "kỳ lân" công nghệ trên thế giới. Nên chăng chúng ta tìm điểm mạnh của bản thân, học hỏi, kết hợp cùng nguồn lực mạnh mẽ từ các "kỳ lân" để tạo ra những giá trị lớn hơn cho xã hội", anh Tuấn chia sẻ.

Mở thêm đường cho start-up ra biển lớn

Theo báo cáo của tổ chức hỗ trợ cộng đồng khởi nghiệp toàn cầu Startup Genome, các doanh nghiệp khởi nghiệp có mối quan hệ quốc tế sẽ tăng trưởng về doanh thu cao hơn so với doanh nghiệp chỉ có tầm nhìn nội địa.

Việc mở rộng ra nước ngoài dù để gọi vốn, xây dựng mạng lưới, tìm kiếm thị trường, thu hút nhân lực, tham gia đào tạo đều là nhu cầu sớm muộn sẽ đến trong vòng đời phát triển của một start-up thành công.

Do vậy, theo TS. Phạm Hồng Quất, Cục trưởng Cục Phát triển thị trường và Doanh nghiệp khoa học và công nghệ (Bộ KH&CN), một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Nhà nước về hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo là xây thêm nhiều con đường chính thống hơn cho start-up đầu tư ra nước ngoài.

Start-up Việt thường là những bạn trẻ có ý tưởng tốt, nhiều hoài bão, nhưng thường rất thiếu vốn để thực hiện các giai đoạn quan trọng như nghiên cứu và phát triển (R&D) hay mở rộng thị trường…

Mặc dù nhiều địa phương quan tâm đến khởi nghiệp đổi mới sáng tạo đã công bố dành ngân sách để hỗ trợ khởi nghiệp, có những nơi lên tới hàng trăm tỷ như Hà Nội hay TPHCM, nhưng nếu không có cơ chế chi tiền thì cũng khó lòng triển khai các chương trình quốc tế như "nhúng" start-up Việt vào môi trường nước ngoài hay mời được các chuyên gia quốc tế tốt về Việt Nam.

Để tháo gỡ một phần "nút thắt" này, các cơ quan hỗ trợ khởi nghiệp đã nỗ lực cho ra đời Thông tư số 45/2019/TT-BTC quy định quản lý tài chính thực hiện Đề án Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025 (Đề án 844). Thông tư đã hình thành thêm cơ sở pháp lý cho phép địa phương sử dụng ngân sách nhà nước để hỗ trợ khởi nghiệp. Hai điểm nổi bật liên quan đến kết nối quốc tế là không giới hạn mức trần kinh phí thuê chuyên gia nước ngoài để thực hiện hoạt động đào tạo hoặc kết nối, và Nhà nước hỗ trợ trực tiếp tối đa 50% chi phí cho start-up tham gia các khóa huấn luyện tập trung ngắn hạn ở nước ngoài.

Đặc biệt, ngày 9/2/2021, Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành Quyết định số 188/QĐ-TTg sửa đổi, bổ sung một số điều của Quyết định số 844/QĐ-TTg ngày 18/5/2016 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025.

Quyết định đã điều chỉnh, mở rộng Đề án 844, tập trung vào các giải pháp thu hút các nguồn lực trong nước và quốc tế, nguồn lực từ các tập đoàn, từ chuyên gia và các trường đại học để tạo môi trường thuận lợi hơn cho các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

Bên cạnh đó, hình thành và hỗ trợ phát triển Mạng lưới khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia với các nội dung hỗ trợ kinh phí cho các hoạt động: Xây dựng, phát triển mạng lưới tổ chức, cá nhân khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, đầu tư, chuyên gia, tổ chức tư vấn, huấn luyện, đào tạo, truyền thông, cung cấp dịch vụ cho khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tại địa phương, vùng, quốc gia; tham gia với tư cách thành viên vào hoạt động của các mạng lưới ở phạm vi khu vực và thế giới, thu hút nguồn lực quốc tế hỗ trợ cho khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trong nước; tư vấn chuyển giao công nghệ, đầu tư, phát triển thị trường; nghiên cứu, khảo sát, báo cáo đánh giá, tư vấn hoàn thiện thể chế, chính sách hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo…